Obecną politykę dotyczącą gospodarki odpadami na szczeblu krajowym regulują dwa dokumenty ? Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 oraz Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 (Kpgo 2014).

Celem dalekosiężnym Kpgo jest wypracowanie systemu w pełni zgodnego z zasadami zrównoważonego rozwoju. Szczególnie ważne jest przestrzeganie zasad postępowania z odpadami zgodnie z ustaloną hierarchią. Po pierwsze, zapobieganie i minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów oraz ograniczenie ich niebezpiecznych właściwości. Po drugie, wykorzystywanie ich cech materiałowych i energetycznych. Składowanie jest najmniej pożądanym sposobem postępowania z odpadami.

W gospodarce odpadami komunalnymi założono objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania i selektywnego zbierania odpadów komunalnych do 2015 r. oraz przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, w tym co najmniej papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła z gospodarstw domowych, a także, w miarę możliwości, odpadów innego pochodzenia, podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50% ich masy w 2020 r. Kolejnymi celami są zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (OKUB) kierowanych na składowiska odpadów do poziomu nie większego niż 50% w 2013 r. i nieprzekraczającego 35% w 2020 r. w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Ponadto założono zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do maksymalnie 60% odpadów wytworzonych do 2014 r.

Kpgo 2014 wskazuje również na konieczność zamykania małych, nieefektywnych składowisk odpadów, aby w poszczególnych województwach kraju ich liczba oscylowała wokół 10-15 obiektów, a w kraju powinno funkcjonować maksymalnie 200 składowisk.

Na podstawie danych z lat 2004-2012 podjęto próbę ustalenia, w jakim stopniu Polska wykonuje obowiązki wynikające z dyrektyw oraz jakie są szanse na osiągnięcie wskaźników określonych na 2020 r.

Wskaźnik wytwarzania i zbierania

W latach 2004-2012 masa odpadów wytwarzanych przez statystycznego mieszkańca kraju wzrosła z 309 do 322 kg/(Ma) w latach 2004-2007, a następnie malała, osiągając w 2014 r. poziom 314 kg/(Ma). Obserwowany spadek wartości wskaźnika może być wynikiem recesji gospodarczej po kryzysie finansowym, który rozpoczął się w 2007 r. Jednostkowe wskaźniki wytwarzania odpadów w tym okresie były niższe od osiągniętego w 2007 r. o od 0,6% w 2008 r. do 2,5% w 2012 r.

Polska należy do tych krajów Unii Europejskiej, w których wytwarza się najmniej odpadów komunalnych. Z danych Eurostatu wynika, że w 2012 r. najwięcej odpadów w przeliczeniu na mieszkańca wytworzono na Cyprze i w Luksemburgu (663 i 662 kg/Ma), najmniej zaś w Estonii, na Łotwie, w Czechach i w Polsce (279, 301, 308 i 314 kg/Ma). Średnia wartość wskaźnika dla 28 państw krajów Unii Europejskiej wynosi 492 kg/Ma.

Większość zbieranych zmieszanych odpadów komunalnych (ZOK) trafiała ostatecznie na składowiska. W latach 2004-2008 składowano średnio 90,8% zgromadzonych odpadów. W kolejnych czterech latach udział składowania zmniejszył się z 86,6% w 2008 r. do 74,7% w 2012 r. W porównywalnych okresach ponad dwukrotnie wzrosła masa odpadów poddanych biologicznemu przetwarzaniu i recyklingowi, ale przede wszystkim tych wysegregowanych ze zmieszanych ? aż 4,5-krotny wzrost. Udział spalania wahał się w zakresie od 0,3 do 0,9% (z niewiadomych przyczyn, ponieważ w tym czasie działała w kraju jedna spalarnia odpadów komunalnych). W Unii Europejskiej w 2012 r. zbierano średnio 98% wytworzonych odpadów. Recyklingowi poddawano 27% odpadów, 15% kompostowano, 24% spalano i 34% składowano.

