Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe coraz częściej decydują się na instalacje OZE. Panele PV czy pompy ciepła skutecznie obniżają rachunki za prąd i ogrzewanie.

Podstawową korzyścią wynikającą z inwestycji w OZE przez wspólnoty jest zmniejszenie wysokości rachunków, a tym samym obniżenie czynszów i kosztów eksploatacji budynku. Najpopularniejsza jest fotowoltaika, generująca prąd do oświetlania klatek schodowych, piwnic, wind, a także zasilania pomp ciepła. Nie brakuje jednak układów hybrydowych, łączących np. pompy ciepła z panelami PV.

Ekonomiczne hybrydy

W bloku przy ul. Śląskiej 12 w Szczytnie (woj. warmińsko-mazurskie) od grudnia 2014 r. funkcjonuje hybrydowa instalacja wykorzystująca odnawialne źródła energii (fot. 1). Celem inwestycji zrealizowanej przez wspólnotę mieszkaniową było obniżenie rachunków za ogrzewanie. Instalacja składa się z kaskady dwóch pomp ciepła 2 x 60 kW (moc grzewcza znamionowa 120 kW) i 153 paneli fotowoltaicznych monokrystalicznych po 260 W każdy o łącznej mocy do 40 kW w układzie on-grid. ? Całkowita powierzchnia budynku wynosi 2150 m2, w tym 1917 m2 to powierzchnia mieszkalna, a resztę stanowią części wspólne, piwnice i klatki. Moc grzewcza znamionowa pomp ciepła to 120 kW, w związku z czym na jeden metr kwadratowy powierzchni przypada 62,6 watów mocy cieplnej, co przy ocieplonym budynku z wielkiej płyty jest wystarczające. Energię wyprodukowaną przez panele PV znajdujące się na dachu zużywają pompy ciepła. Nadwyżka energii (w sezonie letnim) jest przesyłana do zakładu energetycznego. Takie hybrydowe rozwiązanie sprawdza się jako najbardziej ekonomiczne ? powiedział Tadeusz Duraj, prezes firmy ADDUR wykonującej instalację. Koncepcja oraz założenia projektowe zostały w pełni potwierdzone wynikami ekonomicznymi eksploatacji układu hybrydy w 2015 r. Zestawienie kosztów energii z faktur od firmy ENERGA Obrót z 2015 r. znajduje się w tabeli. Miesięczny koszt ogrzewania 1 m2 powierzchni całkowitej to 0,70 zł/m2 (17987,54/2150/12). ? Sąsiedni budynek nadal ogrzewany ciepłem z ciepłowni opalanej gazem wysokometanowym w 2015 r. wygenerował koszty w wysokości 89 583,64 zł. Z obliczeń wynika, że było to pięć razy więcej (89583,64/17987,54 = 4,98) ? wylicza T. Duraj. Inwestycja została dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) w Olsztynie kwotą 500 tys. zł. Wkład własny wspólnoty wynosił 125 tys. zł. Budowa inwestycji trwała trzy miesiące.

