Prawidłowa i racjonalna gospodarka
Z Andrzejem Aumillerem, ministrem budownictwa, rozmawia Piotr Strzyżyński
Z czego wynika inicjatywa zmierzająca do zmiany ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, której przepisy, jak podkreśla wiele osób, nie zdążyły tak naprawdę zadziałać? Na jakim etapie są obecnie prace nad nowelizacją?
Do podjęcia inicjatywy legislacyjnej zobowiązują postanowienia Paktu Stabilizacyjnego i Umowy Koalicyjnej. Załączniki do tych dokumentów wskazują kierunki zmian obowiązującej ustawy, tj. likwidację referendum gminnego oraz zwiększenie odpowiedzialności gminy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi. Projekt ustawy ujęty jest w planie prac Rady Ministrów na pierwsze półrocze tego roku. Na konieczność zmian przepisów w tym zakresie zwracała również uwagę Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w Dezyderacie nr 4, uchwalonym 13 lipca 2006 r. Ponadto liczne apele parlamentarzystów i samorządowców sygnalizują potencjalne zagrożenia wynikające z obowiązującej ustawy. Za najważniejsze uznaję niepodejmowanie przez gminy wysiłku inwestycyjnego związanego z budową nowoczesnych instalacji służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, co znajduje potwierdzenie w znikomej absorpcji środków UE przeznaczonych na ten cel, wynoszącej obecnie ok. 10% potencjału. Rodzi to możliwość obciążenia Polski sankcjami za niewykonanie obowiązku ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w ustalonych okresach przejściowych. Pierwszy okres przejściowy upływa 31 grudnia 2010 r. i w tej sytuacji zmiana prawa, umożliwiająca usunięcie barier inwestycyjnych i wprowadzająca instrumenty dyscyplinujące dla wszystkich podmiotów objętych regulacją projektu, jest dla rządu RP zadaniem priorytetowym. Mając te względy na uwadze, projekt ustawy skierowałem pod obrady Komitetu Stałego Rady Ministrów.
W jakim kierunku zmierzają zmiany proponowane w nowelizacji i jak mogą zostać pogodzone interesy gmin, przedsiębiorców oraz ogólny interes Rzeczypospolitej, związany m.in. z zobowiązaniami Traktatu Akcesyjnego?
Projekt ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zawiera częściowo dotychczasowe, dobrze funkcjonujące rozwiązania prawne. Dzięki naszym działaniom wprowadzane są nowe przepisy. Dotyczą one uprawnień kompetencyjnych i obowiązków organów gminy, dla której utrzymanie czystości i porządku jest obowiązkowym zadaniem właścicieli nieruchomości.
Proponowane uregulowania tworzą bazę prawidłowej i racjonalnej gospodarki odpadami komunalnymi, wskazując jako podstawę przepisy ustawy ustrojowej o gospodarce komunalnej. Zgodnie z tą ustawą zadania o charakterze użyteczności publicznej gminy wykonują samodzielnie lub mogą je powierzać innym podmiotom na zasadach określonych ustawą.
Projektując przepisy ustawy, wzorowano się na regulacjach przyjętych w innych państwach członkowskich Unii, w których konkurencja przy świadczeniu usług realizowana jest na rynku zamówień publicznych, udzielanych przez odpowiedniki polskich gmin. Jednocześnie zagwarantowano przedsiębiorcom już działającym na rynku zachowanie praw nabytych do czasu upływu terminu obowiązywania posiadanego przez nich zezwolenia. Po tym terminie ich działalność może być kontynuowana – jednak dopiero po zawarciu umowy z gminą – a ponadto musi być poprzedzona przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Organy gminy otrzymały uprawnienia do wskazywania miejsca odzysku i miejsca unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Miejsca te świadomie rozdzielono, mając na uwadze obowiązek ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Obecny brak wpływu na to, gdzie odpady z terenu gminy są przekazywane, stanowi główną barierę dla uzyskania pozytywnej oceny projektów inwestycyjnych gminy w zakresie budowy instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Ograniczanie masy składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji umożliwi też przepis zobowiązujący gminy do uchwalenia w akcie prawa miejscowego obowiązku selektywnego gromadzenia i odbierania odpadów.
