Aby zieleń spełniała wszystkie swoje funkcje, potrzebuje odpowiedniej ilości wody, dlatego coraz więcej właścicieli ogrodów zastępuje tradycyjne podlewanie systemami automatycznego nawadniania. Podobne tendencje coraz częściej zauważalne są w przestrzeniach zieleni miejskiej, co wpływa na polepszenie ich jakości.

System automatycznego nawadniania tworzą zraszacze, mikrozraszacze i linie kroplujące (dobrane wg potrzeb roślin), sterowane za pomocą odpowiednio zaprogramowanego sterownika (programatora).

Można rozróżnić następujące typy zraszaczy:

  • zraszacze statyczne ? nieruchoma dysza wynurza się spod powierzchni trawnika tylko podczas podlewania, obszar podlewania zależny jest od zastosowanej dyszy. Obszar podlewany może mieć kształt koła, ale używane są też dysze, które mogą podlewać teren zieleni o kształcie prostokąta. Zasięg zraszaczy statycznych, w zależności od zastosowanej dyszy, waha się od 1 do 10 m. Najczęściej wykorzystuje się je na przydomowych terenach zieleni oraz na niewielkich obszarach zieleni miejskiej,
  • zraszacze rotacyjne ? często nazywane także zraszaczami turbinowymi. Podczas pracy (podlewania), część zraszacza wynurza się spod powierzchni gruntu, a jego górna część (głowica) wraz z zamontowaną dyszą obraca się zwykle w zakresie 40-360°. Podlewany obszar ma kształt koła lub wycinka koła, a zasięg (promień) zraszaczy, w zależności od zastosowanego modelu, wynosi ok. 4 ? 30 m. Zraszacze te stosuje się w ogrodach przydomowych (modele o mniejszym zasięgu), ale przede wszystkim na terenach zieleni miejskiej (rozległe trawniki, parki, place zieleni, boiska),
  • zraszacze polowe ? montowane zazwyczaj ok. 0,5 m ponad powierzchnią gleby. Jak sama nazwa wskazuje, są stosowane głównie w rolnictwie do nawadniania różnego rodzaju upraw. Maksymalny zasięg tych urządzeń wynosi ok. 30 m.

Do podlewania roślin znajdujących się na rabatach zaleca się stosowanie linii kroplujących, które dostarczają wodę bezpośrednio do korzeni roślin, nie mocząc ich ulistnienia ? takiego rezultatu nie uzyska się w ramach manualnego podlewania. Linie kroplujące układane są bezpośrednio na powierzchni ziemi (a jeśli rabata jest zabezpieczona włókniną, to na włókninie) i maskowane kilkucentymetrową warstwą ściółki (np. kory lub żwiru). Na terenach pochyłych (np. skarpach obsadzonych roślinami okrywowymi) stosuje się linie kroplujące z kompensacją ciśnienia, zapewniające równomierne podlanie całej powierzchni rabaty/skarpy.

Wygodna automatyka

Systemem nawadniania steruje programator, a jego typ uzależniony jest od ilości sekcji, które tworzą podzespoły systemu. Na rynku dostępne są sterowniki wewnętrzne oraz zewnętrzne (odporne na warunki atmosferyczne). Na terenach zieleni miejskiej dobrym rozwiązaniem jest montaż sterownika zasilanego bateriami (w przypadku braku dostępu do prądu). Jeśli sterownik zostanie zamontowany w trudno dostępnym miejscu, to istnieje możliwość zakupu modelu wyposażonego w bezprzewodowego pilota, dzięki czemu można ręcznie sterować systemem, np. podczas bardzo dużych upałów.

Dobrym pomysłem wydaje się zastosowanie w mieście zraszaczy samowynurzalnych, które wysuwają się pod wpływem ciśnienia i wystają ponad poziom gruntu tylko podczas podlewania (ok. 10 min dziennie w godz. wczesnorannych ? tak, jak to się odbywa m.in. w ramach kompleksu trawników zlokalizowanych przed budynkiem Dworca Głównego w Krakowie na placu J. Nowaka-Jeziorańskiego). Takie rozwiązanie ogranicza możliwość kradzieży oraz dewastacji przez potencjalnych wandali.

