Zasady ustalania taryf
Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne są resortowo przynależne do Ministerstwa Budownictwa, które równocześnie nadzoruje gospodarkę mieszkaniową, a więc głównych odbiorców usług wod-kan. Ponadto taryfy za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków dla tych przedsiębiorstw zatwierdzane są przez władze samorządowe zależne od swoich wyborców, czyli odbiorców usług tych przedsiębiorstw.
Regułą jest także (z nielicznymi wyjątkami) przynależność przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych do jednostek samorządowych, które te przedsiębiorstwa powołują.
Zbyt dużo tych zależności. Dlatego m.in. tak trudno jest wprowadzić zdrowe, w pełni uzasadnione ekonomicznie reguły ustalania cen za wodę i ścieki zarówno w zakresie prawodawstwa, jak i jego respektowania. Dotyczy to także władz samorządowych, które powinny czuwać nad przestrzeganiem prawa, a w tym przypadku przedkładają interes polityczny nad ekonomikę, chociaż hasło wyborcze „tania woda” bywa nader często stosowane.
Zasady ustalania taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków regulują: Ustawa z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (DzU z 2006 r., nr 123, poz. 858) zwana dalej ustawą, oraz Rozporządzenie Ministra Budownictwa z 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf, warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (DzU nr 127, poz. 886), zwane dalej rozporządzeniem.
Znaczące zmiany w zakresie zasad ustalania cen i stawek opłat za dostarczaną wodę i odprowadzane ścieki przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne wprowadziła nowela ustawy z 22 kwietnia 2005 r.
Wprowadzone w 2005 r. zmiany w zakresie zasad dokonywania rozliczeń z odbiorcami usług za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków wpłynęły w wielu przedsiębiorstwach na modyfikację stosowanych przez nie zasad kalkulacji cen i stawek opłat, a także na utworzenie nowych grup taryfowych.
Zasadnicze zmiany w zakresie ustalania taryf wiążą się jednak z nowym rozporządzeniem Ministra Budownictwa z 28 czerwca 2006 r., które wydane zostało na podstawie delegacji ustawowej z ww. ustawy, i obowiązującym od 16 sierpnia 2006 r.
Zmiany ww. przepisów w zakresie zasad kalkulacji miały usunąć wątpliwości, jakie pojawiały się w trakcie poprzednio obowiązujących przepisów. Miały także zalegalizować stosowane przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne rozwiązania, które nie znalazły adekwatnych zapisów w przepisach dotychczasowych.
Niestety, jak to pokazała praktyka, skala rozwiązań nie mogła zadowolić wszystkich z punktu widzenia zastosowanych przepisów prawnych.
Ponadto nie każda propozycja w tym zakresie zgłaszana w Ministerstwu Budownictwa przez Izbę Gospodarczą „Wodociągi Polskie” oraz bezpośrednio przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne znalazła odzwierciedlenie w nowych regulacjach. A jeśli już, to w wersji dalece zmodyfikowanej w stosunku do propozycji pierwotnej.
Najbardziej istotny jest jednak częsty brak respektowania tych regulacji przez organy regulacyjne, tj. rady gmin. Zmiany zasad ustalania cen i stawek opłat za wodę i ścieki – zarówno te wcześniejsze, jak i z ostatnich lat – miały spowodować odpolitycznienie reguł ustalania cen za usługi przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, co się niestety nie udało.
Reforma zasad ustalania cen za usługi w pozostałych przedsiębiorstwach (dostarczających niezbędne media) znacznie wyprzedziła zmiany zasad obowiązujących w branży wodociągowo-kanalizacyjnej. Pozwoliła innym branżom nie tylko na oddzielenie przynależności branżowej tych przedsiębiorstw od spraw ich usługobiorców, ale także na oddzielenie organu regulacyjnego od spraw własnościowych.
Najważniejsze zmiany zasad ustalania taryf za wodę i ścieki wprowadzone w minionym roku dotyczyły opłat abonamentowych, cen za ścieki opadowe i roztopowe, nowych stawek opłat, zasad kalkulacji kosztów (w tym zmian wskaźników przeliczeniowych), zniesienia bariery dla różnicowania cen za wodę i ścieki dla gospodarstw domowych oraz treści wniosku o zatwierdzenie taryfy.
Ustalanie, sprawdzanie i uchwalanie taryf
Obecne regulacje traktują wielokrotnie przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jako podmiot dokonujący wyboru rodzaju i struktury taryfy oraz alokacji kosztów na taryfowe grupy odbiorców usług (§3, 10, 11, ust.4, §13, ust. 1, §14 rozporządzenia, art. 20 ustawy).
Dokonuje tego z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków. Te uwarunkowania to: wielkość zróżnicowania kosztów świadczenia usług w poszczególnych taryfowych grupach odbiorców usług (mierzona kosztami jednostkowymi), dostępność danych odnoszących się do poszczególnych rodzajów kosztów, struktura i rodzaj planowanych taryf, stabilność stosowanych metod alokacji kosztów, wyposażenie w wodomierze i urządzenia pomiarowe oraz możliwości wyodrębniania kosztów dla ich właściwej alokacji.
Zatem to nie wójt (burmistrz, prezydent miasta) ani rada gminy ustalają taryfy, grupy taryfowe, ceny i stawki opłat.
Zgodnie z postanowieniami art. 24 ust. 1 ustawy, rada gminy zatwierdza taryfy w drodze uchwały, nie ma natomiast możliwości ich zmiany. W sytuacji, gdy uzna, że taryfę sporządzono niezgodnie z ww. przepisami, może jedynie podjąć uchwałę o odmowie zatwierdzenia taryfy.
Możliwości zmiany taryfy przedłożonej we wniosku o jej zatwierdzenie nie posiada także wójt (burmistrz, prezydent miasta). Według art. 24 ust. 4 ustawy, wójt sprawdza tylko, czy taryfy zostały opracowane zgodnie z przepisami ustawy i weryfikuje koszty (związane ze świadczeniem usług, poniesione w poprzednim roku obrachunkowym i ustalone na podstawie ewidencji księgowej z uwzględnieniem planowanych zmian tych kosztów w roku obowiązywania taryfy).
