Kolejny raz we Wrześni burzliwie dyskutowano nad nowelizacją ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków. Znowelizowana ustawa po rozpatrzeniu poprawek Senatu, została przegłosowana w Sejmie. 6 maja b.r. Prezydent podpisał ustawę, co spowodowuje wiele zmian w codziennej praktyce przedsiębiorstw wod-kan. Forum Dyskusyjne Wodociągów Polskich (www.forum-wodociagi.pl) zorganizowało seminarium poswięcone kontrowersyjnym zapisom nowelizacji. Zaintereswani 22 kwietnia b.r. mogli wysłuchać opinii ekspertów.

Uzasadniając zmiany do ustawy akcentowano przede wszystkim stworzenie przejrzystych i stabilnych regulacji prawnych. Okazuje się jednak, że zmieniona ustawa wprowadza zapisy nieścisłe, co powoduje możliwość różnej interpretacji.
Ustawa– stwierdził Henryk Bylka (Politechnika Poznańska)- wzmacnia możliwości politycznego oddziaływania władz gminy na przedsiębiorstwo poprzez rozbudowanie jej regulacyjnej funkcji. Nowelizacja ogranicza możłiwości przedsiębiorstwa w zakresie planowania własnego rozwoju, uzależniając jego zysk od decyzji gremiów politycznych.Ponadto nie stwarza warunków dla urealnienia kosztów oraz powstrzymania dekapitalizacji urządzeń wodociągowo – kanalizacyjnych.

Znaczące „od” i „do”
Kontrowersyjny jest artykuł 2 pkt 5 ustawy,. Teoretycznie zmienia się jedno małe słowo z „od” na do” ale konsekwencje tego zapisu są znaczne.
Jeśli sięgniemy do definicji przyłącza wodociągowego i kanalizacyjnego to zauważymy prawidłowosć, która występuje w starej i znowelizowanej ustawie, czyli istoty tego czym jest przyłącze- dzielił się swymi uwagami Mirosław Krzyszczak(Kancelaria Prawna Doradca). W każdym przypadku przyłącze jest traktowane jako odcinek, który łączy dwa elementy czyli z jednej strony instalację wewnętrzną wodociagową czy kanalizacyjną a z drugiej strony sieć. W przypadku przyłącza kanalizacyjnego ten odcinek przewodu łączy wewnętrzną instalację kanalizacyjną nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną. W przypadku przyłącza wodociągowego, sytuacja jest odwrotna, gdyż jest to odcinek łaczący sieć wodociągową z wewnetrzną instalacją wodociągową. W zależności więc o której definicji będziemy mówili moment ustalenia tego czym jest przyłącze będzie nieco różny. Mówiąc w dużym uproszczeniu odcinek przewodu wodociągowego będzie liczony od strony sieci. Odcinek przewodu kanalizacyjnego, będzie natomist liczony od strony nieruchomości, czyli od strony instalacji wewnętrznej. Ta teza znajduje swoje uzasadnienie w orzecznictwie sądowym. Przed wprowadzoną nowelizacją ustawodawca mówił, że przyłączem kanalizacyjnym jest odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną za pierwszą studzienką, licząc od strony budynku, a w przypadku jej braku od granicy nieruchomości. Nowelizacja mówi „a w przypadku jej braku do granicy nieruchomości”.
Próby powiązania pojęcia przyłącza z nieruchomością mogą budzić znaczne wątpliwości interpretacyjne także w sytuacjach, w których studzienka kanalizacyjna co prawda istnieje, lecz znajduje się poza granicami nieruchomości odbiorcy usług.
Definicja przyłącza w odniesieniu do sytuacji, w których istnieje studzienka kanalizacyjna nie uległa zmianie. Przyłącze będzie się rozpoczynało za pierwszą studzienką licząc od strony budynku a kończyło w miejscu połączenia z sieciąPWiK.
Podnoszone w toku prac sejmowych argumenty za powiązaniem przyłącza z nieruchomością odbiorcy-mówił M. Krzyszczak- mogą stanowić podstawę do argumentowania, iż w nowym stanie prawnym przyłącze będzie sięgało do granicy odbiorcy nieruchomości, licząc od strony budynku. W efekcie przyjęcie jednej z dwóch możliwości wykładni, prowadzi do zdefiniowania mianem przyłącza zupełnie odmiennych fragmentów infrastruktury kanalizacyjnej. Będzie to źródłem istotnych problemów na gruncie przepisów prawa cywilnego, budowlanego i podatkowego.
Padło pytanie od kiedy liczy się przyłącze jeśli na terenie posesji jest kilka studzienek.. Prawnicy byli zgodni – ważna jest pierwsza studzienka. Ustawodawca mówi-bowiem- za pierwszą studzienka licząc od strony budyynku, bez względu na to ile jest studzienkek.

