Ostatnie raporty, analizujące oddziaływanie polskiej branży motoryzacyjnej na środowisko, podają bardzo wysokie współczynniki zanieczyszczenia powietrza. Wynikają one m.in. ze stałego użytkowania wysokoemisyjnych środków komunikacji. Wobec tego ważne jest przeprowadzenie gruntownych zmian, ukierunkowanych na wykorzystanie w usługach transportowych zrównoważonych rozwiązań. NFOŚiGW, wychodząc naprzeciw potrzebom rynku motoryzacyjnego, w grudniu ub.r. ogłosił nabór wniosków o dofinansowanie w ramach nowego programu „GAZELA – niskoemisyjne środki transportu”.

Założenia programu

Konkurs GAZELA przeznaczony jest przede wszystkim dla gmin miejskich, które najczęściej borykają się z problemem wysokoemisyjnych i mocno wyeksploatowanych środków transportu publicznego. Dodatkowo w katalogu beneficjentów znajdują się spółki komunalne oraz inne podmioty, świadczące usługi w zakresie lokalnego transportu miejskiego na podstawie umowy zawartej z gminą miejską.

Budżet całego przedsięwzięcia wynosi 80 mln zł i stanowią go środki NFOŚiGW oraz z Systemu Zielonych Inwestycji – GIS (ang. Green Investment Scheme). Pieniądze zgromadzone w tym systemie pochodzą ze sprzedaży nadwyżek praw do emisji CO2 (tzw. jednostki AAU) rządowi Hiszpanii, zgodnie z zapisami protokołu z Kioto. Są to tzw. środki znaczone, przeznaczone wyłącznie na przedsięwzięcia służące ochronie klimatu i dalszemu ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych.

Głównym celem proponowanego programu jest uniknięcie lub ograniczenie emisji dwutlenku węgla (do docelowego poziomu 828 Mg CO2/rok) poprzez dofinansowanie przedsięwzięć polegających na obniżeniu zużycia energii i paliw w transporcie miejskim. Zatem wśród projektów, które kwalifikują się do wsparcia, znajdują się działania związane z zakupem autobusów hybrydowych zasilanych gazem CNG oraz szkolenia kierowców pojazdów transportu miejskiego z obsługi niskoemisyjnego taboru. Realizacja tego typu zadań jest obligatoryjna z punktu widzenia możliwości dofinansowania.

Wparciem mogą zostać objęte działania dotyczące infrastruktury i zarządzania transportem. Klasyfikowane są one jako inwestycje dodatkowe, możliwe do sfinansowania tylko i wyłącznie w przypadku realizacji projektów związanych z zakupem taboru autobusowego. Wśród nich znajduje się modernizacja lub budowa stacji obsługi tankowania pojazdów transportu zbiorowego w zakresie dostosowania do autobusów hybrydowych zasilanych gazem CNG, a także modernizacja lub budowa tras rowerowych, buspasów oraz parkingów typu park&ride. Ponadto dotowane jest wprowadzanie systemów zarządzania transportem miejskim oraz stworzenie sieci rowerowej.

Poziom dofinansowania

Operator konkursu narzucił minimalną wartość projektu, którą ustanowił na poziomie 8 mln zł. Koszty projektu mogą zostać zakwalifikowane do wsparcia w przypadku, gdy nie będą poniesione wcześniej niż 1 stycznia 2012 r. Wszystkie zadania wykonane po tym terminie zostaną rozliczone, co doprowadzi do wypłaty refundacji. Datą kończącą projekt z punktu widzenia poniesienia ostatnich kosztów jest 31 grudnia 2015 r. Dofinansowaniem zostaną objęte prace przygotowawcze, w tym koncepcje techniczne, studium wykonalności, raport o oddziaływaniu na środowisko oraz projekty koncepcyjne, budowlane, wykonawcze i organizacyjne. Ponadto do wsparcia kwalifikują się koszt nabycia lub wytworzenia nowych środków trwałych, w tym pojazdów, maszyn, urządzeń, narzędzi oraz przyrządów i aparatury, a także koszt montażu i uruchomienia środków trwałych oraz nabycia materiałów lub robót budowlanych. Ponadto środki zostaną przeznaczone na pozyskanie wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji, nieopatentowanej wiedzy technicznej, technologicznej, a także na organizację, zarządzanie, koszt nadzoru i prowadzonych szkoleń.

W zależności od rodzaju wydatków poniesionych w ramach projektu, dofinansowanie może sięgnąć nawet 100% wydatków kwalifikowanych. W ramach inwestycji możliwe jest również skorzystanie z pomocy de minimis,szczególnie w zakresie finansowania szkoleń dla kierowców.

Kryteria oceny

Procedura składania wniosków obejmuje dwa etapy. W pierwszej fazie zainteresowani składają wniosek wstępny, zawierający podstawowe informacje o podmiocie oraz zakresie projektu. Jest on oceniany pod względem formalnym metodą zerojedynkową. Niespełnienie jednego kryterium powoduje odrzucenie wniosku we wstępnej fazie.

Po pozytywnym ocenieniu wniosku wstępnego, wnioskodawcy zostają zaproszeni do złożenia wniosków właściwych wraz z biznesplanem oraz innymi niezbędnymi załącznikami, np. analizą finansową przedsięwzięcia, tabelami ekologiczno-technicznymi oraz obligatoryjnymi oświadczeniami. Na tym etapie ocena formalna również odbywa się wg formuły zerojedynkowej. Natomiast kryterium, które rankinguje pozytywnie ocenione wnioski, to współczynnik DGC, czyli dynamiczny koszt jednostkowy przedsięwzięcia. Wskaźnik ten pokazuje, jaki jest techniczny koszt uzyskania jednostki efektu ekologicznego. Zostaje on wyrażony w złotówkach na jednostkę efektu ekologicznego. Im niższa jest wartość wskaźnika, tym bardziej efektywne przedsięwzięcie.

Prawdopodobnie jest to jeden z ostatnich programów dotacyjnych z uwagi na wyczerpanie źródeł finansowych przyznanych Polsce z budżetu UE na lata 2007-2013. Nabór wniosków wstępnych rozpocznie się 1 marca, a zakończy się 2 kwietnia 2013 r. Bardzo istotną kwestią jest prawidłowo sporządzona aplikacja. Wiarygodność przedstawionych danych oraz sposób argumentacji może być niekiedy kluczowym czynnikiem gwarantującym wsparcie w kwocie, o którą wnioskujemy. Podpisanie umowy o dofinansowanie stanowi tylko połowę sukcesu. W dalszym etapie obliguje ona do wielu czynności sprawozdawczych i kontrolnych, dzięki którym możliwa jest wypłata zakontraktowanej dotacji.