Weryfikacja zaś to sprawdzenie, a nie modyfikacja. Zmiany danych objętych wnioskiem o zatwierdzenie taryfy, jeżeli uzna to za zasadne, może dokonać wyłącznie samo przedsiębiorstwo, np. w ramach uzgodnień z wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta), w okresie 45 dni od daty złożenia mu wniosku. W przypadku braku zgodności stanowisk przedsiębiorstwa i wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w zakresie prawidłowości ustalenia taryf rozstrzygająca będzie decyzja rady gminy, która podejmie uchwałę o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia taryfy. Jeśli nie będzie uchwały rady gminy, taryfy zweryfikowane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) wchodzą w życie po upływie 70 dni od dnia złożenia wniosku.
Ustawa nie wprowadziła obowiązku przekazywania przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu pisemnej opinii wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o dokonanej przez niego weryfikacji i jej wynikach.
Stawka opłaty abonamentowej
Definicja stawki opłaty abonamentowej zawarta jest w §2 pkt 11 rozporządzenia. Stawka opłaty abonamentowej – to wielkość wyrażona w jednostkach pieniężnych (w zł) na odbiorcę usług za okres rozliczeniowy. Odbiorca usług jest zobowiązany zapłacić przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu za utrzymanie w gotowości do świadczenia usług urządzeń wodociągowych lub urządzeń kanalizacyjnych oraz za jednostkę usługi odczytu wodomierza lub urządzenia pomiarowego i rozliczenia należności za ilość dostarczonej wody albo ilość odprowadzonych ścieków.
Stawka opłaty abonamentowej może być zatem ustalana na podstawie trzech rodzajów kosztów – utrzymania w gotowości urządzeń wodociągowych lub kanalizacyjnych, jednostki usługi odczytu wodomierza lub urządzenia pomiarowego oraz rozliczenia należności za wodę lub ścieki. Koszty gotowości do świadczenia usług, zgodnie z postanowieniami §2 pkt 12 rozporządzenia, to „koszty eksploatacji i utrzymania urządzeń wodociągowych lub kanalizacyjnych, stanowiące nie więcej niż 15% całości tych kosztów, które są podzielone zgodnie z przyjętym współczynnikiem alokacji na taryfowe grupy odbiorców oraz liczbę odbiorców w danej grupie taryfowej”.
Włączenie przez przedsiębiorstwo kosztów gotowości do stawki opłaty abonamentowej pomniejsza
o tę część koszty eksploatacji i utrzymania tych urządzeń przy kalkulowaniu cen za wodę lub ścieki. Wynika to z postanowień § 13 ust. 6 rozporządzenia.
Oznacza to, że pozostałe koszty dotyczące eksploatacji i utrzymania urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych (nieuwzględnione przy ustalaniu stawki opłaty abonamentowej) – winny być uwzględniane przy ustalaniu ceny za 1 m³ dostarczonej wody i 1m³ odprowadzonych ścieków.
Ponadto, na podstawie §13 ust. 4 rozporządzenia – kosztów utrzymania w gotowości urządzeń wodociągowych lub kanalizacyjnych nie uwzględnia się w stawce opłaty abonamentowej kalkulowanej dla osób korzystających z lokali w budynku wielolokalowym, które rozliczane są zgodnie z umową zawartą z przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym.
Stawka opłaty abonamentowej ustalana przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne nie musi zawierać wszystkich z wymienionych rodzajów kosztów oraz wszystkich kosztów dotyczących np. utrzymania w gotowości urządzeń wodociągowych lub kanalizacyjnych.
Koszty te mogą bowiem stanowić nie więcej niż 15% całości tych kosztów, czyli mogą też stanowić mniej, tj. od 0% do maksymalnie 15%. Decyduje o tym przedsiębiorstwo, uwzględniając uwarunkowania lokalne, o czym już wcześniej wspominano.
Rozporządzenie nie zawiera specyfikacji kosztów, które należy uwzględniać przy ustalaniu stawki opłaty abonamentowej w części dotyczącej kosztów eksploatacji i utrzymania urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. Koszty te, w zależności od lokalnych uwarunkowań i przyjętych rozwiązań organizacyjno-technicznych, mogą być różne w zależności od przedsiębiorstwa.
Koszty związane z gotowością do świadczenia usług ograniczono do tych, które związane są z utrzymaniem w gotowości tylko urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych. Stanowią je zgodnie z art. 2 pkt 14 i 16 ustawy: urządzenia kanalizacyjne, czyli sieci kanalizacyjne, wyloty urządzeń kanalizacyjnych służących do wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz urządzenia podczyszczające i oczyszczające ścieki, a także przepompownie ścieków i urządzenia wodociągowe. Ponadto są tu uwzględnione ujęcia wód powierzchniowych i podziemnych, studnie publiczne, urządzenia służące do magazynowania i uzdatniania wód, sieci wodociągowe, urządzenia regulujące ciśnienie wody.
Do kosztów tych zalicza się np. amortyzację, podatek od nieruchomości, koszty monitoringu, przeglądów, remontów i konserwacji oraz opłaty za umieszczenie urządzeń w pasie drogowym.
Koszty utrzymania w gotowości urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych nie są uwzględniane w stawce opłaty abonamentowej kalkulowanej dla osób korzystających z lokali w budynku wielolokalowym, a koszty odczytu wodomierza lub urządzenia pomiarowego nie są uwzględniane w stawce opłaty abonamentowej kalkulowanej dla odbiorców usług rozliczanych na podstawie przepisów dotyczących przeciętnych norm zużycia wody ani dla odbiorców usług odprowadzających ścieki opadowe i roztopowe kanalizacją deszczową.
