Ochrona zieleni w konkursie
Umacnianie samorządności związane jest m.in. z odpowiedzialnością samorządu terytorialnego za sprawy ochrony środowiska i edukacji ekologicznej. Na samorządach spoczywa obowiązek określania celów i form tej edukacji, uwzględniających specyfikę regionu, lokalną tożsamość i tradycję kulturową.
Lokalne inicjatywy obywatelskie łączą się w tym zakresie z programami regionalnymi, krajowymi i europejskimi. Dla ich upowszechnienia duże znaczenie mają konkursy, ukazujące m.in. stopień zaangażowania społeczeństwa w lokalne rozwiązywanie problemów edukacyjnych, organizacyjnych i inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Dobrym przykładem takiego podejścia jest organizowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu konkurs pt. „Działania proekologiczne i prokulturowe w ramach strategii rozwoju obszarów wiejskich”. Jego celem jest pobudzanie, wyszukiwanie i promowanie inicjatyw lokalnych (gminnych, powiatowych), które mogłyby być upowszechnione i wykorzystane w różnych społecznościach. Konkurs przeznaczony jest dla miast, gmin i powiatów oraz podległych im instytucji, a także podmiotów gospodarczych. Ma wspierać inicjatywy i działania społeczne jako czynniki wspomagające realizację zadań społeczno-gospodarczych i kulturalnych realizowanych przez samorządy miejskie, gminne i powiatowe województwa wielkopolskiego.
Założenia konkursu
Projekt biorący udział w konkursie powinien być wdrożony w praktyce przynajmniej w skali pilotażowej lub być gotowy do realizacji w każdej chwili oraz wskazywać, że jego cele, przynajmniej w części, zostały osiągnięte. Powinien podkreślać także społeczny sposób jego realizacji (ewentualnie przy minimalnym wsparciu finansowym ze strony samorządu) oraz wskazywać na wymierne korzyści, które przyniesie po zrealizowaniu członkom społeczności lokalnych. Podstawowe kryteria oceny projektu to jego innowacyjność, skuteczność w rozwiązywaniu podjętej inicjatywy oraz możliwość efektywnego i twórczego upowszechnienia w innych miastach, gminach i powiatach. Nagrody fundowane są ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych w województwie wielkopolskim, zgodnie z zasadami obowiązującymi w zakresie gospodarowania tymi funduszami. Łącznie na nagrody pieniężne przyznane uczestnikom konkursu ze środków funduszy celowych we wszystkich edycjach przeznaczono dotąd 1150 tys. zł (z czego 53% pochodziło z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej). Nagrody fundowane są także z własnych środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego (nagrody rzeczowe: cyfrowe aparaty fotograficzne SAMSUNG DIGIMAX 360, książki). Przyznawane są także wyróżnienia (połączone z nagrodami rzeczowymi) oraz podziękowania za udział w konkursie.
Wyniki inicjatywy
W latach 2000-2005 odbyło się sześć edycji konkursu, w których łącznie zgłoszono 305 projektów. Dotyczyły one głównie zagadnień ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, poprawy stanu krajobrazu, różnych form edukacji ekologicznej, turystyki i rekreacji oraz gospodarki komunalnej, w tym także ochrony zieleni na terenie gmin. W poszczególnych edycjach konkursu zostały nagrodzone lub wyróżnione także różne projekty dotyczące zieleni. Przykładowo w I edycji (2000 r.) wyróżnienia otrzymały projekty: „Ochrona i restrukturyzacja pasów śródpolnych-wiatrochronnych. Piękna zieleń naszej gminy” (UG w Dobrzycy) oraz „Poprawa estetyki wsi i zagród wiejskich przez nasadzanie drzew i krzewów” (Rada Sołecka wsi Kołacin). W trzeciej edycji (2002 r.) nagrodę za III miejsce uzyskało Gimnazjum w Wieleniu za projekt „Czysta i zielona gmina”, a wyróżnienie otrzymał m.in. projekt „Piękna wieś, ukwiecone ogrody” (Gminny Ośrodek Kultury i Rekreacji w Komornikach). W piątej edycji (2004 r.) I nagrodę w konkursie otrzymało Gimnazjum im. płk. Kazimierza Zenktelera w Buku za projekt „Na pomoc kasztanowcom”. W ostatniej edycji (2005 r.) I nagrodę uzyskał projekt „Zielona Dolina”, ponadto przyznano podziękowania Zespołowi Szkół Rolniczych w Trzciance za projekt „Zachowanie starych odmian roślin” oraz UG Dopiewo za „Identyfikację i uzupełnienie drzewostanu na terenie gminy Dopiewo”.