Recykling odpadów komunalnych

Dyrektywa ramowa wprowadziła wymagania dotyczące osiągnięcia do 2020 r. minimum 50-procentowego poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia (PdPU) przynajmniej takich materiałów odpadowych, jak papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło z odpadów z gospodarstw domowych oraz podobnych odpadów z innych źródeł. Zapisy te zostały uściślone w decyzji Komisji z 18 listopada 2011 r., która ustanowiła zasady i metody obliczeń poziomów recyklingu oraz PdPU. Decyzja Komisji daje możliwość zdefiniowania ilościowego celu PdPU i recyklingu w odniesieniu do jednego z czterech następujących procesów:

  • PdPU i recykling odpadów papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła pochodzących z gospodarstw domowych,
  • PdPU i recykling odpadów papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła pochodzących z gospodarstw domowych oraz innych rodzajów odpadów pochodzących z gospodarstw domowych lub podobnych odpadów z innych źródeł,
  • PdPU i recykling odpadów pochodzących z gospodarstw domowych,
  • PdPU i recykling odpadów komunalnych.

Cel ilościowy ma zastosowanie do łącznej masy odpadów pochodzących ze strumieni odpadów w ramach opcji wybranej przez państwo członkowskie. Nie jest zatem wymagane uzyskanie 50% PdPU i recyklingu dla każdego rodzaju materiału. O wybranej opcji należy poinformować Komisję w pierwszym sprawozdaniu z wdrażania dyrektywy ramowej. Państwo członkowskie może zmienić wybraną opcję przed złożeniem sprawozdania w sprawie wdrożenia za 2020 r., ale pod warunkiem, że jest w stanie zapewnić spójność zgłoszonych danych. Polska wybrała, poprzez zapisy w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (art. 3b ust. 1) oraz w rozporządzeniu w sprawie recyklingu odpadów, sposób rozliczania recyklingu i PdPU papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła, kierując się drugim wariantem obliczeń. Rozporządzenie w sprawie recyklingu określa poziomy recyklingu i PdPU papieru, metali, tworzyw sztucznych, szkła oraz innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w poszczególnych latach do 31 grudnia 2020 r., a także metody obliczania tych poziomów.

Poziom recyklingu i przygotowania odpadów do ponownego użycia został zdefiniowany w rozporządzeniu jako iloraz masy odpadów papieru, metalu, tworzyw sztucznych i szkła poddanych recyklingowi oraz PdPU, a także masy tych odpadów obecnych w strumieniu wytworzonych odpadów komunalnych pochodzących z gospodarstw domowych oraz od innych wytwórców odpadów komunalnych, wyrażony w procentach.

W 2004 roku odpady zbierane selektywnie stanowiły 2,1% masy wytworzonych ZOK. W kolejnych latach masa odpadów zbieranych selektywnie rosła, osiągając poziom 8,3% w 2012 r. Dominował recykling papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła. Masy tych odpadów stanowiły od 59% (2009 r.) do 82% (2005 r.) masy wszystkich odpadów zbieranych selektywnie.

Tempo zmian poziomów recyklingu i PdPU poszczególnych składników w latach 2004-2012 było bardzo zróżnicowane. Efektywność selektywnego zbierania tworzyw sztucznych rosła praktycznie liniowo w całym okresie, średnio w tempie ok. 22,3% rocznie. Dla papieru, szkła i metali wyróżnić można dwa okresy: lata 2004-2008 i 2008-2012. W pierwszym, w porównaniu do drugiego, tempo wzrostu poziomu selektywnego zbierania było wyraźnie wyższe ? w przypadku papieru i tektury 5-krotnie, szkła ? 1,7-krotnie, metalu ? 1,5-krotnie.

Należy stwierdzić, że tempo rozwoju selektywnego zbierania w latach 2005-2008 było bardzo wysokie i wynosiło średnio blisko 30%. W 2009 roku odnotowano jego dwukrotny spadek, który trwał do 2012 r. Tempo rozwoju selektywnego zbierania w latach 2009-2012 okazało się średnio trzy razy niższe. Obserwowany spadek mógł być spowodowany zmniejszeniem się popytu globalnego, który skutkował obniżeniem cen na surowce wtórne w stosunku do końca 2008 r.