Na terenach zieleni miejskiej system warto wzbogacić o czujnik opadów (wprowadzający system w ?stan uśpienia? podczas deszczowych dni) lub o bardziej precyzyjną od czujnika opadów stację pogody, która dodatkowo bada wilgotność, nasłonecznienie i inne czynniki atmosferyczne, zapewniając roślinom optymalne warunki wzrostu. Rozbudowana jednostka sterująca może zapewniać łączność bezprzewodową (za pomocą karty SIM) w celu pozyskiwania danych na temat prognozy pogody.

Cennym rozwiązaniem ? szczególnie na obszarach zieleni miejskiej ? jest zwężka inżektorowa (dozownik nawozów), która pozwala na dostarczanie składników odżywczych roślinom na podlewanym terenie. Nawozy rozpuszczane są w wodzie i dozowane podczas podlewania, adekwatnie do potrzeb roślin.

Montaż systemu automatycznego nawadniania należy poprzedzić przygotowaniem dokładnego projektu, który wskaże rozmieszczenie podzespołów na danym terenie. Zraszacze i linie kroplujące w celu zapewnienia prawidłowego działania systemu, muszą być dobrane odpowiednio dla:

– danego terenu (jego kształtu), by zapewnić całkowite pokrycie podlewanej powierzchni,

– potrzeb roślin,

– rodzaju gleby,

– panujących warunków atmosferycznych (szczególnie nasłonecznienia),

– parametrów źródła wody (ciśnienie, wydajność).

Dlatego, aby uniknąć błędów, wykonanie projektu i montażu systemu najlepiej zlecić specjalizującej się w tym firmie. System należy też właściwie serwisować. Szczególne ważny jest serwis przed zimą, którego podstawowy aspekt to opróżnienie systemu z wody.

Wiele korzyści

Instalacje automatycznego nawadniania montowane na terenach zieleni miejskiej przynoszą wiele korzyści. Taki system jest praktycznie bezobsługowy, natomiast manualne podlewanie będzie bardziej czasochłonne. Woda wykorzystywana jest racjonalnie (jej zużycie okazuje się nawet o 50% niższe od tradycyjnego podlewania) i dawkowana wg potrzeb danej grupy roślin pozwalających na prawidłowy ich rozwój. Trawniki podlewane automatycznie są trwalsze i mniej podatne na deptanie (zwiększenie czasu eksploatacji trawników). Co więcej, dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii oraz prawidłowemu zaprojektowaniu, montażu i serwisowaniu systemu nawadniania, zapewnia roślinom optymalne warunki wzrostu i rozwoju przez długie lata. Samo podlewanie następuje o najbardziej dogodnej dla roślin porze (najczęściej wczesnym rankiem) i nie jest uzależnione od godzin pracy człowieka (rośliny mogą ucierpieć wskutek podlewania w pełnym słońcu). Oprócz tego system włącza się regularnie (najczęściej co 1-2 dni), zależnie od warunków atmosferycznych ? nie jest zależny od dni wolnych czy urlopów osób odpowiedzialnych za podlewanie. System automatycznego nawadniania można montować na obszarach nowo powstających inwestycji oraz na terenach zieleni istniejącej, nie powodując przy tym większych strat. Kolejną zaletą tego rozwiązania jest fakt, że system, oprócz swojej podstawowej funkcji (podlewania), może odgrywać ważną rolę podczas upałów/gorących dni, gdyż zraszacze można włączyć w celu stworzenia swoistej kurtyny wodnej, pozwalającej schłodzić się ludziom i stanowiącej dużą atrakcję dla dzieci. Jeśli nawadniany trawnik przylega do skweru, placu lub innej utwardzonej nawierzchni, fachowiec w kilka minut ? zmieniając zasięg dysz ? jest w stanie zapewnić działanie kurtyny wodnej. Oczywiście prawidłowo zamontowany system automatycznego nawadniania gwarantuje optymalne warunki roślinom, co przekłada się na istnienie terenów zieleni odznaczających się bardzo wysokimi walorami estetycznymi.

Przy stosowaniu systemów nawadniania w przestrzeniach miejskich zaleca się stosowanie profesjonalnych podzespołów i urządzeń, gwarantujących wysoką wydajność i małą awaryjność, a także zapewniających lepsze rozprowadzenie wody, czego efektem będzie zmniejszenie kosztów eksploatacji systemu w przyszłości.

 

Jakub Majewicz

projektant i monter systemów nawadniających