W ostatnim czasie doszło do niezwykle ważnego dla polskiej branży wytwórczej biopaliw spotkania Koalicji na rzecz Biopaliw z wiceministrem energii, Andrzejem Piotrowskim, oraz wiceministrem rolnictwa i rozwoju wsi, Zbigniewem Babalskim. Koalicję reprezentowali liczni przedstawiciele producentów rolnych skupionych w Krajowym Związku Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych,  Polskim Związku Producentów Roślin Zbożowych, Krajowej Federacji Producentów Zbóż, Federacji Branżowych Związków Producentów Rolnych, a także Krajowej Radzie Izb Rolniczych. Przemysłowe skrzydło Koalicji na rzecz Biopaliw  KNRB reprezentowali z kolei delegaci Polskiego Stowarzyszenia Producentów Oleju PSPO oraz Krajowej Izby Biopaliw. Tak szeroki skład, wynikający wprost z kształtu polskiego łańcucha wytwórczego biokomponentów, miał niezwykle ważną wymowę. Celem spotkania  była dyskusja ukierunkowana na określenie przyszłości sektora biopaliw w Polsce. Wydarzenie, dzięki obecności obu ministrów, było niepowtarzalną okazją do organicznego wręcz przedstawienia dotychczasowego znaczenia branży dla krajowego rolnictwa i stabilizacji dochodowości rolniczej, rozwoju obszarów wiejskich, ochrony środowiska oraz nierozerwalnych z biopaliwami kwestii energetycznych, ze szczególnym uwzględnieniem aspektu dywersyfikacyjnego dostaw paliw transportowych przez zwiększenie poziomu samozaopatrzenia Polski. Wymiana opinii to podstawa do dalszej pogłębionej debaty na temat perspektyw i wyzwań stojących przed branżą, które muszą być wzięte pod uwagę przy okazji przyszłych prac legislacyjnych. W celu odpowiedniego zobrazowania problematyki przewodniczący KNRB, Zygmunt Gzyra, oraz dyrektor Generalny PSPO i KIB-u, Adam Stępień, przedstawili w formie prezentacji aktualny stan polskiego łańcucha wytwórczego biokomponentów, którego kształt świetnie obrazuje piramida, u podstaw której znajdują się producenci rolni, najliczniej reprezentowani w całym stworzonym dzięki biopaliwom układzie gospodarczym (schemat).

Przedstawiciele KNRB zwrócili uwagę na rolę uregulowań prawnych determinujących funkcjonowanie sektora biopaliw w Polsce i podkreślili, w oparciu o twarde dane statystyczne z ostatnich lat, jego znaczenie dla stabilizacji rynków rolnych i pobudzania gospodarki. Dokonania te wpisują się w idee zrównoważonego wzrostu ekonomicznego, stanowiącego podstawę przyjętego niedawno rządowego ?Planu na rzecz odpowiedzialnego rozwoju?, a jednocześnie pozwalają na osiąganie celów klimatycznych Unii Europejskiej. Zaakcentowano w szczególności konieczność przyjęcia w najbliższych miesiącach regulacji związanych z określeniem, w drodze stosownego rozporządzenia Rady Ministrów, Narodowych Celów Wskaźnikowych na lata 2016-2021. Poza tym stwierdzono, że istnieje potrzeba szerokiego, systemowego spojrzenia na branżę w celu wzmocnienia jej konkurencyjności.

Przedstawiciele Ministerstw Energii, a także Rolnictwa i Rozwoju Wsi wyrazili swoje zainteresowanie tematyką biopaliw, podkreślając konieczność wypracowania najlepszych możliwych rozwiązań przy okazji implementacji do prawodawstwa krajowego przepisów tzw. dyrektywy ILUC. Minister Zbigniew Babalski podzielił pogląd Koalicji na rzecz Biopaliw, dotyczący pozytywnego wpływu branży na rolnictwo, co powinno stać się punktem wyjścia do określenia długofalowych celów i sposobów ich osiągania, aby dotychczasowe efekty nie zostały zaprzepaszczone. Prezes KZPRiRB, Juliusz Młodecki wskazał, że obecny poziom uprawy i zbiorów rzepaku to zasługa biopaliw, które, generując dodatkowy popyt, stanowiły zachętę dla wielu rolników, aby wyspecjalizować się w uprawie tych roślin. Sukcesem jest również współdziałanie sektora, widoczne z perspektywy całego łańcucha wytwórczego biokomponentów. Dlatego też KNRB powinna być naturalnym partnerem dla administracji rządowej przy okazji konstruowania przepisów, które będą determinować jej dalsze funkcjonowanie. Minister Andrzej Piotrowski wyraził z kolei potrzebę skorelowania wielu aspektów, aby branża mogła się rozwijać w kierunku nowych technologii, jednocześnie w pełni wykorzystując i dbając o dotychczasowe osiągnięcia. Przykładem tego może być m.in. odpowiednia dla polskich warunków implementacja mechanizmu podwójnego naliczania biokomponentów i biopaliw wytwarzanych z odpadów.

