Rolę gmin w zakresie selektywnej zbiórki odpadów, w tym elektroodpadów, określa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (u.c.p.g.)1.

Zgodnie z art. 3 pkt 2 ppkt 9 tej ustawy, gminy udostępniają na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacje o:

  • punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych, zawierające:

– firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres prowadzącego punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych,

– adresy punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych na terenie danej gminy, wraz ze wskazaniem godzin przyjmowania odpadów;

  • zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny pochodzący z gospodarstw domowych, o których mowa w Ustawie z 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym2, zawierające:

– firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,

– adresy punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na terenie danej gminy.

W przypadku elektrośmieci zbierający zużyty sprzęt – z wyjątkiem punktu serwisowego oraz sprzedawcy detalicznego i hurtowego – jest obowiązany przekazać wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta, na terytorium którego działa, w terminie 30 dni od daty podjęcia działalności, informację zawierającą:

1) firmę, oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres zbierającego zużyty sprzęt,

2) adresy punktów zbierania zużytego sprzętu, z wyłączeniem punktów sprzedaży sprzętu oraz punktów serwisowych.

Zbierający muszą także informować o zmianie danych lub zakończeniu działalności.

Zbieranie ZSEE okiem NIK-u

W praktyce jednak system informowania o punktach zbierania ZSEE funkcjonuje dość słabo. Jak pokazał raport NIK z 2010 r.3 gminy nieprawidłowo realizują obowiązek udostępniania mieszkańcom na swoich stronach internetowych informacji o punktach zbierania. Niedopełnienie obowiązku prawidłowego rozpowszechniania tych informacji mogło przyczyniać się, zdaniem NIK, do gromadzenia takich odpadów m.in. na nielegalnych składowiskach, a także do umieszczania przez mieszkańców tych odpadów łącznie z innymi odpadami komunalnymi. W 13 gminach stwierdzono, że w udostępnianych mieszkańcom informacjach o zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny nie ujęto wszystkich podmiotów działających w tym zakresie, znajdujących się na terenie tych gmin, lub też wykazano w nich zbierających, którzy nie byli wpisani do – prowadzonego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska – rejestru przedsiębiorców i organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Przyczynami stwierdzanego stanu, oprócz nieujmowania w publikowanych informacjach, był również brak weryfikacji, składanych przez zbierających zużyty sprzęt, informacji o podjęciu działalności, nieaktualizowanie na bieżąco publikowanych informacji, a także niepodejmowanie przez organy wykonawcze działań administracyjnych wobec zbierających, którzy nie przekazali organowi wykonawczemu gminy, w terminie 30 dni od daty podjęcia działalności, stosownej informacji.

Badania resortu

W 2012 r. Ministerstwo Środowiska przeprowadziło własne badania pod kątem dostosowania gmin do znowelizowanej ustawy u.c.p.g. Jak się okazuje, prawie 50% gmin nie rozpoczęło prac związanych z tworzeniem Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych4. 802 gminy (47,04%) planują zlecić tworzenie PSZOK-ów podmiotowi zewnętrznemu, 198 gmin (11,61%) – gminnej jednostce podległej, a 421 gmin (24,69%) zamierza tworzyć PSZOK-i samodzielnie. Wiele samorządów gminnych (62,52%) podjęło działania informacyjne, obejmujące: zamieszczanie informacji na stronie internetowej gminy i w lokalnej prasie, kolportaż ulotek informacyjnych, plakatów i pism informacyjnych, ankietyzację mieszkańców, spotkania z mieszkańcami, zajęcia edukacyjne dla dzieci oraz spotkania informacyjne dla członków rad gmin.

Według Ministerstwa Środowiska, gminom wciąż brak pomysłu na rozwiązanie selektywnej zbiórki odpadów.

W związku z pojawiającymi się wątpliwościami co do implementacji ustawy u.c.p.g., Ministerstwo wydało oficjalną interpretację, potwierdzającą, że gminy mają obowiązek utworzenia punktów selektywnej zbiórki odpadów, w tym elektrośmieci, oraz informowania o tym swoich mieszkańców.

 

Opinia Ministerstwa Środowiska

Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy u.c.p.g., gminy „tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazują miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych”. Gmina ma więc obowiązek utworzyć lub zlecić podmiotowi utworzenie punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Wskazany podmiot może zostać wyłoniony w drodze przetargu.

Gminy nie mają wyłączności w zakresie tworzenia punktów selektywnego zbierania, a jedynie obowiązek zapewnienia powstania takich punktów. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie wyłącza zatem możliwości funkcjonowania takich punktów prowadzonych przez podmioty na podstawie umowy z gminą. W przypadku natomiast tworzenia punktów selektywnego zbierania przez gminę może ona powiązać selektywne zbieranie w takich punktach z odbieraniem odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w ramach jednego przetargu na odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych, o którym mowa w art. 6d ust. 1 ww. ustawy. Wówczas wymagania w tym zakresie są elementem specyfikacji istotnych warunków zamówienia i umowy zawieranej z wykonawcą. W przypadku budowy przez podmiot punktu selektywnego zbierania odpadów będzie on posiadaczem odpadów. Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 81 Rozporządzenia Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko5, punkty do zbierania lub przeładunku odpadów, do których należy zakwalifikować punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych, są przedsięwzięciem mogącym potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W związku z powyższym podmiot planujący budowę punktu selektywnego zbierania odpadów powinien przeprowadzić ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, o ile obowiązek taki został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 Ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko6. Ponadto w myśl Prawa ochrony środowiska prowadzenie zbierania odpadów oraz transport odpadów wymaga uzyskania zezwolenia na podstawie ustawy o odpadach.

Punkty skupu surowców i mobilne punkty zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego prowadzą działalność polegającą na zbieraniu odpadów, w związku z czym nie wymagają wpisu do rejestru działalności regulowanej, który jest konieczny dla odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Nie ma również konieczności zamykania ani przekształcania przedmiotowych punktów po wejściu w życie przepisów znowelizowanej ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Przygotował Departament Gospodarki Odpadami, Ministerstwo Środowiska

 

Źródła

  1. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 17 lutego 2012 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (DzU z 2012 r. poz. 391).
  2. Ustawa z 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (DzU nr 180, poz. 1495, z późn. zm.).
  3. Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli gospodarowania w gminach wybranych województw stałymi odpadami komunalnymi, w tym zwłaszcza ulegającymi biodegradacji. Katowice, kwiecień 2010.
  4. „Stan wdrażania przez samorządy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach”, Ministerstwo Środowiska, 31.10.2012 r., http://www.mos.gov.pl/artykul/7_aktualnosci/19439_gminy_przygotowuja_zmiany_w_odpadach.html.
  5. Rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (DzU nr 213, poz. 1397, z późn. zm.).
  6. Ustawa z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (DzU nr 199, poz. 1227, z późn. zm.).