Praktyczny aspekt ochrony przyrody

Zasady wyznaczania obszarów chronionych i zarządzania nimi, ochrona gatunkowa, odtwarzanie siedlisk i reintrodukcja gatunków to podstawowe metody praktycznej ochrony przyrody. Nowoczesna ochrona przyrody nie ogranicza się jednak tylko do tradycyjnych metod zachowawczej ochrony gatunkowej i obszarowej. Obecnie niezbędna jest zwłaszcza ochrona całych zespołów biotycznych w dużej skali przestrzennej jako dynamicznie zmieniających się układów ekologicznych. Działania na rzecz ochrony zasobów przyrody winny więc obejmować sam proces ewolucji ekosystemów. Brakuje gotowych, uniwersalnych rozwiązań dla działań praktycznej ochrony przyrody, które często realizowane są z pominięciem naukowej weryfikacji podjętych sposobów działania. Podstawowym problemem jest brak wypracowanych zasad postępowania, które zagwarantują wykorzystywanie informacji naukowej przy formułowaniu planu działań ochronnych. Badania naukowe związane z ochroną przyrody zajmują się najczęściej gatunkami i siedliskami. Działania praktyczne w tym zakresie oczekują natomiast dobrych regulacji prawnych związanych zwłaszcza z planowaniem przestrzennym i własnością gruntów oraz utworzenia dobrych podstaw finansowych umożliwiających podejmowanie i kontynuację działań ochronnych.
Ochrona zasobów przyrody jest ściśle związana z planowaniem przestrzennym. Jego procedury umożliwiają ograniczenie dewastujących środowisko i krajobraz procesów inwestycyjnych, będących często wynikiem realizowania w ochronie przyrody zachowawczego modelu ochrony wartości przyrodniczych i krajobrazowych. Podstawowym warunkiem sukcesu w tym zakresie jest stan wiedzy przyrodniczej decydentów orzekających o konkretnych rozwiązaniach zagospodarowania przestrzeni. Nie tylko fachowe przygotowanie, ale także umiejętność uwzględniania w decyzjach administracyjnych wiedzy przyrodniczej zawartej m.in. w ekspertyzach, prognozach czy raportach są niezbędne, aby jakiekolwiek praktyczne działania na rzecz ochrony przyrody mogły przynieść realny skutek.

prof. ndzw. dr hab. Krzysztof Kasprzak
Zakład Zagospodarowania Turystycznego AWF w Poznaniu