Stawka opłaty abonamentowej obejmować może zatem różne rodzaje kosztów dla rozmaitych taryfowych grup odbiorców usług. Wynika to także z postanowień §5 pkt 2 i 5 rozporządzenia.
Dotyczy to trzech grup odbiorców. Pierwszą z nich stanowią odbiorcy rozliczani na podstawie wskazań wodomierza głównego lub urządzenia pomiarowego, wówczas stawka opłaty abonamentowej będzie mogła zawierać wszystkie z ww., odpowiednich do rodzaju działalności, rodzajów kosztów. Druga grupa obejmuje korzystających z lokali w budynkach wielolokalowych oraz rozliczanych na podstawie wskazań wodomierza mierzącego ilość wody bezpowrotnie zużytej. Dla nich stawka opłaty abonamentowej będzie mogła uwzględniać jednostkowe koszty dotyczące odczytu wodomierza i rozliczenia należności za wodę. Trzecią grupą są odbiorcy rozliczani na podstawie przeciętnych norm zużycia wody (dla odbiorców odprowadzających ścieki opadowe i roztopowe kanalizacją deszczową stawka opłaty abonamentowej winna uwzględniać wyłącznie koszty dotyczące rozliczenia i gotowości do świadczenia usługi).
Dotychczas stawka opłaty ustalana była na okres miesięczny. Od dnia wejścia w życie rozporządzenia ustalana jest na odbiorcę usług za okres rozliczeniowy.
Wprowadzone zasady ustalania ww. stawek opłat nie narzucają przedsiębiorstwom wodociągowo-kanalizacyjnym obowiązku bezwzględnego ich wprowadzenia, i to w pełnym zakresie możliwych składników i rodzajów kosztów.
Zgodnie z §14 pkt 1a rozporządzenia, nadal możliwe jest stosowanie taryfy jednolitej.
Ceny za ścieki opadowe i roztopowe
Zasady ustalania cen za ścieki opadowe i roztopowe uzależnione zostały od rodzaju urządzeń kanalizacyjnych, do których są odprowadzane.
Inne zasady kalkulacji i ustalania cen dotyczą kanalizacji ogólnospławnej, a wydzielonej kanalizacji deszczowej.
W pierwszym przypadku – zgodnie z postanowieniami §11 ust. 2 rozporządzenia – koszty odprowadzania ścieków opadowych i roztopowych kanalizacją ogólnospławną stanowią wspólne dla wszystkich taryfowych grup odbiorców usług kanalizacyjnych koszty związane z odprowadzaniem ścieków.
Z kolei dla dostawców ścieków opadowych i roztopowych odprowadzanych kanalizacją deszczową ustalana jest odrębna cena. Stanowi ją wielkość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą odbiorca usług jest zobowiązany zapłacić przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu za jednostkę miary powierzchni zanieczyszczonej o trwałej nawierzchni, z której odprowadzane są ścieki opadowe i roztopowe.
Zgodnie z § 11 ust. 6 rozporządzenia, metoda podziału kosztów na grupy taryfowe w tym przypadku powinna uwzględniać współczynniki alokacji ustalone na podstawie analizy kosztów dotyczących wielkości, rodzaju i sposobu zagospodarowania powierzchni zanieczyszczonej o trwałej nawierzchni.
Ścieki opadowe i roztopowe, na podstawie art. 2 pkt 8c ustawy, stanowią: wody opadowe i roztopowe ujęte w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne pochodzące z powierzchni zanieczyszczonej o trwałej nawierzchni, w szczególności z miast, portów, lotnisk, terenów przemysłowych, handlowych, usługowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów.
Zgodnie z wyjaśnieniami zarówno Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Budownictwa (które w tym przypadku przytacza interpretacje Ministerstwa Środowiska) nie wszystkie wody opadowe są ściekami – nie należą do nich wody opadowe z powierzchni dachów. Nie są one nawierzchniami, ponieważ nie znajdują się na powierzchni ziemi i zatem nie mogą być uwzględniane przy ustalaniu tych stawek opłat.
Najwięcej wątpliwości w zakresie ustalania cen za ścieki opadowe i roztopowe wiąże się z tymi ściekami, które są wprowadzane do kanalizacji ogólnospławnej przez różnych zarządców dróg i posiadaczy powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni. Przerzucenie tych kosztów na innych dostawców ścieków przemysłowych i bytowych oraz równoczesne całkowite zwolnienie np. zarządców dróg z opłat za dostarczone przez nich ścieki, narusza nie tylko pozostałe postanowienia ustawy i rozporządzenia, ale i Konstytucji RP.
Zasadne zatem wydaje się, choćby w związku z koniecznością posiadania pisemnej umowy z dostawcą ścieków i grożących mu kar za bezumowne wprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych będących w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, ustalenie cen dla tej grupy odbiorców usług. Oczywiście i w tym przypadku należy uwzględnić możliwość wydzielenia kosztów z tym związanych i ich alokację na grupy taryfowe.
Rozporządzenie nie przewiduje w tym zakresie odnoszenia cen do jednostki powierzchni, z której odprowadzane są ścieki opadowe i roztopowe, a jednostkę odniesienia może stanowić metr sześcienny tych ścieków. Dlatego ich ilość, zgodnie z postanowieniami art. 27 ust. 5 ustawy, może być ustalana na podstawie pisemnej umowy o odprowadzanie ścieków jako równa ilości określonej w tej umowie.
Nowe stawki opłat
Nowe stawki opłat wprowadzono na podstawie §5 pkt 6 i 7 rozporządzenia, tj. stawkę opłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych oraz stawkę opłaty za przyłączenie do urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych będących w posiadaniu przedsiębiorstwa.
Stawka opłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych uzależniona jest od wykorzystania przepustowości oczyszczalni, stosowanej technologii oczyszczania ścieków komunalnych oraz uzyskiwanego stopnia redukcji ładunku zanieczyszczeń i sposobu stosowania osadów ściekowych.