Proponowany system prawny stopniowo doprowadzi do pełnego uporządkowania rynku usług regulowanych ustawą, zapewniając gminom pełną wiedzę i wpływ na gospodarkę odpadami.
Jak dotąd, kilkukrotne inicjatywy legislacyjne zmierzające do przekazania gminom tzw. władztwa nad odpadami komunalnymi kończyły się fiaskiem. Czy tym razem nie będzie podobnie?
Jako minister budownictwa nie mogę wziąć odpowiedzialności za przebieg prac w Sejmie. Jestem jednak przekonany, że przygotowany w naszym resorcie projekt uzyska akceptację parlamentu. Wskazują na to m.in. stanowiska sejmowych Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.
Czy zagadnienia związane z gospodarką odpadami komunalnymi nie powinny zostać uregulowane w jednej ustawie dotyczącej odpadów i tym samym przejść w zakres działalności Ministerstwa Środowiska?
Zasady odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym odpadów komunalnych, należą do właściwości ministra środowiska. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach swym zakresem obejmuje zagadnienia zawierające elementy polityki miejskiej i zgodnie z ustawą o działach administracji rządowej należy do kompetencji ministra budownictwa. Pragnę jednak z całą mocą podkreślić, że w gestii różnych resortów leżą zagadnienia gospodarki poszczególnymi rodzajami odpadów, a Ministerstwo Środowiska pełni w tym zakresie funkcję koordynatora.
Ministerstwo Budownictwa pracuje też nad zmianą przepisów w gospodarce przestrzennej. W jakim kierunku one zmierzają?
Proponowane regulacje przewidują m.in. uproszczenie i skrócenie procedury planowania przestrzennego, ułatwienia we wprowadzaniu ponadlokalnych inwestycji publicznych do planów miejscowych oraz wyeliminowanie uznaniowości wydawania decyzji administracyjnych w przypadku braku planu miejscowego. Działania te powinny zachęcić gminy do planowania przestrzennego i w efekcie zwiększyć dostępność terenów przeznaczonych pod budownictwo.
Ministerstwo Budownictwa podjęło szereg działań legislacyjnych. Zakończyliśmy już prace nad nowelizacją ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ma ona na celu wprowadzenie dla gmin takich uproszczeń, które ułatwią i przyspieszą uchwalanie planów miejscowych.
Proponowany zakres nowelizacji ustawy obejmie w szczególności procedury sporządzania i uchwalania studium gminnego i planów miejscowych – proponuje się skrócenie tych procedur m.in. przez wprowadzenie możliwości dokonywania uzgodnień i uzyskiwania opinii do projektów tych dokumentów w tym samym czasie, a także przez inny sposób rozpatrywania wniosków. Mają też zostać precyzyjnie określone sytuacje, w których powstaje obowiązek sporządzenia planu miejscowego oraz konsekwencje powstania takiego obowiązku. Nowelizacja ustawy ma ponadto uściślić regulacje dotyczące skutków prawnych uzgodnienia projektu planu miejscowego.
Nie można zapominać również o bardzo istotnych zmianach wiążących się z projektem ustawy o oddawaniu w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych Skarbu Państwa na cele budownictwa mieszkaniowego oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Głównym celem projektowanej ustawy (obecnie dobiegają końca uzgodnienia międzyresortowe) jest nałożenie na podmioty gospodarujące nieruchomościami Skarbu Państwa obowiązku oddawania w użytkowanie wieczyste nieruchomości przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe podmiotom realizującym te cele. Grunty te będą oddawane w użytkowanie wieczyste zarówno prywatnym inwestorom, deweloperom, spółdzielniom mieszkaniowym, Towarzystwom Budownictwa Społecznego, jak i gminom, których zadaniem własnym jest budownictwo mieszkaniowe oraz zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Grunty pod budownictwo mieszkaniowe będą udostępniane z zasobów Skarbu Państwa, którymi gospodarują starostowie, Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Mienia Wojskowego oraz Wojskowa Agencja Mieszkaniowa. Takie rozwiązanie wpłynie na powiększenie zasobu gruntów budowlanych na obszarze całego kraju.