Podobną instalację hybrydową firma Addur zrealizowała dla wspólnoty mieszkaniowej w miejscowości Zielonki (woj. pomorskie). ? Wspólnota zdecydowała się na ten krok ze względu na wysokie koszty ogrzewania, jakie narzucał lokalny dostawca ciepła, oraz z uwagi na ochronę środowiska. Z odnawialnych źródeł energii korzystają mieszkańcy budynku Wspólnoty Mieszkaniowej Zielonki 1 H ? wyjaśnił Andrzej Petrykowski, administrator tej nieruchomości. Instalacja składa się z dwumodułowej pompy ciepła o mocy 60 kW, która zasila c.o. i podgrzewa wodę użytkową, oraz z instalacji PV, którą tworzy 37 modułów fotowoltaicznych monokrystalicznych o mocy 270 Wp każdy. Łączna moc instalacji wynosi 9,99 kW. Instalacja również pracuje w układzie on-grid. Część przedsięwzięcia została zrealizowana ze środków własnych wspólnoty (2,5%), część z udzielonych przez WFOŚiGW w Gdańsku: pożyczki (75,2%) i z bezzwrotnej dotacji (22,3%). Całkowity koszt inwestycji wyniósł 409 669 zł. Zadanie wykonywano w ramach programu ?Montaż pompy ciepła wraz z instalacją fotowoltaiczną ? Prosument dla Pomorza?. ? Wytworzone ciepło wykorzystywane jest do ogrzewania mieszkań i podgrzewania wody, a wygenerowana przez panele fotowoltaiczne energia elektryczna do zasilania pompy ciepła. Nadmiar energii wspólnota może odsprzedawać do zakładu energetycznego. Obecnie nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy powstają nadwyżki, czy cała energia jest wykorzystywana przez właścicieli mieszkań, gdyż zakład energetyczny nie rozliczył energii od października 2015 r. ? dodaje A. Petrykowski. Ekologiczna instalacja całkowicie zastąpiła istniejące wcześniej urządzenia do podgrzewania wody oraz dostawy ciepła od lokalnego dostawcy na potrzeby c.o. ? Przewidywany koszt centralnego ogrzewania zmniejszy się ok. czterokrotnie. Dodatkową korzyścią, oprócz obniżenia kosztów centralnego ogrzewania, jest to, że mieszkańcy posiadają ciepłą wodę użytkową. Wcześniej właściciele musieli we własnym zakresie podgrzewać wodę, co generowało duże koszty za energię elektryczną ? wyjaśnia A. Petrykowski. Blok 1H w Zielonkach został wybudowany w latach 70. Dzięki działaniom zarządu i wspólnoty został w ostatnich latach ocieplony. Prace związane z instalowaniem OZE trwały od października do 22 grudnia 2015 r. Szacuje się, że emisja CO2 do atmosfery rocznie zmniejszy się o 12,74 tony.

W Cedrach Wielkich (woj. pomorskie) członkowie Spółdzielni Mieszkaniowej ?Żuławy? przy wsparciu WFOŚiGW w Gdańsku zrealizowali przedsięwzięcie ?Wymiana źródła ciepła z kotłowni węglowej na pompy ciepła wraz z instalacją fotowoltaiczną ? Prosument dla Pomorza?. W efekcie zainstalowano pompę ciepła o mocy 40 kW. Na dachu budynku wielorodzinnego zamontowano 76 paneli fotowoltaicznych o łącznej mocy 19 kW. Instalację zaprojektowano w taki sposób, aby cały prąd z PV, czyli ok. 1700 kWh rocznie, wykorzystywała pompa ciepła. Dzięki temu możliwe było odłączenie budynku od zbiorczej kotłowni węglowej. Według szacunków, emisja CO2 do atmosfery zmniejszy się o 49 ton rocznie. Projekt zmotywował mieszkańców do kolejnych działań związanych z ochroną środowiska. Na własny koszt wymienili oświetlenie na klatkach schodowych i przed budynkami na lampy LED z czujnikami zmierzchu i ruchu, które również korzystają z wyprodukowanej przez instalację PV energii.

Wspólna inicjatywa

Spółdzielnia Mieszkaniowa Wrocław-Południe (woj. dolnośląskie) zamontowała na dachu wieżowca przy ul. Świeradowskiej 153 panele PV. Instalacja o mocy blisko 40 kW powstała w ramach programu Prosument. Inwestycję zrealizowano przy dofinansowaniu z WFOŚiGW we Wrocławiu w wysokości ok. 240 tys. zł, z czego ok. 40% to bezzwrotna dotacja, a pozostała część to niskooprocentowana pożyczka (spłacana przez dziewięć lat). Energia elektryczna posłuży do oświetlenia części wspólnych budynku, m.in. korytarzy, wind czy maszynowni. Nadwyżki energii będą sprzedawane do sieci. ? Planujemy, że nakłady poniesione na inwestycję zwrócą się po ok. sześciu latach. Już w następnym roku mieszkańcy zapłacą niższe rachunki za energię elektryczną, a po spłacie pożyczki ta opłata może być symboliczna ? powiedział Józef Śnieżek, prezes SM Wrocław-Południe. Spółdzielnia planuje budowę elektrowni słonecznych także na 13 następnych budynkach m.in. przy ulicach: Zielińskiego, Swobodnej i Studziennej. Zostanie tam zamontowanych 1750 paneli. Łączna moc instalacji fotowoltaicznych ma wynieść 454 kW. Dzięki tym inwestycjom roczna emisja CO2 zostanie ograniczona o ok. 360 ton. Całkowity koszt instalacji został oszacowany na ok. 2,7 mln zł. Mieszkańcy Spółdzielni złożyli wniosek o dofinansowanie z WFOŚiGW we Wrocławiu w ramach programu Prosument na dotację w wysokości ponad miliona złotych oraz preferencyjnej pożyczki w wysokości 1,6 mln zł. Przewidywany termin uruchomienia kolejnych słonecznych elektrowni to druga połowa 2016 r.