Stawkę tę mogą wprowadzić przedsiębiorstwa posiadające możliwość wyłonienia kosztów dotyczących przekroczenia warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych będących w ich posiadaniu i dokonanie ich prawidłowej alokacji, tj. przedsiębiorstwa mające możliwość wyłonienia udokumentowanych różnic kosztów dotyczących jakości ścieków.
Wynika to z postanowień §5 pkt 6 , §7 ust. 1 rozporządzenia oraz art. 20 ust. 3 ustawy.
Nie jest tutaj istotne (podobnie, jak w przypadku pozostałych usług zewnętrznych), czy poszczególne etapy usługi, tj. odbiór, oczyszczanie, podczyszczanie i odprowadzanie ścieków, dokonywane są przez pracowników przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych czy też w wyniku zlecenia przez jednostki zewnętrzne.
Wprowadzenie takiej stawki opłaty wiąże się natomiast z koniecznością dostosowania terminów i zakresu badań jakości ścieków.
Stawka opłaty za przyłączenie do urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych będących w posiadaniu przedsiębiorstwa wynika z kosztów przeprowadzenia prób technicznych przyłącza wybudowanego przez odbiorcę usług, czyli np. kosztów wynagrodzeń osób przeprowadzających te próby, kosztów dojazdu, kosztów wody zużytej do prób, kosztów opracowania protokołów z prób, kosztów „nawiertki”. Możliwość uwzględnienia kosztów „nawiertki” przy ustalaniu stawki opłaty za przyłączenie do urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych – potwierdzona została przez przedstawiciela Ministerstwa Budownictwa na trzydniowych szkoleniach zorganizowanych w ubiegłym roku przez Izbę Gospodarczą „Wodociągi Polskie” w zakresie zasad ustalania taryf.
Zasady kalkulacji kosztów, współczynniki przeliczeniowe
W zakresie zasad kalkulacji kosztów obecne przepisy wyraźnie podkreślają możliwość uwzględnienia planowanych zmian warunków ekonomicznych wpływających na poziom kosztów w roku obowiązywania taryfy – w zakresie kosztów poniesionych w roku obrachunkowym poprzedzającym rok, w którym wprowadzana jest taryfa. Można także uwzględnić zmiany wynikające z planu w roku obowiązywania nowych taryf oraz w zakresie kosztów wynikających z inwestycji modernizacyjno-rozwojowych i ochrony środowiska. Wynika to z postanowień §7 ust. 1 rozporządzenia.
Wskaźniki przeliczeniowe kosztów do ustalenia niezbędnych przychodów stanowiących podstawę ustalenia cen i stawek opłat za wodę oraz ścieki określa § 8 rozporządzenia. Wskaźniki te są zróżnicowane w zależności od rodzaju kosztów. Czyni to kalkulację bardziej zbliżoną do powszechnie stosowanych zasad prognozowania i kalkulowania.
Do ustalenia kosztów wynagrodzeń oraz świadczeń na rzecz pracowników stosuje się średnioroczny wskaźnik przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Jest on ustalony przez strony uprawnione do zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy. W przypadku braku zawarcia takiego układu stosuje się wskaźnik ustalany jest przez uprawniony organ na podstawie Ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (DzU z 1995 r., nr 1 poz. 2, z późn. zm., ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”) lub średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, ustalony w ustawie budżetowej. Odnośnie materiałów i usług transportowych stosowany jest średnioroczny wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu.
Pozostałe koszty eksploatacji i utrzymania, ustala się wg planowanych bądź obowiązujących stawek na rok obowiązywania taryf, a w przypadku zakupionej wody lub kosztów wprowadzania ścieków do urządzeń niebędących w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego – na podstawie kosztów planowanych bądź wynikających z zawartej przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne umowy.
Koszty wynikające z inwestycji modernizacyjno-rozwojowych i ochrony środowiska ustala się w wielkościach zawartych w umowie kredytowej lub pożyczkowej w roku obowiązywania taryf.
Obecnie obowiązujące rozporządzenie nie przewiduje zakazu w zakresie różnicowania cen za wodę i ścieki dla gospodarstw domowych, co umożliwia przedsiębiorstwom wyodrębnienie różnych grup taryfowych spośród odbiorców tego rodzaju. Tak więc w zależności od kosztów usługi możliwe jest ustalenie odrębnych cen za wodę i ścieki dla gospodarstw domowych na terenach wiejskich i np. miejskich. Oprócz tego dopuszczalne jest zróżnicowanie dzielnicowe w obrębie miast, a także w zależności od rodzaju budynku. Nie ma też narzuconych grup taryfowych.
Treść wniosku o zatwierdzenie taryfy
Wzór wniosku o zatwierdzenie taryfy dodany jest w formie załącznika do rozporządzenia. Zgodnie ze wzorem kalkulacja cen i stawek opłat, stanowiąca załącznik do wniosku, obejmuje obecnie osiem tabel – od A do H, podczas gdy poprzednio sporządzano ich aż 18.
Tabele dotyczą danych w zakresie roku obrachunkowego poprzedzającego wprowadzenie nowych taryf oraz roku obowiązywania nowych taryf. W stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów zrezygnowano z kolumn dotyczących danych dla roku obrotowego. Zamiast tego do wniosku taryfowego należy załączać sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy. Nadal do wniosku o zatwierdzenie taryfy załącza się taryfę i uzasadnienie wniosku.
Do uzasadnienia wniosku załącza się natomiast ostatnie sprawozdanie finansowe za rok obrotowy, wieloletni plan rozwoju modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych (jeżeli przedsiębiorstwo wod-kan realizuje takie przedsięwzięcia), informację o ilości i cenie zakupu wody przez przedsiębiorstwo lub wprowadzenia ścieków do urządzeń nie będących w posiadaniu tego przedsiębiorstwa oraz ww. tabele.
Podobnie jak poprzednio, wiele z tabel wymaga ich dostosowania do uwarunkowań lokalnych w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków danego przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz do wybranego rodzaju i struktury taryfy.
