Transport samochodowy może być istotnym źródłem zanieczyszczeń powietrza zwłaszcza w miastach. Elektromobilność, car sharing, inteligentny transport to tylko niektóre ze sposobów na jego ograniczenie.

Światowe organizacje badające jakość powietrza w aglomeracjach miejskich biją na alarm. Powietrze w miastach jest złej jakości, a jego wpływ na zdrowie człowieka ? w skali zarówno krótko-, jak i długoterminowej ? jest negatywny. Pozytywny jest natomiast fakt, że świadomość społeczeństwa w tym zakresie jest coraz większa. Warto jednak zauważyć, że źródłami zanieczyszczeń w miastach są nie tylko niska emisja wynikająca ze spalania paliw złej jakości, ale także spaliny emitowane przez transport drogowy.

Emisje samochodowe

Emisja zanieczyszczeń z transportu drogowego jest istotnym czynnikiem kształtującym jakość powietrza na obszarze Polski. Zgodnie z danymi Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami, największy udział w emisji zanieczyszczeń ze środków transportu drogowego w Polsce mają: dwutlenek i tlenek węgla ? CO2 i CO (w 2014 r. kolejno: 563,1 tys. oraz 42,332 mln ton), tlenki azotu ? NOx (220,6 tys. ton), niemetanowe lotne związki organiczne ? NMLZO (117,2 tys. ton) oraz pył (w tym pył ogółem TSP: 74,7 tys. ton). Dane publikowane przez Europejską Agencję Ochrony Środowiska wskazują, iż do 30% Europejczyków zamieszkujących w miastach narażonych jest na stężenia zanieczyszczeń powietrza przekraczające unijne normy jakości powietrza, a ok. 98% Europejczyków mieszkających w miastach na stężenia zanieczyszczeń powietrza uznane za szkodliwe wg bardziej rygorystycznych wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia. Znane są również mechanizmy reakcji chemicznych zachodzących przy udziale zanieczyszczeń komunikacyjnych, które w sprzyjających warunkach meteorologicznych, szczególnie na terenach aglomeracji miejskich, mogą przyczyniać się do zjawiska powstawania smogu. Emisja gazów cieplarnianych z transportu wpływa na bilans gazów cieplarnianych, a w ujęciu globalnym na procesy zmian klimatu.

Emisje z pojazdów samochodowych można podzielić na trzy główne grupy: emisja spalin, emisje ze ścierania oraz emisje par. Emisja spalin związana jest ze spalaniem różnych produktów ropopochodnych. Emisje ze ścierania to emisje będące skutkiem mechanicznego ścierania np. opon pojazdu, hamulców i sprzęgła czy nawierzchni drogowej lub emisje powstałe wskutek korozji samochodu, tj. podwozia, nadwozia lub innych części pojazdu. Emisja par to wynik ulatniania się par z systemu paliwowego pojazdu. Opary benzyny są mieszaniną wielu różnych węglowodorów, które mogą być emitowane nawet wówczas, gdy pojazd jest zaparkowany.

Inteligentna mobilność

Jakość powietrza może być poprawiona dzięki zwiększeniu udziału aut elektrycznych na rynku samochodów osobowych, car sharingowi, a także inteligentnemu transportowi. Władze miast coraz większą wagę przywiązują do poprawy jakości życia mieszkańców, inwestując w autobusy elektryczne. Ekologiczna i przyjazna komunikacja miejska powoli stają się normą, a nie ewenementem.

Elektromobilność i jej rozwój jest jednym z fundamentalnych założeń przyjętej w tym roku rządowej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju oraz Planu Rozwoju Elektromobilności. Projekty te zakładają, że do 2020 r. po polskich drogach ma jeździć 80 tys. pojazdów elektrycznych, a do 2025 r. ? nawet milion. Udział samochodów z napędem elektrycznym i hybrydowym typu plug-in w polskim rynku rośnie, choć wciąż stanowi zaledwie 0,1% wszystkich nowo rejestrowanych pojazdów. Ocenia się, że obecnie w kraju zarejestrowanych jest ok. 2 tys. aut EV. Zdaniem specjalistów, w latach 2016-2029 ceny samochodów elektrycznych zaczną powoli zrównywać się w naszym kraju z cenami aut z napędem tradycyjnym. Będzie to rezultatem rozwoju technologii, malejących cen baterii oraz efektu skali produkcji. Bardziej przystępne oferty koncernów zbiegną się ze wzrostem popytu oraz wsparciem państwa dla tego rynku.

