Mieszkańcy miast coraz częściej odczuwają potrzebę zmiany trybu życia. Zmęczeni pośpiechem i zgiełkiem szukają odpoczynku oraz kontaktu z naturą, nieograniczonego tabliczką ?nie deptać trawników?, emocjonalnego i dostępnego na co dzień.

Miejskie tereny zieleni nie zapewniają takich możliwości, a ogrody działkowe są przywilejem nielicznej grupy. Odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie stają się coraz bardziej popularne ogrody społeczne. Oferują one wiele, np. możliwość twórczego działania, realizacji pomysłów, budowania więzi społecznych, kontaktu z przyrodą i aktywnego spędzania czasu. Stanowią także miejsce edukacji ekologicznej i odpoczynku. Aby taki ogród mógł powstać, potrzeba inicjatywy społecznej, grupy ludzi, którzy potrafią się zorganizować i przekonać innych o celowości swojego pomysłu, znaleźć sposoby na jego realizację i uzyskać wsparcie. Miedzy innymi chodzi o udostępnienie terenu, pomoc w zdobyciu potrzebnych materiałów lub o przekazywanie profesjonalnych wskazówek w zakresie projektowania i zakładania ogrodu.

Społeczne inspiracje

Organizowana przez redakcję ?Zieleni Miejskiej? VI edycja konkursu ?Inspiracje w przestrzeni? dotyczyła właśnie koncepcji ogrodu społecznego. Projekt ma stanowić punkt wyjścia do stworzenia tego typu założenia na osiedlu Czecha w Poznaniu. Konkurs został przeprowadzony w dwóch kategoriach: debiutanci (studenci, uczniowie) oraz profesjonaliści (architekci krajobrazu, studia projektowe). Duża ilość nadesłanych prac ? 10 w kategorii profesjonaliści oraz 13 w kategorii debiutanci ? może świadczyć o tym, że ten temat cieszy się sporym zainteresowaniem.

Podczas analizy prac konkursowych członkowie Kapituły oceniali projekty przede wszystkim pod kątem ich zgodności z przyjętymi w regulaminie kryteriami, takimi jak charakter ogrodu społecznego, funkcjonalność stworzonej przestrzeni, trwałość projektu po realizacji (ogrodem społecznym w późniejszym etapie będą zarządzać mieszkańcy osiedla) oraz ciekawe zestawienia roślinne (projekt oprócz kwiatów powinien także uwzględniać warzywa oraz zioła). Szczególnie preferowane były projekty promujące recykling. Ten aspekt ma ogromne znaczenie ze względu na ideę wykonania ogrodu przez mieszkańców z łatwo dostępnych materiałów. Koszt realizacji projektu nie powinien przekroczyć 5000 zł. Podczas oceny prac członkowie Kapituły zwracali też uwagę na sposób, w jaki ogród wpisuje się w pejzaż osiedla i jak będzie postrzegany przez pozostałych mieszkańców. Nie wszyscy projektanci wykazali zrozumienie dla idei ogrodu społecznego. Niektóre z nadesłanych prac prezentowały bardzo ciekawe rozwiązania przestrzenne i architektoniczne, ale nie dające możliwości realizacji we własnym zakresie, a niekiedy  realne koszty budowy przekroczyłyby wyznaczony limit. Problematyczna była też ocena kosztów w przypadku ogrodów, w których ze względu na przyjęte rozwiązania (np. dużą ilość roślin uprawianych w małych pojemnikach), zakres niezbędnych prac związanych z utrzymaniem i pielęgnacją roślin sugerował potrzebę przynajmniej okresowego zatrudnienia ogrodnika.

Bardzo dobrze, w ocenie komisji, zrozumiano natomiast funkcję integracyjną ogrodu. W nadesłanych projektach nie brakowało pomysłowych rozwiązań na zacieśnianie więzi pomiędzy mieszkańcami. Proponowano m.in. wykonane z palet ławeczki i stoliki, regały na książki (lub inne przedmioty przeznaczone do wymiany), miejsca do zabawy dla najmłodszych, hamaki, a nawet ustawienie ekologicznej toalety kompostującej. W nadesłanych pracach uwzględniono wiele krzewów owocowych, które doskonale podkreślały użytkowy charakter miejsca, oraz warzyw i kwiatów.

Najlepsi z najlepszych

Po wnikliwej analizie projektów członkowie Kapituły oceniali je, przyznając punkty wg ustalonych w regulaminie kryteriów. Suma uzyskanych punktów pozwoliła na wyłonienie zwycięzców. W kategorii debiutant nagrodę główną otrzymał projekt: ?Kolorowy świat? autorstwa Martyny Florczak. Wyróżnienia zdobyły projekty: ?Ogród społeczny? Estery Sobczyk oraz ?GajRaj? Julii Konsek. W kategorii profesjonalista nagrodę główną otrzymał ?Ogród społeczny mozaika? autorstwa Wandy Sobieraj. Wyróżnienia przyznano projektom: ?Ogród społeczny na osiedlu młodych w Poznaniu? Rafała Kwiatkowskiego i ?Ogród malowany. Wielopokoleniowy ogród społeczny? Anny Komorowskiej i Marty Kuli. Obydwa projekty, które zwyciężyły w swoich kategoriach, zawierają przemyślane rozwiązania przestrzenne, dobrze nawiązujące do architektury tej części osiedla Czecha i istniejących terenów zieleni.

?Ogród społeczny mozaika? ujmuje doborem roślin ? większość z nich z powodzeniem pełni funkcję ozdobną i użytkową. Rośliny owocowe: winogrona, porzeczki, poziomki, jabłoń, śliwa, borówka amerykańska, malina i świdośliwa doskonale sprawdzają się w obu rolach i powinny sobie poradzić w warunkach miejskich. Tak duża ilość roślin trwałych zapewni też interesujący wygląd ogrodu poza okresem wegetacji. Dlatego w drodze głosowania projekt ?Ogród Społeczny Mozaika? został rekomendowany przez Kapitułę do realizacji. Wcielenie projektu w życie nastąpi po konsultacji z mieszkańcami i przy ich współudziale jeszcze tej wiosny.

 

Bożena Dąbrowska
przewodnicząca Kapituły Konkursu,

Ogólnopolskie Stowarzyszenie Twórców Ogrodów

 

Kapituła VI edycji konkursu:

Bożena Dąbrowska, przewodnicząca, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Twórców Ogrodów

Grzegorz Falkowski, Związek Szkółkarzy Polskich

Magdalena Garczarczyk, Kolektyw Kąpielisko, APAK Garczarczyk + Turniak

Donata Kałużna, Green Cross Poland

prof. dr hab. Krzysztof Kasprzak, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Magdalena Krzyżaniak, Vilmorin Garden

dr inż. Monika Latkowska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego

Małgorzata Masłowska-Bandosz, Abrys

Adam Mojżeszewicz, Spółdzielnia Mieszkaniowa ?Osiedle Młodych? w Poznaniu

Marta Siatka, sekretarz, Abrys

Judyta Więcławska, ?Zieleń Miejska?

W kategorii debiutant nagrodę główną otrzymał projekt: ?Kolorowy świat? autorstwa Martyny Florczak.

W kategorii profesjonalista nagrodę główną otrzymał projekt: ?Ogród społeczny mozaika? autorstwa Wandy Sobieraj.