W celu oceny możliwości spełnienia wymagań prawnych w zakresie recyklingu i PdPU w 2020 r. opracowano klika scenariuszy realizacji celu 50%. Różnią się one założonym tempem wzrostu recyklingu w okresie od 2013 do 2020 r. Pierwszy scenariusz zakłada tempo wyznaczone na podstawie regresji liniowej obserwowanej w latach 2004-2012 wg GUS-u dla odpadów selekcjonowanych. Drugi scenariusz uzależnia tempo od regresji liniowej, obserwowanej w latach 2004-2012 wg GUS-u, łącznie dla odpadów wyselekcjonowanych i wysegregowanych ze zmieszanych. Zgodnie z trzecim scenariuszem, tempo wyznaczane jest na podstawie danych podanych przez gminy w sprawozdaniach o wykonaniu obowiązku za lata 2012 i 2013, dostępnych w Internecie. Natomiast czwarty scenariusz, biorąc pod uwagę fakt, że masa odpadów wysegregowanych ze zmieszanych w latach 2008, 2009 i 2010 gwałtownie wzrosła, a następnie zmalała prawie dwukrotnie, bazuje na danych łącznie dla odpadów wyselekcjonowanych i wysegregowanych ze zmieszanych bez wartości z tych lat. Tylko w przypadku drugiego i trzeciego scenariusza Polska osiągnęłaby poziom recyklingu papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła mniejszy bądź równy 50% w 2020 r. Przy tempie wzrostu selektywnego zbierania obserwowanym w latach 2004-2012 w 2020 r. poziom recyklingu wynosiłby zaledwie 26,5%. W przypadku scenariusza czwartego poziom 50% recyklingu zostałby osiągnięty dopiero w 2023 r.

Należy jednak podkreślić, że drugi i trzeci scenariusz są oparte na niepewnych danych. W scenariuszu drugim skokowy wzrost masy odpadów wysegregowanych ze zmieszanych z 336 tys. Mg w 2008 do 1105 tys. Mg w 2010 i spadek do 334 tys. Mg w 2011 r. nie ma prostego uzasadnienia. Liczba i przepustowość sortowni eksploatowanych w tym okresie wolno, ale prawie liniowo rosła. Trudno zatem wyjaśnić te skokowe zmiany. Natomiast w scenariuszu trzecim nieco ponad pół roku to za krótki okres, aby móc rzetelnie ocenić skutki wdrożenia nowego systemu gospodarowania odpadami. Konkretny obraz efektywności systemu wymaga analizy i oceny wiarygodności danych zawartych w sprawozdaniach gmin o wykonaniu obowiązku za lata 2012-2013 i w raportach przekazywanych do gmin przez operatorów systemu oraz uzyskania danych za 2014 r.

Składowanie odpadów

Zgodnie z dyrektywą 1999/31/WE z 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów (Dz.Urz. UE L 182 z 16lipca 1999 r., z późn. zm.), państwa członkowskie są zobowiązane do zmniejszenia ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (OUB) wysyłanych na składowiska do 35% w 2016 r. w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. W przypadku państw członkowskich, w których w 1995 r. składowano więcej niż 80% odpadów, dopuszczono czteroletni okres przedłużenia. Polska skorzystała z tego prawa. Do 16 lipca 2010 r. należało ograniczyć składowanie OUB do nie więcej niż 75% wagowo całkowitej masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r., do 16 lipca 2013 roku do maksymalnie 50%, a po 16 lipca 2020 r. nie wolno przekraczać poziomu 35%.

Przepisy dyrektyw unijnych zostały przeniesione do prawa polskiego za pomocą Ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Przedmiotowy obowiązek został zapisany w art. 3c ust.1 jako jedno z obligatoryjnych zadań własnych gmin oraz w art. 9g jako obowiązek dla podmiotów odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, którzy nie działają na podstawie umowy, o której mowa w art. 6f ust. 1 i nie świadczą takiej usługi w trybie zamówienia z wolnej ręki, o którym mowa w art. 6f ust. 2. Na podstawie art. 3c ust. 2 ustawy Minister Środowiska 11 maja 2012 r. wydał rozporządzenie w sprawie sposobu obliczania poziomu redukcji masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania. Rozporządzenie określa poziomy ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, które gmina jest obowiązana osiągnąć w poszczególnych latach oraz sposób obliczania poziomu ograniczenia masy odpadów.