Z czego wynika inicjatywa zmierzająca do zmiany ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, której przepisy, jak podkreśla wiele osób, nie zdążyły tak naprawdę zadziałać? Na jakim etapie są obecnie prace nad nowelizacją?
Do podjęcia inicjatywy legislacyjnej zobowiązują postanowienia Paktu Stabilizacyjnego i Umowy Koalicyjnej. Załączniki do tych dokumentów wskazują kierunki zmian obowiązującej ustawy, tj. likwidację referendum gminnego oraz zwiększenie odpowiedzialności gminy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi. Projekt ustawy ujęty jest w planie prac Rady Ministrów na pierwsze półrocze tego roku. Na konieczność zmian przepisów w tym zakresie zwracała również uwagę Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w Dezyderacie nr 4, uchwalonym 13 lipca 2006 r. Ponadto liczne apele parlamentarzystów i samorządowców sygnalizują potencjalne zagrożenia wynikające z obowiązującej ustawy. Za najważniejsze uznaję niepodejmowanie przez gminy wysiłku inwestycyjnego związanego z budową nowoczesnych instalacji służących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, co znajduje potwierdzenie w znikomej absorpcji środków UE przeznaczonych na ten cel, wynoszącej obecnie ok. 10% potencjału. Rodzi to możliwość obciążenia Polski sankcjami za niewykonanie obowiązku ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w ustalonych okresach przejściowych. Pierwszy okres przejściowy upływa 31 grudnia 2010 r. i w tej sytuacji zmiana prawa, umożliwiająca usunięcie barier inwestycyjnych i wprowadzająca instrumenty dyscyplinujące dla wszystkich podmiotów objętych regulacją projektu, jest dla rządu RP zadaniem priorytetowym. Mając te względy na uwadze, projekt ustawy skierowałem pod obrady Komitetu Stałego Rady Ministrów.
W jakim kierunku zmierzają zmiany proponowane w nowelizacji i jak mogą zostać pogodzone interesy gmin, przedsiębiorców oraz ogólny interes Rzeczypospolitej, związany m.in. z zobowiązaniami Traktatu Akcesyjnego?
Projekt ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zawiera częściowo dotychczasowe, dobrze funkcjonujące rozwiązania prawne. Dzięki naszym działaniom wprowadzane są nowe przepisy. Dotyczą one uprawnień kompetencyjnych i obowiązków organów gminy, dla której utrzymanie czystości i porządku jest obowiązkowym zadaniem właścicieli nieruchomości.
Proponowane uregulowania tworzą bazę prawidłowej i racjonalnej gospodarki odpadami komunalnymi, wskazując jako podstawę przepisy ustawy ustrojowej o gospodarce komunalnej. Zgodnie z tą ustawą zadania o charakterze użyteczności publicznej gminy wykonują samodzielnie lub mogą je powierzać innym podmiotom na zasadach określonych ustawą.
Projektując przepisy ustawy, wzorowano się na regulacjach przyjętych w innych państwach członkowskich Unii, w których konkurencja przy świadczeniu usług realizowana jest na rynku zamówień publicznych, udzielanych przez odpowiedniki polskich gmin. Jednocześnie zagwarantowano przedsiębiorcom już działającym na rynku zachowanie praw nabytych do czasu upływu terminu obowiązywania posiadanego przez nich zezwolenia. Po tym terminie ich działalność może być kontynuowana – jednak dopiero po zawarciu umowy z gminą – a ponadto musi być poprzedzona przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Organy gminy otrzymały uprawnienia do wskazywania miejsca odzysku i miejsca unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Miejsca te świadomie rozdzielono, mając na uwadze obowiązek ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Obecny brak wpływu na to, gdzie odpady z terenu gminy są przekazywane, stanowi główną barierę dla uzyskania pozytywnej oceny projektów inwestycyjnych gminy w zakresie budowy instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Ograniczanie masy składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji umożliwi też przepis zobowiązujący gminy do uchwalenia w akcie prawa miejscowego obowiązku selektywnego gromadzenia i odbierania odpadów.