Zbyt mała precyzja
Niektóre zapisy miały „ulżyć” losowi przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych. Art. 31 ustawy umożliwił rozkładanie należności na raty za odpłatne przejęcie urządzeń wybudowanych przez osoby trzecie, umozliwił płatność za przejęte urządzenia w formie świadczenia usług.
Nowelizacja ta zmierza w dobrym kierunku, ale jest za mało doprecyzowana.- ubolewał Łukasz Cieszewski ( Business Expert) Dla przedsiębiorstw ten przepis jest bardzo groźny, szczególnie w kontekście zmiany definicji przyłącza kanalizacyjnego, którą również wprowadza ta nowelizacja. Należy mieć świadomość tego, że osoby, które wybudowały z własnych środków urządzenia, zwracają się do przedsiębiorstw o przejęcie i wówczas odpłatność za to przejęcie będzie następowała w ratach bądź przez świadczenie usług. Przedsiębiorstwom pomaga to wydłużyć okres uiszczania należności za przyjmowane urządzenia.
Przed nowelizacją przedsiębiorstwa miały większy wpływ na ustalane taryfy, obecnie decydują o tym Radni i to tak, że właściwie Rada gminy nie ponosi odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Nowelizacja wprowadziłą także nowum polegające na możliwości odmówienia przez radnych zatwierdzenia taryfy. Radni mogą to zrobić ze względu na niezgodnośc taryfy z przepisami prawa.

Samorządowy sukces
Art. 24- to jest wielki sukces lobby samorządowego- stwierdził Ł. Ciszewski Jeżeli ustawodawca przyznał Radzie takie kompetencje-tym samym dopuścił do sytuacji, w której radni będą podwazać decyzjęorganu wykonawczego. Organem, który z kolei będzie weryfikował słuszność decyzji będzie Wojewoda. Nie jest to rozwiązanie najlepsze.
Artykuł przewiduje także możliwość przedłużenia obowiązywania taryfy w sytuacji kiedy przedsiębiorstwo złoży uzasadnionuy wniosek o niezmienianie tej taryfy wroku kolejnym. Artykuł 24 zwraca równieżuwagę w jaki sposób są ustalane taryfy dla przedsiębiorstw rozpoczynających nową działalność. Jednak ustalenie taryf na pierwsze 18 miesięcy działania, należy do Rady gminy.
Inicjatywa odnośnie regulacji kosztów będzie przysługiwała organowi wykonawczemu gminy –dodał Ł. Ciszewski- a więc przedsiębiorstwo będzie na łasce i nie-łasce gminy przez pierwsze 18 miesiecy. Taryfy zweryfikowane przez wójta, burmistrza czy prezydenta jeżeli Rada Gminy nie podejmie uchwały w terminie, wchodzą w zycie.Tak więc nie wystarczy żeby Rada wykazała się bezczynnością – żeby taryfaa weszła wżycie , jest wczenie jsze dokonanie weryfikacji przez wójta, burmistrza czy prezydenta. Konsekwencje tego przepisu mogą być niepokojące
Zmiany zostały wniesione także do artykułu 4, który wprowadził określone obowiązki w odniesieniu do przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych jak i gmin. Od wejścia w życie ustawy-w terminie 3 miesięcznym przedsiębiorstwo wodociagowo – kanalizacyjne jest zobowiązane do opracowania nowego projketu regulaminu dostarczania wody i odprowadzania scieków i przedłożenia go Radzie gminy odnośnie zatwierdzenia. Rada Gminy będzie miala na uchwalenie tego regulaminu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Jeżeli rada gminy nie podejmie w tym terminie stosownej uchwały to zgodnia z art. 4 ust. 4 nowelizacji , projekt złożony przez przedsiębiorstwo jest wiążacy dla stron umowy.

„Wymiana umów”
Duży nakład pracy od strony przedsiebiorstwa wodociągowo – kanalizacyjnego –stwierdził M. Krzyszczak-może wywołać dostosowanie warunków umowy świadczenia usług do przepisów nowelizacji czyli chodzi o „wymianę umów” w celu dostosowania ich treści do nowelizacji. Nie oznacza to wcale, że zmiany będą dotykały wszystkich umów. Mówiąc o umowach w ramach których rozliczenia usług odbywają się na podstawie wskazań wody wodomierza głównego i nie chodzi tu o budynki wielolokalowe to tego rodzaju umowy ulegną zmianie w zasadzie w odniesieniu do jednego przypadku. Do stanu, w którym to przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne świadczy usługi w warunkach nieużywania przyłącza. W sytuacji kiedy posiadaczem i podmiotem odpowiedzialnym za utrzymanie i jednocześnie podmiotem , któremu przysługuje prawo własności do przyłącza jest osoba odbiorcy usług. Wówczas umowa będzie musiała okreslać wyrazne zasady usuwania awarii. Mówi o tym nowelizowane brzmienie artykułu 6 ust. 3. Nowelizacja w sposób wyraźny mówi, że umowuy zawierane z osobami korzystającymi z lokali to umowy, których przedmiotem nie są rozliczenia i odczyty, ale umowy, których przedmiotem jest odprowadzanie ścieków i zaopatrzenie w wodę.