Jednym z pomysłów na popularyzację ekologicznych pojazdów w Polsce jest rozwijanie usług sharingowych, polegających na wypożyczaniu elektrycznych samochodów czy skuterów. W Polsce działa kilka firm umożliwiających współdzielenie aut czy skuterów. Łączy je to, że w swoich flotach posiadają prawie wyłącznie pojazdy hybrydowe lub elektryczne. Podobna jest też zasada działania: wystarczy pobrać aplikację na smartfona, zarejestrować się, wybrać opcję płatności i zarezerwować wybrany model. Po przejechaniu trasy samochód lub skuter należy zwrócić w wyznaczonym miejscu lub strefie. Poza łatwością obsługi dużą zaletą wypożyczania ekologicznych pojazdów jest też niska cena. To jednak nie jedyna zaleta usług sharingowych, bo o udogodnienia dla kierowców dbają też samorządy. Wiele miast, np. Poznań, wprowadziło już zasadę, że car-sharingowcy nie muszą płacić za postój w strefach płatnego parkowania. Urzędnicy w porozumieniu z wypożyczalniami ekologicznych pojazdów zadbali także o wydzielenie specjalnych miejsc przeznaczonych tylko dla nich. Oprócz oczywistych zalet prośrodowiskowych usług współdzielenia pojazdów elektrycznych i hybrydowych tak samo ważny jest argument ekonomiczny.

W walce o czystsze powietrze pomóc mogą także pojazdy wodorowe. Grupa PGE do 2030 r. ma zbudować dziewięć stacji ładowania takich aut. Pierwsze dwie zostaną oddane do użytku w Poznaniu i Warszawie, kolejne ? w Białymstoku, Szczecinie, Łodzi, Trójmieście, Katowicach, Wrocławiu i Krakowie. Stacje powstaną przy odcinkach przebiegających przez Polskę korytarzy europejskich, łączących Morze Północne z Bałtykiem i Morze Bałtyckie z Adriatykiem.

Przy wciąż zwiększającej się liczbie pojazdów na polskich drogach transport samochodowy stanowi istotne źródło zanieczyszczeń powietrza. Dlatego tak istotne jest wprowadzenie odpowiednich rozwiązań, zachęt i ulg, które zachęcą potencjalnych użytkowników do korzystania z ekologicznego transportu miejskiego, a także do zakupu samochodów elektrycznych, które w znacznym stopniu ograniczają emisję szkodliwych substancji do atmosfery.

Magdalena Lipiecka

 

Paweł Sałek, sekretarz stanu, pełnomocnik rządu ds. polityki klimatycznej, Ministerstwo Środowiska

 

Świat stawia na elektromobilność. Połączenie odnawialnych źródeł energii z transportem o napędzie elektrycznym jest rozwiązaniem, które eliminuje w części niską emisję oraz emisję z transportu i zachowuje wszystkie elementy strategii zrównoważonego rozwoju, którą resort środowiska traktuje jako priorytet.

dr inż. Krystian Szczepański, dyrektor Instytutu Ochrony Środowiska ? Państwowego Instytutu Badawczego

W centrach dużych miast źródłem zanieczyszczeń jest z reguły nie niska emisja z domowych kotłów grzewczych, bo domy wykorzystują ciepło systemowe, ale emisja ze spalin z transportu. Dlatego jednym z możliwych działań poprawiającym sytuację jest rozwój elektromobilności, przez co rozumiemy zastępowanie przestarzałych, mało ekologicznych środków transportu nowymi, bezemisyjnymi, ekonomicznymi samochodami i autobusami elektrycznymi.