Niektóre z jednostek brały udział w konkursie kilkakrotnie. Szczególną aktywność w zakresie ochrony zieleni wykazały gminy Dobrzyca i Dopiewo.
Konkurs jest ważną formą edukacji ekologicznej w realizacji zadań strategicznych województwa wielkopolskiego. Duże znaczenie ma zwłaszcza działalność samorządów i pozarządowych organizacji społecznych. Chociaż mają one zróżnicowany zakres i formy działania, a także różnorodne powiązania ze sferą polityki, ekonomii i kultury, to jednak spełniają ważną funkcję w kształtowaniu świadomości ekologicznej osób zaangażowanych w działania społeczne, przybliżaniu społeczeństwu istoty i znaczenia problemów ekologicznych, oddziaływaniu na osoby i instytucje odpowiedzialne za podejmowanie decyzji doty¬czących zarządzania środowiskiem oraz propagowaniu humanistycznego i kulturowego wzorca ochrony środowiska.
Konieczne jest obecnie zwiększenie kulturotwórczej funkcji edukacji ekologicznej z udziałem różnych środowisk i instytucji kultury oraz jej wykorzystanie do przeciwdziałania nasilają¬cym się zjawiskom patologii. Edukacja ekologiczna powinna być instrumentem kształtowania uniwersalnych wartości humanistycznych, takich jak solidarność, tolerancja, prawa człowieka, szacunek dla wartości wyższych, rozwijanie w ludziach otwartości i szacunku do innych oraz zdolności do zachowań prospołecznych wynikających z poczucia wspólnoty i więzi międzyludzkich.
Krzysztof Kasprzak
EKO-GEO-GRAF, Poznań
Lokalne inicjatywy obywatelskie łączą się w tym zakresie z programami regionalnymi, krajowymi i europejskimi. Dla ich upowszechnienia duże znaczenie mają konkursy, ukazujące m.in. stopień zaangażowania społeczeństwa w lokalne rozwiązywanie problemów edukacyjnych, organizacyjnych i inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Dobrym przykładem takiego podejścia jest organizowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu konkurs pt. „Działania proekologiczne i prokulturowe w ramach strategii rozwoju obszarów wiejskich”. Jego celem jest pobudzanie, wyszukiwanie i promowanie inicjatyw lokalnych (gminnych, powiatowych), które mogłyby być upowszechnione i wykorzystane w różnych społecznościach. Konkurs przeznaczony jest dla miast, gmin i powiatów oraz podległych im instytucji, a także podmiotów gospodarczych. Ma wspierać inicjatywy i działania społeczne jako czynniki wspomagające realizację zadań społeczno-gospodarczych i kulturalnych realizowanych przez samorządy miejskie, gminne i powiatowe województwa wielkopolskiego.
Założenia konkursu
Projekt biorący udział w konkursie powinien być wdrożony w praktyce przynajmniej w skali pilotażowej lub być gotowy do realizacji w każdej chwili oraz wskazywać, że jego cele, przynajmniej w części, zostały osiągnięte. Powinien podkreślać także społeczny sposób jego realizacji (ewentualnie przy minimalnym wsparciu finansowym ze strony samorządu) oraz wskazywać na wymierne korzyści, które przyniesie po zrealizowaniu członkom społeczności lokalnych. Podstawowe kryteria oceny projektu to jego innowacyjność, skuteczność w rozwiązywaniu podjętej inicjatywy oraz możliwość efektywnego i twórczego upowszechnienia w innych miastach, gminach i powiatach. Nagrody fundowane są ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych w województwie wielkopolskim, zgodnie z zasadami obowiązującymi w zakresie gospodarowania tymi funduszami. Łącznie na nagrody pieniężne przyznane uczestnikom konkursu ze środków funduszy celowych we wszystkich edycjach przeznaczono dotąd 1150 tys. zł (z czego 53% pochodziło z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej). Nagrody fundowane są także z własnych środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego (nagrody rzeczowe: cyfrowe aparaty fotograficzne SAMSUNG DIGIMAX 360, książki). Przyznawane są także wyróżnienia (połączone z nagrodami rzeczowymi) oraz podziękowania za udział w konkursie.