? Wspólnota Mieszkaniowa przy ul. Kolejowej 2 w Zgierzu (woj. łódzkie), którą zarządza Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej w Zgierzu, zainwestowała w sześć pomp ciepła o łącznej mocy 72 kW (fot. 2). Celem inwestycji wartej 326 tys. zł była likwidacja kotłowni elektrycznej oraz term gazowych do podgrzewania wody. Obecnie z ekologicznego ogrzewania korzysta 70 mieszkańców ? wyjaśnia Grażyna Owczarczyk, zastępca dyrektora ds. eksploatacji MPGM Zgierz. Szacuje się, że oszczędności wynikające z montażu pomp ciepła sięgną nawet 20%. Dodatkowo docieplono stropodach. Inwestycja została sfinansowana częściowo ze środków własnych współwłaścicieli nieruchomości oraz z zaciągniętego na ten cel kredytu inwestycyjnego przy wsparciu WFOŚiGW w Łodzi w postaci dopłaty do oprocentowania kredytu. Prace dotyczące budynku z lat 70. trwały dwa miesiące i zakończono je w czerwcu 2011 r.

Wsparcie finansowe

Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe mogą ubiegać się o dofinasowanie zakupu i montażu odnawialnych źródeł energii w wojewódzkich funduszach ochrony środowiska i gospodarki wodnej, z którymi Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) ma podpisane umowy na udostępnienie środków w ramach programu Prosument ? linia dofinansowania na zakup i montaż mikroinstalacji OZE, a które nie wykorzystały jeszcze całego limitu przyznanego w umowie. ? Obecnie w NFOŚiGW trwają prace nad stworzeniem nowego kompleksowego instrumentu wsparcia walki z niską emisją, skierowanego do regionów i obejmującego także inwestycje w odnawialne źródła energii. Mechanizm ten jest konsultowany z WFOŚiGW, które mają zgłosić zapotrzebowanie w swoich regionach. Na tej podstawie ukształtowana zostanie ostateczna forma programu priorytetowego NFOŚiGW. Aktualnie nie są więc znane warunki wsparcia oraz ostateczny katalog beneficjentów ? zapewnia Donata Bieniecka-Popardowska, główny specjalista w Narodowym Funduszu. Informuje ona również, iż wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe ze wskazanych obszarów w Strategiach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) miast wojewódzkich (z wyłączeniem Strategii ZIT Subregionu Centralnego woj. śląskiego) oraz miast subregionalnych (wskazanych w kontraktach terytorialnych), mogą skorzystać ze środków w ramach POIiŚ 2014-2020 w ramach poddziałania 1.3.2., dotyczącego głębokiej termomodernizacji z możliwością instalacji OZE w modernizowanych energetycznie budynkach, jeśli to wynika z przeprowadzonego audytu energetycznego. ? Obecnie NFOŚiGW, jako instytucja wdrażająca niniejsze poddziałanie, ogłosił konkurs w tym zakresie ? dodaje D. Bieniecka-Popardowska. Dokumenty konkursowe znajdują się na stronie: http://poiis.nfosigw.gov.pl.

Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe mają szansę pozyskać środki na zwiększenie efektywności energetycznej m.in. w ramach regionalnych programów operacyjnych (RPO). Niektóre RPO udzielają wsparcia finansowego w tym roku inne, jak np. lubuskie czy kujawsko-pomorskie planują ogłosić harmonogram w przyszłym.

? Spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, a także towarzystwa budownictwa społecznego mogą obecnie ubiegać się o dofinansowanie urządzeń do produkcji energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł odnawialnych. Takie projekty obejmuje działanie 4.1. Odnawialne źródła energii w ramach RPO Województwa Mazowieckiego 2014-2020. Dotyczy to zwłaszcza fotowoltaiki, kolektorów słonecznych i pomp ciepła. Co istotne, energia może być wykorzystywana na własne potrzeby lub odsprzedawana do sieci. Dofinansowanie projektu wyniesie od 150 tys. zł do nawet 10 mln zł. Ważne jest, aby realizacja projektu nastąpiła do końca 2018 r. Wnioski można składać do 26 września przez stronę www.funduszedlamazowsza.eu ? wyjaśnił Mariusz Frankowski, dyrektor Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych.

W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego dostępne są trzy źródła dofinansowania: działanie 2.7. Modernizacja energetyczna wielorodzinnych budynków mieszkaniowych (ogłoszenie nastąpi 31 sierpnia br.), działanie 2.8. Modernizacja energetyczna wielorodzinnych budynków mieszkaniowych w ramach Strategii ZIT dla Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego (nabór zakończy się w sierpniu br.) oraz działanie 2.10. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł (nabór zakończył się 31 maja br.). ? Dwa pierwsze źródła dofinansowania dotyczą wsparcia kompleksowych działań z zakresu termomodernizacji, których jednym z elementów może być zmiana źródła energii na odnawialne. W przypadku działania 2.10 RPO Województwa Zachodniopomorskiego inwestycje w urządzenia wytwarzające energię ze źródeł odnawialnych stanowią bezpośredni cel wsparcia ? zaznacza Łukasz Jucha z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego.

W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Opolskiego na lata 2014-2020 istnieje możliwość uzyskania wsparcia w formie pożyczek na poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych w poddziałaniu 3.2.3. Efektywność energetyczna w mieszkalnictwie. Priorytetowo będą traktowane projekty wykorzystujące OZE. W związku z tym, że nie zostali jeszcze wybrani pośrednicy finansowi, którzy będą tego wsparcia udzielać, nie są znane wszystkie szczegółowe warunki.

W RPO Województwa Lubelskiego wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe mogą ubiegać się o środki na inwestycje w OZE w ramach trzech działań: 4.2. Produkcja energii z OZE w przedsiębiorstwach (ogłoszenie konkursu zaplanowano na grudzień br., dostępne środki to ponad 91,87 mln zł), 5.1. Poprawa efektywności energetycznej przedsiębiorstw (ogłoszenie konkursu ? październik br., dostępne środki to ponad 120,71 mln zł) i 5.3. Efektywność energetyczna sektora mieszkaniowego (ogłoszenie konkursu zaplanowano na listopad br., dostępne środki to ponad 56,89 mln zł).

Wspólnoty i spółdzielnie mogą skorzystać także z działania 3.2. Modernizacja energetyczna budynków oraz działania 3.1. Rozwój OZE proponowanego przez RPO Województwa Podkarpackiego. Wnioski w ramach działania 3.2 przyjmowane będą do 8 września br. Ogólna pula środków przeznaczona na dofinansowanie projektów w ramach naboru wynosi 198 000 000 zł, a minimalna wartość wydatków kwalifikowalnych to 500 000 zł. Dofinansowanie działania 3.1. Rozwój OZE przewidziano na IV kwartał 2016 r. Minimalna wartość wydatków kwalifikowalnych wyniesie 500 000 zł.

W ramach RPO Województwa Dolnośląskiego określono 3. Oś Priorytetową: Gospodarka niskoemisyjna, w której dwa działania ? Produkcja i dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych (projekt zakończył się 15 kwietnia 2016 r. ? łączna wartość dofinansowania wyniosła 295 mln zł) oraz Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej i sektorze mieszkaniowym ? są dedykowane wsparciu wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych w zakresie OZE i termomodernizacji.