Zmienione definicje
Nowelizacja ma charakter porządkujący i często polega na usunięciu luk, które dziś funkcjonują. Przykładem może być kwestia wejścia na teren nieruchomości w celu zainstalowania wodomierza głównego. Porządkującą fukcję pełnią nowe przepisy mówiące o tym, że koszty zakupu wodomierza głównego, są ponoszone przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne. Tak zwany słowniczek ustawowy, który jest zawarty w artykule 2 wprowadza pewne definicje legalne pojęć , którymi posługuje się w treści ustawy ustawodawca. Najistotniejsza zmiana dotyczy przyłącza kanalizacyjnego. Równie ważna jest zmiana definicji osoby korzystającej z lokali. W zasadzie z punktu widzenia dalszych przepisów termin, który jest definiowany przez ustawodawcę jako osoba korzystająca z lokalu, ma charakter przejściowy. Bowiem w sytuacji kiedy ponownie dojdzie do zawarcia umowy przez przedsiębiorstwo wodociagowo – kanalizacyjne z osobą korzystającą z lokalu to ta osoba, korzystająca z lokalu stanie sięodbiorcą usług. Jakie jest znaczenie tego terminu z punktu widzenia stosowania przepisu., szczególnie jeśli chodzi o wniosek który byłby składany przez zarządcę lub właściciela budynku wielolokalowego?
Nowelizowane brzmienie nowelizowanego artykułu 6 ust. 6 stanowi m.in., że przedsiębiorstwo zawiera umowę m.in. z osobą korzystającą z lokalu wskazaną we wniosku- tłumaczył M. Krzyszczak A termin ten jest określony w art. 2 w pkcie 3a. To znaczy, że wniosek powinien wskazywać podmiot z nazwy oraz tytuł prawny jaki przysługuje osobie korzystającej z danego lokalu, względnie zaznaczenie okoliczności, że taka osoba korzysta z lokalu, którego stan prawny jest nie uregulowany. W momencie kiedy dojdzie do zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków z taką osobą to wówczas będziemy mieli już do czynienia z odbiorcą usług.
Istotne zmiany wprowadza także artykuł 5. Dodany został ustęp 1. i 1b-, który określa generalne obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjnego co do ciągłości i jakości świadczonych usług. Art. 5 ust. 1 mówi że przedsiebiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne jest zobowiązane zapewnić zdolność posiadanych urządzeń do realizacji dostaw o określonej jakości. Jest to ważny przepis ponieważ dotyczy obowiązku przedsiębiorstwa wodociagowo – kanalizacyjnego z punktu widzenia władania tą strukturą tylko jeśli chodzi o urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne. Przepis określa generalne obowiązki każdego przedsiebiorstwa.
Zmienil siętakże zapis artykułu 6– dodał M.Krzyszczak
Dotyczy on sytuacji, kiedy przedsiębiorstwo nie utrzymuje przyłącza a są one utrzymywane przez odbiorcę usług.
Ustawodawca mówi, że jedną z przesłanek warunkujących powstanie po stronie przedsiębiorstwa wodociagowo – kanalizacyjnego obowiązku zawarcia umów z osobami korzystającymi z lokali jest sytuacja, gdy wszytskie lokale zostały wyposażone w wodomierze zainstalowane zgodnie z obowiązującymi warunkami technicznymi. Po nowelizacji instalacja wodociągowa w budynku jest wyposażona w wodomierze zainstalowane w budynku , przy wszystkich punktach czerpalnych, także tych, które znajdują się poza lokalem.
Wiele kontrowersji może wywołać może samo pojęcie punktu czerpalnego.
Przdsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest zobowiązane zapewnić realizację budowy i rozbudowy urządzeń. Art. 15.Ust. 1 w brzmieniu nowelizacji mówi, że przedsiębiorstwo jest zobowiązane budować a więc już nie tylko zapewnić realizację, ale ją także wykonać. Ale tak naprawdę to umowy cywilno-prawne zawarte przez przedsiębiorstwo będą decydować o tym w jakim zakresie te inwestycje będą prowadzone.
Zostaje także doprecyzowane, że regulamin ma charakter przepisu prawa miejscowego. Jeśli chodzi o sam zakres przedmiotowy regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, rozszerzeniu ulega jedna kwestia a mianowicie warunki dostarczania wody na cele przeciwpożarowe.
Z kolei Art. 6 ust.2 mówi, ż eprzedsiębiorstwo jest zobowiązane do zawarcia umowy z osoba, której nieruchmość zostala przylączona do sieci. Jest to mało precyzyjne.-dowodził Ł. Ciszewski W tej chwili dodano, że przedsiebiorstwo może zawrzeć taką umowę z osobą, która posiada tytuł prawny do tej nieruchomości. Dotyczy to tylko takich sytuacji, w których mamy do czynienia z osobą posiadającą tytuł własności do nieruchomości.bądź jest wieczystym użytkownikiem nieruchomości, właścicielem budynku. Przedsiębiorstwo musi podpisać umowę, jeśli takie osoby wystąpią z wnioskiem. Ten przepis nie przewiduje zawarcia umowy z osobą, która korzysta bez tytułu prawnego z nieruchomości o uregulowanym stanie prawnym. Krótko mówiąc jeśli ktoś korzysta z nieruchomości, która ma uregulowany stan prawny a nie ma prawa do tej nieruchomości, to z taką osobą przedsiębiorstwo umowy podpisać nie może. To może być znaczące w sytuacji, kiedy ktoś zasiaduje czyjąś nieruchomość.