W toku dalszej dyskusji poruszono również kwestie, które bezpośrednio wpływają na kondycję, a więc opłacalność produkcji i konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Przedstawiciele Koalicji wskazali m.in. normy oraz zasady rozliczania dopuszczalnych ubytków akcyzowych bioetanolu powstałych podczas jego przemieszczania czy też konieczność dopracowania rozwiązań związanych z VAT-em w obrocie olejem rzepakowym. Dotychczas brakowało tej kompleksowości, usprawniającej funkcjonowanie polskiego łańcucha wytwórczego, co powodowało, że pewne problemy pogłębiały się z biegiem lat.

Konieczne działania zaradcze

Należy powiedzieć wprost, że krajowe zakłady wytwórcze biokomponentów działają w warunkach nierównej konkurencji z firmami zagranicznymi, co w dużej mierze jest efektem braku systemowej polityki państwa, ukierunkowanej na wsparcie trwałego rozwoju tego sektora w obliczu podobnych działań realizowanych przez szereg lat w innych krajach UE. Brak efektywnych narzędzi stymulujących kondycję branży w jej fazie rozwojowej wciąż ma rynkowe konsekwencje. Dalsze zaniechania w tym zakresie mogą doprowadzić do trwałych dysfunkcji i w efekcie zminimalizować udział krajowych surowców rolnych i biokomponentów w realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego, co w sposób jednoznacznie negatywny wpłynie zarówno na sytuację polskiego rolnictwa, jak i zaprzepaści dotychczasowe osiągnięcia w obszarze gospodarczym i tych związanych z budowaniem bezpieczeństwa energetycznego oraz żywnościowego kraju. Możliwe załamanie na rynku wytwórczym biopaliw w Polsce, które byłoby skutkiem niepodjęcia działań zaradczych, ukierunkowanych na rozwój i wzmocnienie konkurencyjności sektora względem dostawców zagranicznych, grozi nie tylko uzależnieniem się od importu, ale istotnym obniżeniem opłacalności dedykowanej obecnie biopaliwom produkcji rolnej.

Sytuacja w sektorze biopaliw w ogromnej mierze uzależniona jest od regulacji prawnych, zatem to przede wszystkim od decyzji politycznych oraz działań administracji zależy jego przyszłość branży, a tym samym wszystkich uczestników tego rynku, począwszy od producentów rolnych, przez przetwórców biomasy, wytwórców biokomponentów po podmioty paliwowe i konsumentów paliw płynnych. W opinii Koalicji na rzecz Biopaliw działania wspierające dalszy rozwój sektora biopaliw transportowych w Polsce powinny być skoncentrowane na takich kluczowych obszarach, jak:

  • opracowanie i skuteczne wdrożenie systemowych mechanizmów wsparcia, w tym likwidacja istniejących barier o charakterze prawnym i administracyjnym, co umożliwi utrzymanie oraz dalszą rozbudowę efektywnych struktur gospodarczych, zdolnych do konkurowania z producentami zagranicznymi. Działania te mają na celu wywołanie pozytywnych efektów w całym sektorze przemysłu rolno-spożywczego, ze szczególnym uwzględnieniem producentów rolnych. Chodzi o wykorzystanie szansy, wynikającej z potrzeby realizacji celów transportowych w perspektywie 2020 r.,

 

  • opracowanie efektywnej strategii krajowej, uwzględniającej decyzje na poziomie całej UE oraz określające w sposób trwały i długoterminowy dalszy rozwój branży oraz jego rolę do 2030 r.

 

Adam Stępień

Krajowa Izba Biipaliw