Proponowany system prawny stopniowo doprowadzi do pełnego uporządkowania rynku usług regulowanych ustawą, zapewniając gminom pełną wiedzę i wpływ na gospodarkę odpadami.
Jak dotąd, kilkukrotne inicjatywy legislacyjne zmierzające do przekazania gminom tzw. władztwa nad odpadami komunalnymi kończyły się fiaskiem. Czy tym razem nie będzie podobnie?
Jako minister budownictwa nie mogę wziąć odpowiedzialności za przebieg prac w Sejmie. Jestem jednak przekonany, że przygotowany w naszym resorcie projekt uzyska akceptację parlamentu. Wskazują na to m.in. stanowiska sejmowych Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.
Czy zagadnienia związane z gospodarką odpadami komunalnymi nie powinny zostać uregulowane w jednej ustawie dotyczącej odpadów i tym samym przejść w zakres działalności Ministerstwa Środowiska?
Zasady odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym odpadów komunalnych, należą do właściwości ministra środowiska. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach swym zakresem obejmuje zagadnienia zawierające elementy polityki miejskiej i zgodnie z ustawą o działach administracji rządowej należy do kompetencji ministra budownictwa. Pragnę jednak z całą mocą podkreślić, że w gestii różnych resortów leżą zagadnienia gospodarki poszczególnymi rodzajami odpadów, a Ministerstwo Środowiska pełni w tym zakresie funkcję koordynatora.
Ministerstwo Budownictwa pracuje też nad zmianą przepisów w gospodarce przestrzennej. W jakim kierunku one zmierzają?
Proponowane regulacje przewidują m.in. uproszczenie i skrócenie procedury planowania przestrzennego, ułatwienia we wprowadzaniu ponadlokalnych inwestycji publicznych do planów miejscowych oraz wyeliminowanie uznaniowości wydawania decyzji administracyjnych w przypadku braku planu miejscowego. Działania te powinny zachęcić gminy do planowania przestrzennego i w efekcie zwiększyć dostępność terenów przeznaczonych pod budownictwo.
Ministerstwo Budownictwa podjęło szereg działań legislacyjnych. Zakończyliśmy już prace nad nowelizacją ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ma ona na celu wprowadzenie dla gmin takich uproszczeń, które ułatwią i przyspieszą uchwalanie planów miejscowych.
Proponowany zakres nowelizacji ustawy obejmie w szczególności procedury sporządzania i uchwalania studium gminnego i planów miejscowych – proponuje się skrócenie tych procedur m.in. przez wprowadzenie możliwości dokonywania uzgodnień i uzyskiwania opinii do projektów tych dokumentów w tym samym czasie, a także przez inny sposób rozpatrywania wniosków. Mają też zostać precyzyjnie określone sytuacje, w których powstaje obowiązek sporządzenia planu miejscowego oraz konsekwencje powstania takiego obowiązku. Nowelizacja ustawy ma ponadto uściślić regulacje dotyczące skutków prawnych uzgodnienia projektu planu miejscowego.
Nie można zapominać również o bardzo istotnych zmianach wiążących się z projektem ustawy o oddawaniu w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych Skarbu Państwa na cele budownictwa mieszkaniowego oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Głównym celem projektowanej ustawy (obecnie dobiegają końca uzgodnienia międzyresortowe) jest nałożenie na podmioty gospodarujące nieruchomościami Skarbu Państwa obowiązku oddawania w użytkowanie wieczyste nieruchomości przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe podmiotom realizującym te cele. Grunty te będą oddawane w użytkowanie wieczyste zarówno prywatnym inwestorom, deweloperom, spółdzielniom mieszkaniowym, Towarzystwom Budownictwa Społecznego, jak i gminom, których zadaniem własnym jest budownictwo mieszkaniowe oraz zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Grunty pod budownictwo mieszkaniowe będą udostępniane z zasobów Skarbu Państwa, którymi gospodarują starostowie, Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Mienia Wojskowego oraz Wojskowa Agencja Mieszkaniowa. Takie rozwiązanie wpłynie na powiększenie zasobu gruntów budowlanych na obszarze całego kraju.