Wyniki inicjatywy
W latach 2000-2005 odbyło się sześć edycji konkursu, w których łącznie zgłoszono 305 projektów. Dotyczyły one głównie zagadnień ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, poprawy stanu krajobrazu, różnych form edukacji ekologicznej, turystyki i rekreacji oraz gospodarki komunalnej, w tym także ochrony zieleni na terenie gmin. W poszczególnych edycjach konkursu zostały nagrodzone lub wyróżnione także różne projekty dotyczące zieleni. Przykładowo w I edycji (2000 r.) wyróżnienia otrzymały projekty: „Ochrona i restrukturyzacja pasów śródpolnych-wiatrochronnych. Piękna zieleń naszej gminy” (UG w Dobrzycy) oraz „Poprawa estetyki wsi i zagród wiejskich przez nasadzanie drzew i krzewów” (Rada Sołecka wsi Kołacin). W trzeciej edycji (2002 r.) nagrodę za III miejsce uzyskało Gimnazjum w Wieleniu za projekt „Czysta i zielona gmina”, a wyróżnienie otrzymał m.in. projekt „Piękna wieś, ukwiecone ogrody” (Gminny Ośrodek Kultury i Rekreacji w Komornikach). W piątej edycji (2004 r.) I nagrodę w konkursie otrzymało Gimnazjum im. płk. Kazimierza Zenktelera w Buku za projekt „Na pomoc kasztanowcom”. W ostatniej edycji (2005 r.) I nagrodę uzyskał projekt „Zielona Dolina”, ponadto przyznano podziękowania Zespołowi Szkół Rolniczych w Trzciance za projekt „Zachowanie starych odmian roślin” oraz UG Dopiewo za „Identyfikację i uzupełnienie drzewostanu na terenie gminy Dopiewo”.
Niektóre z jednostek brały udział w konkursie kilkakrotnie. Szczególną aktywność w zakresie ochrony zieleni wykazały gminy Dobrzyca i Dopiewo.
Konkurs jest ważną formą edukacji ekologicznej w realizacji zadań strategicznych województwa wielkopolskiego. Duże znaczenie ma zwłaszcza działalność samorządów i pozarządowych organizacji społecznych. Chociaż mają one zróżnicowany zakres i formy działania, a także różnorodne powiązania ze sferą polityki, ekonomii i kultury, to jednak spełniają ważną funkcję w kształtowaniu świadomości ekologicznej osób zaangażowanych w działania społeczne, przybliżaniu społeczeństwu istoty i znaczenia problemów ekologicznych, oddziaływaniu na osoby i instytucje odpowiedzialne za podejmowanie decyzji doty¬czących zarządzania środowiskiem oraz propagowaniu humanistycznego i kulturowego wzorca ochrony środowiska.
Konieczne jest obecnie zwiększenie kulturotwórczej funkcji edukacji ekologicznej z udziałem różnych środowisk i instytucji kultury oraz jej wykorzystanie do przeciwdziałania nasilają¬cym się zjawiskom patologii. Edukacja ekologiczna powinna być instrumentem kształtowania uniwersalnych wartości humanistycznych, takich jak solidarność, tolerancja, prawa człowieka, szacunek dla wartości wyższych, rozwijanie w ludziach otwartości i szacunku do innych oraz zdolności do zachowań prospołecznych wynikających z poczucia wspólnoty i więzi międzyludzkich.
Krzysztof Kasprzak
EKO-GEO-GRAF, Poznań