Maria Bakalarczyk
główny specjalista ds. ekonomicznych
Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”, Bydgoszcz
Regułą jest także (z nielicznymi wyjątkami) przynależność przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych do jednostek samorządowych, które te przedsiębiorstwa powołują.
Zbyt dużo tych zależności. Dlatego m.in. tak trudno jest wprowadzić zdrowe, w pełni uzasadnione ekonomicznie reguły ustalania cen za wodę i ścieki zarówno w zakresie prawodawstwa, jak i jego respektowania. Dotyczy to także władz samorządowych, które powinny czuwać nad przestrzeganiem prawa, a w tym przypadku przedkładają interes polityczny nad ekonomikę, chociaż hasło wyborcze „tania woda” bywa nader często stosowane.
Zasady ustalania taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków regulują: Ustawa z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (DzU z 2006 r., nr 123, poz. 858) zwana dalej ustawą, oraz Rozporządzenie Ministra Budownictwa z 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf, warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (DzU nr 127, poz. 886), zwane dalej rozporządzeniem.
Znaczące zmiany w zakresie zasad ustalania cen i stawek opłat za dostarczaną wodę i odprowadzane ścieki przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne wprowadziła nowela ustawy z 22 kwietnia 2005 r.
Wprowadzone w 2005 r. zmiany w zakresie zasad dokonywania rozliczeń z odbiorcami usług za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków wpłynęły w wielu przedsiębiorstwach na modyfikację stosowanych przez nie zasad kalkulacji cen i stawek opłat, a także na utworzenie nowych grup taryfowych.
Zasadnicze zmiany w zakresie ustalania taryf wiążą się jednak z nowym rozporządzeniem Ministra Budownictwa z 28 czerwca 2006 r., które wydane zostało na podstawie delegacji ustawowej z ww. ustawy, i obowiązującym od 16 sierpnia 2006 r.
Zmiany ww. przepisów w zakresie zasad kalkulacji miały usunąć wątpliwości, jakie pojawiały się w trakcie poprzednio obowiązujących przepisów. Miały także zalegalizować stosowane przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne rozwiązania, które nie znalazły adekwatnych zapisów w przepisach dotychczasowych.
Niestety, jak to pokazała praktyka, skala rozwiązań nie mogła zadowolić wszystkich z punktu widzenia zastosowanych przepisów prawnych.
Ponadto nie każda propozycja w tym zakresie zgłaszana w Ministerstwu Budownictwa przez Izbę Gospodarczą „Wodociągi Polskie” oraz bezpośrednio przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne znalazła odzwierciedlenie w nowych regulacjach. A jeśli już, to w wersji dalece zmodyfikowanej w stosunku do propozycji pierwotnej.
Najbardziej istotny jest jednak częsty brak respektowania tych regulacji przez organy regulacyjne, tj. rady gmin. Zmiany zasad ustalania cen i stawek opłat za wodę i ścieki – zarówno te wcześniejsze, jak i z ostatnich lat – miały spowodować odpolitycznienie reguł ustalania cen za usługi przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, co się niestety nie udało.
Reforma zasad ustalania cen za usługi w pozostałych przedsiębiorstwach (dostarczających niezbędne media) znacznie wyprzedziła zmiany zasad obowiązujących w branży wodociągowo-kanalizacyjnej. Pozwoliła innym branżom nie tylko na oddzielenie przynależności branżowej tych przedsiębiorstw od spraw ich usługobiorców, ale także na oddzielenie organu regulacyjnego od spraw własnościowych.
Najważniejsze zmiany zasad ustalania taryf za wodę i ścieki wprowadzone w minionym roku dotyczyły opłat abonamentowych, cen za ścieki opadowe i roztopowe, nowych stawek opłat, zasad kalkulacji kosztów (w tym zmian wskaźników przeliczeniowych), zniesienia bariery dla różnicowania cen za wodę i ścieki dla gospodarstw domowych oraz treści wniosku o zatwierdzenie taryfy.
Ustalanie, sprawdzanie i uchwalanie taryf
Obecne regulacje traktują wielokrotnie przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jako podmiot dokonujący wyboru rodzaju i struktury taryfy oraz alokacji kosztów na taryfowe grupy odbiorców usług (§3, 10, 11, ust.4, §13, ust. 1, §14 rozporządzenia, art. 20 ustawy).
Dokonuje tego z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków. Te uwarunkowania to: wielkość zróżnicowania kosztów świadczenia usług w poszczególnych taryfowych grupach odbiorców usług (mierzona kosztami jednostkowymi), dostępność danych odnoszących się do poszczególnych rodzajów kosztów, struktura i rodzaj planowanych taryf, stabilność stosowanych metod alokacji kosztów, wyposażenie w wodomierze i urządzenia pomiarowe oraz możliwości wyodrębniania kosztów dla ich właściwej alokacji.
Zatem to nie wójt (burmistrz, prezydent miasta) ani rada gminy ustalają taryfy, grupy taryfowe, ceny i stawki opłat.
Zgodnie z postanowieniami art. 24 ust. 1 ustawy, rada gminy zatwierdza taryfy w drodze uchwały, nie ma natomiast możliwości ich zmiany. W sytuacji, gdy uzna, że taryfę sporządzono niezgodnie z ww. przepisami, może jedynie podjąć uchwałę o odmowie zatwierdzenia taryfy.
Możliwości zmiany taryfy przedłożonej we wniosku o jej zatwierdzenie nie posiada także wójt (burmistrz, prezydent miasta). Według art. 24 ust. 4 ustawy, wójt sprawdza tylko, czy taryfy zostały opracowane zgodnie z przepisami ustawy i weryfikuje koszty (związane ze świadczeniem usług, poniesione w poprzednim roku obrachunkowym i ustalone na podstawie ewidencji księgowej z uwzględnieniem planowanych zmian tych kosztów w roku obowiązywania taryfy).
