Tempo szybkie, a mety nie widać
Żyjemy w czasach ustawicznych pytań o ostateczny kształt kluczowych dla branży wod-kan aktów legislacyjnych oraz niepewności, którą one rodzą. Jeszcze nie przebrzmiało echo uchwalenia Prawa wodnego, a już stoimy przed kolejnym wyzwaniem – ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
W toku prac
Do IGWP 2.10.2017 r. wpłynęło pismo od Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa (MIiB), dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (u.z.z.w.). MIiB prosiło o zgłoszenie uwag do projektu w terminie 7 dni. IGWP wraz z kancelarią prawną opracowała szereg uwag oraz propozycji zmian i skierowała je do MIiB 9.10.2017 r. Tymczasem Ministerstwo tego samego dnia przekazało Radzie Ministrów projekt nowelizacji ustawy znacznie różniący się od tego z 22.09.2017 r.
Projekt procedowano w trybie pilnym, mimo że nie uzyskano opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, nie zakończono trybu konsultacji publicznych, nie załączono projektów aktów wykonawczych. Projekt nie został rozpatrzony przez komisję prawniczą. Rząd 10.10.2017 r. przyjął projekt nowelizacji ustawy, a do marszałka sejmu trafił on 11.10.2017 r.
Przekazana wersja projektu nowelizacji u.z.z.w. wprowadza dużo zmian o dużym znaczeniu dla samorządów, odbiorców naszych usług i dla branży. Zmiana u.z.z.w. miałaby wejść w życie w dniu następującym po dniu ogłoszenia. Wprowadzanie tak doniosłych dla całego rynku wod-kan przepisów bez okresu vacatio legis stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady państwa prawnego, określonej w art. 2 Konstytucji RP. Projekt ustawy zakłada wprowadzenie organu regulacyjnego. Zgodnie z treścią projektu, od dnia wejścia w życie ustawy, tj. z dniem następującym po dniu ogłoszenia, do 31.12.2017 r.
zadania organu regulacyjnego będzie wykonywać prezes KZGW, natomiast od 1.01.2018 r. ? prezes PGW Wody Polskie albo regionalne zarządy gospodarki wodnej PGW Wody Polskie.
IGWP w swoich uwagach podkreślała, iż regulator winien mieć zapewnioną szczególną ustrojową pozycję, która umożliwi mu wykonywanie obowiązków z wyłączeniem wpływów ze strony podmiotów prywatnych, samorządowych czy politycznych. Natomiast proponowana nowelizacja ani prezesowi Wód Polskich, ani dyrektorom regionalnych zarządów gospodarki wodnej Wód Polskich, takiej niezależności nie gwarantuje.
W obliczu rewolucji
Regulator, jednostka w pełni podległa ministrowi właściwemu ds. gospodarki wodnej, będzie realizował politykę rządu. Brak jego niezależności może wywołać negatywne skutki dla odbiorców. Nieograniczone i nieuzasadnione obniżanie taryf może wpłynąć na jakość świadczonych usług, ciągłość dostaw wody i ich bezpieczeństwo. Równocześnie obniżanie cen w taryfie w przypadku realizacji inwestycji współfinansowanych ze środków UE może skutkować ponowną weryfikacją wniosków aplikacyjnych i analiz sytuacji finansowej beneficjenta, w tym trwałości finansowej projektów, a w rezultacie zmianą warunków dofinansowania. Podmiot publiczny będzie więc podejmował decyzje o dużym znaczeniu ekonomicznym i istotnym wpływie na mieszkańców, nie ponosząc za to odpowiedzialności. Jednocześnie, przy braku niezależności regulatora, niezbędny jest przejrzysty, obiektywny system weryfikacji taryf i ich kontroli przez organ nadzoru. Kolejna rewolucyjna zmiana to wprowadzenie obowiązku ustalania taryf na okres 3 lat. Długość obowiązywania taryf ma fundamentalne znaczenia dla funkcjonowania i stabilności finansowej przedsiębiorstw wod-kan. Zawarty w projekcie obowiązek przewidywania kosztów i przychodów w długiej, trzyletniej perspektywie, jest niemożliwy do zrealizowania i wiąże się z ryzykiem gospodarczym. Przedłożone taryfy mogą być obarczone błędem wskutek niemożności przewidzenia kosztów niezależnych od przedsiębiorstw. Chodzi o brak wskaźników makroekonomicznych ogłaszanych przez rząd (np. wysokość płacy minimalnej), brak wiedzy o wysokości podatków i opłat lokalnych, brak rozporządzeń wykonawczych do ustawy Prawo wodne (nieznajomość stawek za pobór wód i odprowadzenie ścieków). Koszty te mają zasadniczy wpływ na prawidłowe przygotowanie wniosku taryfowego, a za nieprawidłowe sporządzenie taryf grożą kary przedsiębiorstwom i kierownikom jednostek!
To tylko niektóre zgłoszone przez Izbę uwagi do propozycji projektu nowelizacji u.z.z.w. Szczegółowe stanowisko wypracowała Rada Izby. Zostało ono przekazane posłom.