Masę OKUB skierowaną na składowiska obliczono jako iloczyn masy składowanych odpadów wg GUS-u i oszacowanego średniego udziału w nich OKUB. Średnie udziały OKUB w składowanych odpadach ustalono, przyjmując skład morfologiczny odpadów wytwarzanych w miastach i na wsiach za krajowymi planami gospodarki odpadami oraz poziom selektywnego zbierania zgodny z danymi GUS-u. Udział OKUB w odpadach pozostałych wahały się od 47,6% (2005 r.) do 56,6% (2013 r.). Pomijając rok 2004, dla którego dane o masie zbieranych odpadów nie są pewne, od 2005 r. masa OKUB usuwanych na składowiska rosła, osiągając w 2008 r. wartość maksymalną 4825 tys. Mg. Poziom ograniczenia masy tych odpadów przekazanych do składowania w stosunku do ich masy wytworzonej w 1995 r. wynosił w tym roku 110%.

W kolejnych dwóch latach ilość OKUB usuwanych na składowiska malała. W roku rozliczeniowym 2010 składowano 4088 tys. Mg, o ok. 800 tys. Mg więcej niż masa dopuszczalna. W 2011 roku masa składowanych OKUB zmniejszyła się o ok. 200 tys. Mg, a w 2012 r. wzrosła o 100 tys. Mg. Szacuje się, że w 2013 r. na składowiska trafiło 3775 tys. Mg OKUB. Poziom ograniczenia masy OKUB przekazanych do składowania w stosunku do ich masy wytworzonej w 1995 r. w roku rozliczeniowym 2013 wynosił 86% zamiast wymaganego 50%.

Na podstawie danych dostępnych w rocznikach GUS-u i opartych o nie szacunkowych obliczeń udziału OKUB w składowanych odpadach należy stwierdzić, że zarówno w 2010, jak i 2013 r. wymagany poziom ograniczenia składowania OKUB nie został osiągnięty. Wyniki te nie oddają rzeczywistych efektów, ponieważ w rocznikach GUS-u brakuje danych o masie ZOK przetwarzanych w instalacjach MBP oraz dotyczących tego, jaką część składowanych odpadów stanowił stabilizat. Informacji takich nie ma także w raportach wykonanych na zamówienie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w ostatnim czasie, a liczba i łączna przepustowość działających w kraju instalacji MBP systematycznie rosną.

W Polsce w 2012 r. eksploatowano 117 instalacji MBP o przepustowości części mechanicznej wynoszącej 7,97 mln Mg i części biologicznej ? 3,06 mln Mg. Kolejnych blisko 80 było realizowanych lub znajdowało się w fazie projektu. Ich przepustowość szacuje się na 4,4 mln Mg dla części mechanicznej oraz 1,86 mln Mg dla części biologicznej.

W artykule podjęto próbę oszacowania poziomów ograniczenia masy OKUB przekazanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r., osiąganych w latach 2008-2012, przy uwzględnieniu działań istniejących instalacji MBP. W obliczeniach przyjęto, że w istniejących instalacjach MBP przetwarzano ZOK w ilości równej dwukrotnej zdolności przerobowej części biologicznej instalacji MBP. W 2012 roku w przypadku czterech województw konieczne było zastosowanie innego podejścia. Dla województw dolnośląskiego i kujawsko-pomorskiego, dla których podawana zdolność przerobowa instalacji MBP była większa niż masa zbieranych ZOK (od 1,3 do 2 razy), przyjęto, że w istniejących instalacjach przetwarzano połowę zbieranych ZOK. Dla województwa lubuskiego dane urealniono, a w przypadku województwa małopolskiego założono, że w istniejących instalacjach MBP przetwarzano ZOK w ilości równej zdolności przerobowej instalacji. Przy tych założeniach w instalacjach MBP w kraju, w 2012 r. przetwarzano ok. 52,5% ZOK. Uzyskane efekty są bardzo optymistyczne. Wprawdzie w 2010 r. wymagany poziom ograniczenia składowania OKUB nie został osiągnięty (wynosił 80%), ale w 2012 r. był znacznie niższy od wymaganych 75% (49%) i już o 1% niższy od wymaganego w latach 2013-2015.