Weryfikacja zaś to sprawdzenie, a nie modyfikacja. Zmiany danych objętych wnioskiem o zatwierdzenie taryfy, jeżeli uzna to za zasadne, może dokonać wyłącznie samo przedsiębiorstwo, np. w ramach uzgodnień z wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta), w okresie 45 dni od daty złożenia mu wniosku. W przypadku braku zgodności stanowisk przedsiębiorstwa i wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w zakresie prawidłowości ustalenia taryf rozstrzygająca będzie decyzja rady gminy, która podejmie uchwałę o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia taryfy. Jeśli nie będzie uchwały rady gminy, taryfy zweryfikowane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) wchodzą w życie po upływie 70 dni od dnia złożenia wniosku.
Ustawa nie wprowadziła obowiązku przekazywania przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu pisemnej opinii wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o dokonanej przez niego weryfikacji i jej wynikach.
Stawka opłaty abonamentowej
Definicja stawki opłaty abonamentowej zawarta jest w §2 pkt 11 rozporządzenia. Stawka opłaty abonamentowej – to wielkość wyrażona w jednostkach pieniężnych (w zł) na odbiorcę usług za okres rozliczeniowy. Odbiorca usług jest zobowiązany zapłacić przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu za utrzymanie w gotowości do świadczenia usług urządzeń wodociągowych lub urządzeń kanalizacyjnych oraz za jednostkę usługi odczytu wodomierza lub urządzenia pomiarowego i rozliczenia należności za ilość dostarczonej wody albo ilość odprowadzonych ścieków.
Stawka opłaty abonamentowej może być zatem ustalana na podstawie trzech rodzajów kosztów – utrzymania w gotowości urządzeń wodociągowych lub kanalizacyjnych, jednostki usługi odczytu wodomierza lub urządzenia pomiarowego oraz rozliczenia należności za wodę lub ścieki. Koszty gotowości do świadczenia usług, zgodnie z postanowieniami §2 pkt 12 rozporządzenia, to „koszty eksploatacji i utrzymania urządzeń wodociągowych lub kanalizacyjnych, stanowiące nie więcej niż 15% całości tych kosztów, które są podzielone zgodnie z przyjętym współczynnikiem alokacji na taryfowe grupy odbiorców oraz liczbę odbiorców w danej grupie taryfowej”.
Włączenie przez przedsiębiorstwo kosztów gotowości do stawki opłaty abonamentowej pomniejsza
o tę część koszty eksploatacji i utrzymania tych urządzeń przy kalkulowaniu cen za wodę lub ścieki. Wynika to z postanowień § 13 ust. 6 rozporządzenia.
Oznacza to, że pozostałe koszty dotyczące eksploatacji i utrzymania urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych (nieuwzględnione przy ustalaniu stawki opłaty abonamentowej) – winny być uwzględniane przy ustalaniu ceny za 1 m³ dostarczonej wody i 1m³ odprowadzonych ścieków.
Ponadto, na podstawie §13 ust. 4 rozporządzenia – kosztów utrzymania w gotowości urządzeń wodociągowych lub kanalizacyjnych nie uwzględnia się w stawce opłaty abonamentowej kalkulowanej dla osób korzystających z lokali w budynku wielolokalowym, które rozliczane są zgodnie z umową zawartą z przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym.
Stawka opłaty abonamentowej ustalana przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne nie musi zawierać wszystkich z wymienionych rodzajów kosztów oraz wszystkich kosztów dotyczących np. utrzymania w gotowości urządzeń wodociągowych lub kanalizacyjnych.
Koszty te mogą bowiem stanowić nie więcej niż 15% całości tych kosztów, czyli mogą też stanowić mniej, tj. od 0% do maksymalnie 15%. Decyduje o tym przedsiębiorstwo, uwzględniając uwarunkowania lokalne, o czym już wcześniej wspominano.
Rozporządzenie nie zawiera specyfikacji kosztów, które należy uwzględniać przy ustalaniu stawki opłaty abonamentowej w części dotyczącej kosztów eksploatacji i utrzymania urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. Koszty te, w zależności od lokalnych uwarunkowań i przyjętych rozwiązań organizacyjno-technicznych, mogą być różne w zależności od przedsiębiorstwa.
Koszty związane z gotowością do świadczenia usług ograniczono do tych, które związane są z utrzymaniem w gotowości tylko urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych. Stanowią je zgodnie z art. 2 pkt 14 i 16 ustawy: urządzenia kanalizacyjne, czyli sieci kanalizacyjne, wyloty urządzeń kanalizacyjnych służących do wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz urządzenia podczyszczające i oczyszczające ścieki, a także przepompownie ścieków i urządzenia wodociągowe. Ponadto są tu uwzględnione ujęcia wód powierzchniowych i podziemnych, studnie publiczne, urządzenia służące do magazynowania i uzdatniania wód, sieci wodociągowe, urządzenia regulujące ciśnienie wody.
Do kosztów tych zalicza się np. amortyzację, podatek od nieruchomości, koszty monitoringu, przeglądów, remontów i konserwacji oraz opłaty za umieszczenie urządzeń w pasie drogowym.
Koszty utrzymania w gotowości urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych nie są uwzględniane w stawce opłaty abonamentowej kalkulowanej dla osób korzystających z lokali w budynku wielolokalowym, a koszty odczytu wodomierza lub urządzenia pomiarowego nie są uwzględniane w stawce opłaty abonamentowej kalkulowanej dla odbiorców usług rozliczanych na podstawie przepisów dotyczących przeciętnych norm zużycia wody ani dla odbiorców usług odprowadzających ścieki opadowe i roztopowe kanalizacją deszczową.
Stawka opłaty abonamentowej obejmować może zatem różne rodzaje kosztów dla rozmaitych taryfowych grup odbiorców usług. Wynika to także z postanowień §5 pkt 2 i 5 rozporządzenia.
