dr. hab. inż. Zbigniew Heidrich
prof. PW, Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Budownictwa Wodnego
Wydział Inżynierii Środowiska
Politechnika Warszawska

Wybrane zagadnienia unieszkodliwiania osadów ściekowych

Zgodnie z danymi statystycznymi w 2003 r. w komunalnych oczyszczalniach ścieków powstało blisko 500 tys. ton suchej masy osadu, o średniej zawartości suchej masy 20%. Osady te były zagospodarowywane na różne sposoby – głównie były wykorzystywane do rekultywacji terenów zdegradowanych lub składowane w wyrobiskach poeksploatacyjnych. Zaledwie 1,6% osadów zostało przekształconych termicznie.
Ograniczenie ujemnego wpływu osadów na środowisko wymaga stabilizacji w celu pozbawienia ich zdolności do zagniwania. Najczęściej stosowaną metodą jest stabilizacja biologiczna, prowadzona w warunkach tlenowych bądź beztlenowych. Przy projektowaniu urządzeń do realizacji tych procesów często popełnia się istotne błędy, wynikające z niewłaściwie przyjmowanych parametrów technologicznych. Przedstawione artykuły najlepiej świadczą o tym, że źródłem tych błędów są informacje zawarte w literaturze technicznej. Analiza różnych metod obliczeniowych stanowi podstawę wyboru parametrów pozwalających na określenie takiej wielkości reaktorów, aby możliwy był rozkład substancji organicznej w nie mniej niż 38%, co jest zaleceniem Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska.
Drugim z podstawowych procesów stosowanych w komunalnych oczyszczalniach ścieków jest mechaniczne odwadnianie osadów. W niniejszych „Zeszytach” przedstawiono generalne zasady funkcjonowania wirówek, pras taśmowych oraz pras komorowych i membranowych pras komorowych, określając jednocześnie parametry pracy tych urządzeń oraz możliwe do osiągnięcia efekty odwadniania. Warto zwrócić uwagę na te informacje, bowiem dostawcy urządzeń niejednokrotnie podają zupełnie nierealne efekty odwadniania, wyrażone zawartością suchej masy. Zarówno wirówki, jak i prasy taśmowe pozwalają na osiągnięcie zawartości suchej masy na poziomie 18-20%, natomiast wyższy efekt odwadniania (ale nie przekraczający 30% s.m.) można osiągnąć przy zastosowaniu pras komorowych.
Ostateczne unieszkodliwianie osadów polega na jego pełnym bądź częściowym suszeniu, a następnie spalaniu autonomicznym lub współspalaniu w elektrociepłowniach. Istotne są przy tym podstawy teoretyczne, dotyczące przebiegu tych procesów. Tutaj ograniczono się do przedstawienia jedynie przebiegu procesów suszenia, podając podstawowe zasady związane z możliwością osiągnięcia spodziewanych efektów.