Podmioty korzystające ze środowiska są obowiązane do ponoszenia opłat m.in. za składowanie odpadów. Stawka opłaty za umieszczenie ZOK na składowisku w 2004 r. wynosiła 14,75 zł/Mg. Do 2008 roku jej wartość rosła w tempie równym średniorocznemu wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. W 2008 r. opłata za składowanie ZOK skokowo zwiększyła się z 15,71 do 75 zł, a w 2009 r. do 100 zł/Mg. W Polsce wysokość stawek opłat podawanych jest w roku poprzedzającym rok ich stosowania, w przeciwieństwie do wielu krajów Unii Europejskiej, w których regularne, przewidywalne podwyżki opłaty za składowanie były ustanawiane w dłuższej perspektywie. Ustawa z 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw pozwalała na wydawanie aktu wykonawczego określającego stawki opłat na kolejne. Próbę ustanowienia stopniowego wzrostu stawek za składowanie odpadów, w perspektywie następnych czterech lat podjęto, przygotowując Rozporządzenie Rady Ministrów z 26 września 2011 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za umieszczenie odpadów na składowisku. Za składowanie m.in. odpadów opakowaniowych, odpadów komunalnych i odpadów z mechanicznej obróbki odpadów nałożono najwyższą stawkę od 140 zł w 2012 r. do 200 zł w 2015 r. Taki zabieg miał przyczynić się do zwiększenia udziału innych metod przetwarzania odpadów niż składowanie. Niestety, rozporządzenie nie weszło w życie i stawki opłaty w latach 2012-2014 nadal rosły w tempie równym średniorocznemu wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.

Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że ponad sześciokrotny wzrost opłaty w latach 2008-2009 mógł być czynnikiem wpływającym na zmniejszenie o 15% masy odpadów składowanych w latach 2009-2010. Planowanie i budowa instalacji przetwarzania odpadów to zwykle długotrwałe procesy. Zmniejszenie składowania ZOK w tym okresie było przede wszystkim wynikiem wzrostu masy odpadów ?wysegregowanych ze zmieszanych? (o ok. 770 tys. Mg) i zwiększenia skali selektywnego zbierania (o 180 tys. Mg).

Znaczący wzrost opłat za składowanie w latach 2008 i 2009 niewątpliwie przyczynił się do wykorzystania dostępnych wydajności istniejących instalacji do przetwarzania odpadów, ich niezbędnych modernizacji, a także do podjęcia nowych projektów inwestycyjnych również przy wykorzystaniu środków funduszy UE. Jednak wydaje się, że opłaty na tym poziomie nie działają jako wystarczająco silny instrument gospodarczy ograniczający składowanie. Nadal najbardziej niekorzystna dla środowiska opcja postępowania z naszymi odpadami jest najtańsza.

Efekt znacznej redukcji składowania odpadów można uzyskać, gdy koszt przyjęcia odpadów na składowisko będzie wyraźnie wyższy od ceny przyjęcia odpadów do zakładu przekształcania odpadów innymi metodami niż składowanie.

Stan gospodarki odpadami

Wymagany w 2012 r. poziom recyklingu (10%) wszystkie województwa, poza województwem podlaskim, osiągnęły już w 2010 r. Podobnie przed wyznaczonym czasem został osiągnięty poziom 12-procentowy, ustalony na 2013 r. W województwie podkarpackim w 2012 r. osiągnięto 30-procentowy poziom recyklingu, wymagany dla 2018 r., a w woj. wielkopolskim, mazowieckim i małopolskim poziom 20-procentowy, zakładany na 2017 r. Poziom recykling dla Polski w 2012 r. wynosił 19,4%.

Masę OKUB przekazanych do składowania w 2012 r., wg województw, analizowano w dwóch wariantach: pod kątem danych dostępnych w rocznikach GUS-u oraz przyjmując, że w istniejących instalacjach MBP przetwarzano ZOK w ilości ok. 50% ich zdolności przerobowej (52,5%).

Według danych GUS-u, w 2012 r. na składowiska trafiło 4051 tys. Mg OKUB, tj. o 2,6% mniej niż w 2010 r. Najwięcej składowanego OKUB pochodziło z terenu woj. śląskiego ? 638 tys. Mg, a najmniej z obszaru woj. świętokrzyskiego ? 84 tys. Mg.

Wartości udziału OKUB w odpadach pozostałych dla województw wahały się od 55,4% w województwie łódzkim i świętokrzyskim, do 58,7% w województwie podkarpackiego. Średni udział OKUB w odpadach pozostałych z terenu kraju wynosił ok. 56,6%. Wartość wskaźnika wykonania obowiązku w zakresie ograniczenia ilości składowanych OKUB w pierwszym wariancie wahała się dla województw w 2012 r. od 51% (łódzkie) do 115% (wielkopolskie), a średnia dla kraju wynosiła 93%.