Dotyczy to trzech grup odbiorców. Pierwszą z nich stanowią odbiorcy rozliczani na podstawie wskazań wodomierza głównego lub urządzenia pomiarowego, wówczas stawka opłaty abonamentowej będzie mogła zawierać wszystkie z ww., odpowiednich do rodzaju działalności, rodzajów kosztów. Druga grupa obejmuje korzystających z lokali w budynkach wielolokalowych oraz rozliczanych na podstawie wskazań wodomierza mierzącego ilość wody bezpowrotnie zużytej. Dla nich stawka opłaty abonamentowej będzie mogła uwzględniać jednostkowe koszty dotyczące odczytu wodomierza i rozliczenia należności za wodę. Trzecią grupą są odbiorcy rozliczani na podstawie przeciętnych norm zużycia wody (dla odbiorców odprowadzających ścieki opadowe i roztopowe kanalizacją deszczową stawka opłaty abonamentowej winna uwzględniać wyłącznie koszty dotyczące rozliczenia i gotowości do świadczenia usługi).
Dotychczas stawka opłaty ustalana była na okres miesięczny. Od dnia wejścia w życie rozporządzenia ustalana jest na odbiorcę usług za okres rozliczeniowy.
Wprowadzone zasady ustalania ww. stawek opłat nie narzucają przedsiębiorstwom wodociągowo-kanalizacyjnym obowiązku bezwzględnego ich wprowadzenia, i to w pełnym zakresie możliwych składników i rodzajów kosztów.
Zgodnie z §14 pkt 1a rozporządzenia, nadal możliwe jest stosowanie taryfy jednolitej.
Ceny za ścieki opadowe i roztopowe
Zasady ustalania cen za ścieki opadowe i roztopowe uzależnione zostały od rodzaju urządzeń kanalizacyjnych, do których są odprowadzane.
Inne zasady kalkulacji i ustalania cen dotyczą kanalizacji ogólnospławnej, a wydzielonej kanalizacji deszczowej.
W pierwszym przypadku – zgodnie z postanowieniami §11 ust. 2 rozporządzenia – koszty odprowadzania ścieków opadowych i roztopowych kanalizacją ogólnospławną stanowią wspólne dla wszystkich taryfowych grup odbiorców usług kanalizacyjnych koszty związane z odprowadzaniem ścieków.
Z kolei dla dostawców ścieków opadowych i roztopowych odprowadzanych kanalizacją deszczową ustalana jest odrębna cena. Stanowi ją wielkość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą odbiorca usług jest zobowiązany zapłacić przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu za jednostkę miary powierzchni zanieczyszczonej o trwałej nawierzchni, z której odprowadzane są ścieki opadowe i roztopowe.
Zgodnie z § 11 ust. 6 rozporządzenia, metoda podziału kosztów na grupy taryfowe w tym przypadku powinna uwzględniać współczynniki alokacji ustalone na podstawie analizy kosztów dotyczących wielkości, rodzaju i sposobu zagospodarowania powierzchni zanieczyszczonej o trwałej nawierzchni.
Ścieki opadowe i roztopowe, na podstawie art. 2 pkt 8c ustawy, stanowią: wody opadowe i roztopowe ujęte w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne pochodzące z powierzchni zanieczyszczonej o trwałej nawierzchni, w szczególności z miast, portów, lotnisk, terenów przemysłowych, handlowych, usługowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów.
Zgodnie z wyjaśnieniami zarówno Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Budownictwa (które w tym przypadku przytacza interpretacje Ministerstwa Środowiska) nie wszystkie wody opadowe są ściekami – nie należą do nich wody opadowe z powierzchni dachów. Nie są one nawierzchniami, ponieważ nie znajdują się na powierzchni ziemi i zatem nie mogą być uwzględniane przy ustalaniu tych stawek opłat.
Najwięcej wątpliwości w zakresie ustalania cen za ścieki opadowe i roztopowe wiąże się z tymi ściekami, które są wprowadzane do kanalizacji ogólnospławnej przez różnych zarządców dróg i posiadaczy powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni. Przerzucenie tych kosztów na innych dostawców ścieków przemysłowych i bytowych oraz równoczesne całkowite zwolnienie np. zarządców dróg z opłat za dostarczone przez nich ścieki, narusza nie tylko pozostałe postanowienia ustawy i rozporządzenia, ale i Konstytucji RP.
Zasadne zatem wydaje się, choćby w związku z koniecznością posiadania pisemnej umowy z dostawcą ścieków i grożących mu kar za bezumowne wprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych będących w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, ustalenie cen dla tej grupy odbiorców usług. Oczywiście i w tym przypadku należy uwzględnić możliwość wydzielenia kosztów z tym związanych i ich alokację na grupy taryfowe.
Rozporządzenie nie przewiduje w tym zakresie odnoszenia cen do jednostki powierzchni, z której odprowadzane są ścieki opadowe i roztopowe, a jednostkę odniesienia może stanowić metr sześcienny tych ścieków. Dlatego ich ilość, zgodnie z postanowieniami art. 27 ust. 5 ustawy, może być ustalana na podstawie pisemnej umowy o odprowadzanie ścieków jako równa ilości określonej w tej umowie.
Nowe stawki opłat
Nowe stawki opłat wprowadzono na podstawie §5 pkt 6 i 7 rozporządzenia, tj. stawkę opłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych oraz stawkę opłaty za przyłączenie do urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych będących w posiadaniu przedsiębiorstwa.
Stawka opłaty za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych uzależniona jest od wykorzystania przepustowości oczyszczalni, stosowanej technologii oczyszczania ścieków komunalnych oraz uzyskiwanego stopnia redukcji ładunku zanieczyszczeń i sposobu stosowania osadów ściekowych.
Stawkę tę mogą wprowadzić przedsiębiorstwa posiadające możliwość wyłonienia kosztów dotyczących przekroczenia warunków wprowadzania ścieków przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych będących w ich posiadaniu i dokonanie ich prawidłowej alokacji, tj. przedsiębiorstwa mające możliwość wyłonienia udokumentowanych różnic kosztów dotyczących jakości ścieków.