Finansowe wsparcie inwestycji można uzyskać także w bankach. ? Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe zamierzające skorzystać z odnawialnych źródeł energii często muszą posiłkować się kredytem. Bank Ochrony Środowiska w ramach swojej oferty, może zaproponować m.in. kredyty z premią termomodernizacyjną lub remontową, na przedsięwzięcia, które prowadzą do ograniczenia zużycia energii również przez całkowite albo częściowe zastąpienie istniejącego źródła ciepła źródłem energii odnawialnej ? wyjaśnia Anna Żyła, główny ekolog banku, dyrektor departamentu BOŚ Banku. ? W części kraju BOŚ Bank udziela na inwestycje OZE kredytów preferencyjnych we współpracy z WFOŚiGW. Są to kredyty o oprocentowaniu obniżonym w stosunku do rynkowego lub z dotacją zmniejszającą zadłużenie. Z uwagi na dostępność różnych produktów o szczegóły najlepiej zapytać w oddziałach. Wtedy ekolog lub doradca podpowie najwłaściwsze rozwiązanie ? informuje A. Żyła.

? PKO Bank Polski posiada w ofercie kredyt inwestorski ?Nasz remont?, dedykowany spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym. Kredyt ten może być przeznaczony na remonty lub modernizację zarówno budynków mieszkalnych, jak i infrastruktury należącej do wspólnoty lub spółdzielni. Dodatkowo, jeżeli spełnione są warunki wynikające z ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, kredytobiorca może ubiegać się o premię na spłatę części kredytu z Funduszy Termomodernizacji i Remontów ? wyjaśnia Arkadiusz Michalak, kierownik zespołu w Departamencie Klientów Małych i Średnich Przedsiębiorstw PKO Banku Polskiego. Kredyt inwestorski może być przeznaczony również na modernizację istniejących lub wprowadzenie wszelkiego rodzaju nowych instalacji, które poprawiają komfort korzystania z nieruchomości. ? Kredyt jest udzielany na 20 lat. Źródłem spłaty jest fundusz remontowy spółdzielni lub wspólnoty mieszkaniowej. Zabezpieczeniem spłaty kredytu mogą być wszystkie przewidziane prawem formy zabezpieczeń, przy czym PKO Bank Polski nie wymaga zabezpieczenia hipotecznego ? doprecyzowuje A. Michalak.

Perspektywa niższych opłat

? Najważniejsze jest uświadomienie i przekonanie mieszkańców do słuszności decyzji inwestycyjnej. Powinni oni zdać sobie sprawę, że montaż instalacji fotowoltaicznej na budynku niesie za sobą takie same korzyści jak docieplenie budynku czy wymiana oświetlenia na LED-owe. Każda oszczędność w zużyciu energii jest ważna dla wszystkich mieszkańców i ma bezpośrednie przełożenie na wysokość ponoszonych przez nich opłat ? powiedział Sławomir Reszke, prezes firmy OPEUS Energia. Jego zdaniem, podstawową korzyść to zmniejszenie kosztów eksploatacji budynku oraz opłat za czynsz. W odniesieniu do jednego mieszkańca możliwe jest obniżenie miesięcznych opłat o kilkadziesiąt złotych. W skali całego obiektu jest to kilkadziesiąt tysięcy złotych. ? Przekładając to z kolei na cały sektor spółdzielczości mieszkaniowej, możemy mówić o oszczędnościach liczonych w miliardach złotych rocznie ? podsumowuje S. Reszke.

 

Magdalena Lipiecka

Zestawienie kosztów energii z faktur firmy ENERGA Obrót dla bloku przy ul. Śląskiej 12 w Szczytnie, wyposażonego w instalację fotowoltaiczną oraz pompy ciepła

Okres rozliczeniowy

Ilość zużytej energii elektrycznej (taryfa G12) (kWh)

Koszt energii elektrycznej (zł brutto)

8.12.2014-26.02.2015

27331

14655,40

26.02.2015-16.04.2015

10379

5274,97

16.04.2015-24.09.2015

3046

1420,29

24.09.2015-30.12.2015

5195

2736,88

8.12.2014-30.12.2015

Nadwyżka energii elektrycznej z PV odsprzedana do sieci

-6100

Łączny koszt energii elektrycznej w okresie 12.2014-12.2015

?

17987,54