W trzech województwach ? łódzkim, świętokrzyskim i lubelskim ? wskaźnik wykonania obowiązku nie przekroczył 75% i wynosił kolejno 51, 65 i 75%. Bliskie osiągnięcia dopuszczalnej wartości wskaźnika było także woj. podlaskie (76%). W województwach tych wykonano obowiązek nałożony prawem. Stosunkowo dobre wyniki były efektem małej ilości zebranych odpadów w 2010 r. w stosunku do założonej przy obliczaniu masy bazowej (niski wskaźnik wytwarzania odpadów na mieszkańca i niski procent mieszkańców objętych odbiorem odpadów: woj. lubelskie ? 233 kg/(M×a), 64,3%, woj. podlaskie ? 291 kg/(M×a), 69,6% i woj. świętokrzyskie ? 189 kg/(M×a), 77,4% przy średniej dla Polski na poziomie 314 kg/(M×a), 80,4%. W efekcie jednostkowe wskaźniki zbierania odpadów były niskie i wynosiły w woj. lubelskim ? 160 kg/(M?a), w woj. podlaskim ? 202 kg/(M×a), a w woj. świętokrzyskim ? 142 kg/(M?a) przy średniej dla kraju wynoszącej 249 kg/(M?a).

Uwzględniając przetwarzanie ZOK w instalacjach MBP (drugi wariant), wartość wskaźnika wykonania obowiązku w zakresie ograniczenia ilości składowanych OKUB w 2012 r. wahała się od 25,5% (podlaskie) do 76,2% (śląskie), a średnia dla kraju wynosiła 49,3%.

We wszystkich województwach, poza śląskim, wypełniono obowiązek ograniczenia składowania OKUB. W dziesięciu województwach ? lubelskim, lubuskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, opolskim, podlaskim, pomorskim, świętokrzyskim i warmiński-mazurskim ? spełniono obowiązek ograniczenia składowania OKUB dla lat 2013-2015. W siedmiu województwach: w lubelskim, lubuskim, łódzkim, małopolskim, podlaskim, pomorskim i świętokrzyskim zrealizowano obowiązek ograniczenia składowania OKUB dla 2020 r. Wskaźnik wykonania obowiązku w tych województwach, poza pomorskim, był niższy niż 30%. Bliskie osiągnięcia dopuszczalnej wartości wskaźnika było także woj. mazowieckie (38,7%).

Polska należy do grupy krajów europejskich, w których wytwarza się najmniej odpadów komunalnych w przeliczeniu na mieszkańca. Roczna masa wytworzonych odpadów w 2012 r. była 1,6 razy mniejsza od średniej krajów Unii Europejskiej. W 2012 r. zbiórką odpadów objęto w Polsce tylko 80,4% mieszkańców. Na składowiska trafiło ok. 75% zebranych odpadów, podczas gdy w państwach UE składowano średnio 34%. Selektywnie zebrano ok. 8,3% masy wytworzonych odpadów komunalnych. Tempo wzrostu masy tych odpadów jest jednak duże (19,5% rocznie).

Wymagany w 2012 r. poziom recyklingu (10%) wszystkie województwa, poza woj. podlaskim, osiągnęły już w 2010 r. Podobnie, przed wyznaczonym czasem został osiągnięty przez wszystkie województwa, poza woj. podlaskim, poziom 12% ustalony dla 2013 r.

Dane statystyczne dostępne w rocznikach GUS-u nie pozwalają na wyznaczenie osiąganego poziomu ograniczenia składowania OKUB, ponieważ nie zawierają one informacji o masie ZOK przetwarzanych w instalacjach MBP oraz o masie składowanego stabilizatu i stopniu jego stabilizacji. Po uwzględnieniu przetwarzania ZOK w instalacjach MBP, okazuje się, że efekty są bardzo optymistyczne. Wprawdzie w 2010 r. wymagany poziom ograniczenia składowania OKUB nie został osiągnięty, ale w 2012 r. był znacznie niższy od wymaganych 75% i już o 1% niższy od pułapu wymaganego w latach 2013-2015. W siedmiu województwach, lubelskim, lubuskim, łódzkim, małopolskim, podlaskim, pomorskim i świętokrzyskim wskaźnik wykonania obowiązku był mniejszy niż 35% ? wypełniono obowiązek ograniczenia składowania OKUB dla 2020 r. 

Prof. dr hab. Andrzej Jędrczak

Instytut Inżynierii Środowiska

Uniwersytet Zielonogórski