Wynika to z postanowień §5 pkt 6 , §7 ust. 1 rozporządzenia oraz art. 20 ust. 3 ustawy.
Nie jest tutaj istotne (podobnie, jak w przypadku pozostałych usług zewnętrznych), czy poszczególne etapy usługi, tj. odbiór, oczyszczanie, podczyszczanie i odprowadzanie ścieków, dokonywane są przez pracowników przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych czy też w wyniku zlecenia przez jednostki zewnętrzne.
Wprowadzenie takiej stawki opłaty wiąże się natomiast z koniecznością dostosowania terminów i zakresu badań jakości ścieków.
Stawka opłaty za przyłączenie do urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych będących w posiadaniu przedsiębiorstwa wynika z kosztów przeprowadzenia prób technicznych przyłącza wybudowanego przez odbiorcę usług, czyli np. kosztów wynagrodzeń osób przeprowadzających te próby, kosztów dojazdu, kosztów wody zużytej do prób, kosztów opracowania protokołów z prób, kosztów „nawiertki”. Możliwość uwzględnienia kosztów „nawiertki” przy ustalaniu stawki opłaty za przyłączenie do urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych – potwierdzona została przez przedstawiciela Ministerstwa Budownictwa na trzydniowych szkoleniach zorganizowanych w ubiegłym roku przez Izbę Gospodarczą „Wodociągi Polskie” w zakresie zasad ustalania taryf.
Zasady kalkulacji kosztów, współczynniki przeliczeniowe
W zakresie zasad kalkulacji kosztów obecne przepisy wyraźnie podkreślają możliwość uwzględnienia planowanych zmian warunków ekonomicznych wpływających na poziom kosztów w roku obowiązywania taryfy – w zakresie kosztów poniesionych w roku obrachunkowym poprzedzającym rok, w którym wprowadzana jest taryfa. Można także uwzględnić zmiany wynikające z planu w roku obowiązywania nowych taryf oraz w zakresie kosztów wynikających z inwestycji modernizacyjno-rozwojowych i ochrony środowiska. Wynika to z postanowień §7 ust. 1 rozporządzenia.
Wskaźniki przeliczeniowe kosztów do ustalenia niezbędnych przychodów stanowiących podstawę ustalenia cen i stawek opłat za wodę oraz ścieki określa § 8 rozporządzenia. Wskaźniki te są zróżnicowane w zależności od rodzaju kosztów. Czyni to kalkulację bardziej zbliżoną do powszechnie stosowanych zasad prognozowania i kalkulowania.
Do ustalenia kosztów wynagrodzeń oraz świadczeń na rzecz pracowników stosuje się średnioroczny wskaźnik przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Jest on ustalony przez strony uprawnione do zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy. W przypadku braku zawarcia takiego układu stosuje się wskaźnik ustalany jest przez uprawniony organ na podstawie Ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (DzU z 1995 r., nr 1 poz. 2, z późn. zm., ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”) lub średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, ustalony w ustawie budżetowej. Odnośnie materiałów i usług transportowych stosowany jest średnioroczny wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu.
Pozostałe koszty eksploatacji i utrzymania, ustala się wg planowanych bądź obowiązujących stawek na rok obowiązywania taryf, a w przypadku zakupionej wody lub kosztów wprowadzania ścieków do urządzeń niebędących w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego – na podstawie kosztów planowanych bądź wynikających z zawartej przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne umowy.
Koszty wynikające z inwestycji modernizacyjno-rozwojowych i ochrony środowiska ustala się w wielkościach zawartych w umowie kredytowej lub pożyczkowej w roku obowiązywania taryf.
Obecnie obowiązujące rozporządzenie nie przewiduje zakazu w zakresie różnicowania cen za wodę i ścieki dla gospodarstw domowych, co umożliwia przedsiębiorstwom wyodrębnienie różnych grup taryfowych spośród odbiorców tego rodzaju. Tak więc w zależności od kosztów usługi możliwe jest ustalenie odrębnych cen za wodę i ścieki dla gospodarstw domowych na terenach wiejskich i np. miejskich. Oprócz tego dopuszczalne jest zróżnicowanie dzielnicowe w obrębie miast, a także w zależności od rodzaju budynku. Nie ma też narzuconych grup taryfowych.
Treść wniosku o zatwierdzenie taryfy
Wzór wniosku o zatwierdzenie taryfy dodany jest w formie załącznika do rozporządzenia. Zgodnie ze wzorem kalkulacja cen i stawek opłat, stanowiąca załącznik do wniosku, obejmuje obecnie osiem tabel – od A do H, podczas gdy poprzednio sporządzano ich aż 18.
Tabele dotyczą danych w zakresie roku obrachunkowego poprzedzającego wprowadzenie nowych taryf oraz roku obowiązywania nowych taryf. W stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów zrezygnowano z kolumn dotyczących danych dla roku obrotowego. Zamiast tego do wniosku taryfowego należy załączać sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy. Nadal do wniosku o zatwierdzenie taryfy załącza się taryfę i uzasadnienie wniosku.
Do uzasadnienia wniosku załącza się natomiast ostatnie sprawozdanie finansowe za rok obrotowy, wieloletni plan rozwoju modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych (jeżeli przedsiębiorstwo wod-kan realizuje takie przedsięwzięcia), informację o ilości i cenie zakupu wody przez przedsiębiorstwo lub wprowadzenia ścieków do urządzeń nie będących w posiadaniu tego przedsiębiorstwa oraz ww. tabele.
Podobnie jak poprzednio, wiele z tabel wymaga ich dostosowania do uwarunkowań lokalnych w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków danego przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz do wybranego rodzaju i struktury taryfy.
Maria Bakalarczyk
główny specjalista ds. ekonomicznych
Izba Gospodarcza „Wodociągi Polskie”, Bydgoszcz