Kodeks Cywilny czy ustawa o zbiorowym…?
Artykuł 6 mówi również o przedawnieniu rocznym umowy o zaopatrzenie w wodę. Pojawiła się interpretacja, że do umowy o zaopatrzenie w odę stosuje się przepisy dotyczące sprzedaży. Na podstawie art. 554 Kodeksu Cywilnego.
Jest to moim zdaniem sad niewłaściwy.– stwierdził Ł. Ciszewski. Umowa taka. jest szczególnym typem umowy regulowanej nie przez Kodeks cywilny ale ustawę o zbiorowym…. Ustawa określa kto jest podmiotem, wskazuje także elementy przedmiotowe oraz sankcję, która ponosi odbiorca korzystająy z usług bez zawarcia takiej umowy. Nie ma więc potrzeby do sięgania do umowy kupna-sprzedaży przy kwalifikacji umowy o zaopatrzenie wodę. Na potwierdzenie tej tezy może służyć nowe brzmienie artykułu 6 ust1 mówiącego o hurtowym zakupie wody do którego stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Tu więc ustawodawca sam odwołuje się do umowy szczególnej kupna-sprzedaży określonej w kodeksie cywilnym. Mówi o hurtowym zakupie wody. Natomiast w przypadku umowy o zaopatrzenie nie mówi o umowie zakupu wody tylko o umowie o zaopatrzenie w wodę. To jest wyraźny sygnał, że ustawodawca nie chciał mówić o umowie kupna sprzedaży. To ma znaczenie w zakresie przedawnienia roszczeń. Zgodnie z artykułem 554 Kodeksu Cywilnego, jeśli by stosować przepisy dotyczące s przedaży przy zaopatrzeniu wodę, to przedawnienie roszczeń wynosiłoby 2 lata. Jeśli uznamy, ż ejest to umowa odrębna regulowana przez ustawę o zbiorowym zaopatrzeniu…, ten okres przedawnienia wynosi 3 lata.

Kiedy odcinać wodę?
Spotkanie we Wrześni jak zwykle było okazją do skorzystnia z opnii prawnej ekspertów i zadawania pytań. Padło pytanie:
W nawiązaniu do artykułu 8-Czy należy to rozumiec tak, że jeżeli ktoś nie płaci przez dwa cykle obrachunkowe to dostaje upomnienie i żeby mu odciac wodę to należy poczekać 2 cykle pełne?
Odpowiedź prawników była niestety twierdząca.
Jeżeli więc klient czekając te dwa cykle po otrzymaniu upomnieniazapłaci bieżąca opłatę i zostanie z zaległością, można odciąc czy nie?– dopytywano z sali.
To zależy czy klient jest uświadomiony prawnie czy nie-stwierdził dowcipnie Ł. Ciszewski- czyli czy zna zapis artykułu 451 kodeksu cywilnegio czy go nie zna. Jeżeli go nie zna i płaci nie wskazuje na jaką należność nadpłaca, przedsiębiorstwo ma prawo sobie zaliczyć kwotę na tą należność, z którą zalegał przed momentem upomnienia. Jeżeli jest uświadomiony prawnie to napisze na przekazie, że płaci za pierwszy okres przypadający po dacie upomnienia i wtedy niestety nie możemy uznać, że przebiegły dwa pełne okresy.
Kolejne spotkanie konsultacyjne planowane jest już w czerwcu. Okazuje siębowiem, ze wprowadzone zmiany wnoszą wiele zamieszania w „życie” przedsiębiorstw wodociągowo – kanalizacyjnych. Prawdopodobnie jeszcze więcej pytań narodzi się w momencie kiedy ustawa wejdzie w życie czyli już od sierpnia. Wówczas tak naprawdę praktyka „zetrze” się z teorią.

Ewa Gosiewska