Galerie handlowe ? komercyjne obiekty charakterystyczne dla współczesnej miejskiej przestrzeni ? urastają dziś do rangi wielofunkcyjnych kompleksów o rozbudowanym programie, przyciągających rzesze odwiedzających. Pozytywne opinie zbierają te tworzone w zgodzie z ideą zrównoważonego rozwoju, a udział roślinności w tego rodzaju realizacjach świadczy o ich wysokim standardzie i myśleniu o przyszłości.

Atrakcyjność współczesnych miast jest oceniana pod wieloma względami, a jednym z wyznaczników jest dostępność do różnorodnych usług. Zapewniają ją obiekty komercyjne ? na czele z centrami handlowymi i imponujących rozmiarów galeriami handlowymi, których liczba stale rośnie, podobnie jak zakres oferowanych przez nie usług.

W dużych miastach obiektów takich jest kilka lub kilkanaście, zlokalizowanych w poszczególnych dzielnicach, a w mniejszych ? przynajmniej jedna. Zajmują one jednocześnie coraz większe przestrzenie, znacząco ingerując w miejski krajobraz. Rentowność zapewniają głównie obiekty wielofunkcyjne, a więc łączące powierzchnie handlowe oraz biurowe, powiązane z odpowiednią liczbą miejsc parkingowych i lokalizowane przy węzłach komunikacyjnych, gwarantujących łatwy dojazd dla wszystkich zainteresowanych.

Potrzeba przestrzeni i zieleni

W galeriach handlowych, w ich rozległych, zamkniętych i klimatyzowanych pomieszczeniach, ludzie spędzają coraz więcej czasu. Typowe, standardowe rozwiązania charakterystyczne dla pierwszych realizacji sprzed kilku już dekad są jednak niewystarczające, gdyż dostęp do usług to nie wszystko. Dziś odwiedzający wymagają tworzenia przyjaznych dla nich przestrzeni publicznych o rozbudowanym programie, a więc miejsc, gdzie mogą ? przy okazji zakupów ? spotkać się z innymi oraz wypocząć, spędzić czas w przyjaznym otoczeniu.

Jednocześnie należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż intensyfikacja zabudowy nie sprzyja utrzymaniu naturalnych procesów przyrodniczych w miastach. Jak zatem pogodzić potrzebę dostosowania do rosnących wymogów w zakresie dostępu do usług z jednoczesnym minimalizowaniem negatywnych skutków tak ogromnych realizacji, jakimi są centra i galerie handlowe? Właściwe rozwiązania, będące podejściem kompromisowym, wymagają tak naprawdę odniesienia do wielu aspektów ? nowoczesny obiekt komercyjny musi charakteryzować się nie tylko atrakcyjną i funkcjonalną architekturą. Przede wszystkim powinien kompleksowo wpisywać się w ideę zrównoważonego rozwoju i stanowić miejsce zagospodarowane w sposób optymalny pod względem zarówno przyrodniczym, jak i wypoczynkowym.

Udział roślinności jest niezwykle ważny w kształtowaniu charakteru galerii handlowych. Rośliny wprowadzane mogą być zarówno do ich wnętrz, jak i na zewnątrz, przyjmując rozmaite formy i pełniąc wiele funkcji. W każdym z przypadków ich obecność wymaga zaplanowania już na wstępnym etapie inwestycji ? wymusza dostosowanie do uwarunkowań technicznych architektury, ale także analizy możliwości zagospodarowania przestrzeni w otoczeniu galerii handlowej. Nie można także zapomnieć o kosztach pielęgnacji roślin, a więc uwzględnieniu ich w procesie zarządzania inwestycją. Właściwe utrzymanie zieleni zadecydować może o powodzeniu całego przedsięwzięcia w przyszłości.

Rośliny we wnętrzach

Ta grupa roślin towarzyszy zazwyczaj miejscom przeznaczonym zarówno do bardziej kameralnego odpoczynku, jak i do rozrywki w większym gronie, a także spożywania posiłków. Strefy te, przyjmując różną wielkość w obrębie galerii handlowej, stwarzają odmienne możliwości w zakresie wprowadzania roślin: ich liczby, wielkości, a zwłaszcza doboru gatunków, które będą musiały poradzić sobie ze specyficznymi warunkami.

Popularne są rośliny w donicach ? od małych form kwiatowych po znacznych rozmiarów drzewa. Pełnią one funkcję ozdobną, zwiększając estetykę danej strefy, wpływają na poprawę samopoczucia osób odpoczywających w ich otoczeniu, podwyższają komfort przebywania w pomieszczeniach zamkniętych. Stają się dziś wyznacznikiem ?dobrego smaku?, zapewniają tzw. dobre wrażenie. Mogą także wpływać pośrednio na poprawę mikroklimatu miejsca w przypadku większych powierzchni zajętych przez rośliny. Ciekawe aranżacje roślinne są też elementami charakterystycznymi i pomagają użytkownikom rozpoznać, w której części galerii znajdują się w danej chwili.

Ogromną atrakcją może stać się zielona ściana, ale wymagać ona będzie odpowiednio dużej przestrzeni. Ważna jest przy tym skala wprowadzanych rozwiązań ? na znaczeniu zyskają nawet niewielkie formy, ale zaaranżowane wg wspólnej zasady i zaplanowane jako spójny, wyróżniający się układ w przestrzeni całej galerii handlowej. Znacznym utrudnieniem dla utrzymania roślin we wnętrzach będzie ograniczenie dostępu do naturalnego światła lub wręcz jego brak, konieczność nawadniania i zasilania gleby w składniki odżywcze, a ze względu na zamknięty obieg wentylacji może występować zagrożenie rozwojem pleśni czy grzybów. Mogą zdarzyć się także akty wandalizmu.

Rośliny na zewnątrz

Możliwości dotyczące udziału zieleni poza wnętrzami galerii handlowych są znacznie większe. Rośliny można wprowadzać w ścisłym powiązaniu z architekturą w formie zielonych dachów i ścian, na dziedzińcach i w przestrzeniach takich jak patia lub jako formy sadzone w donicach sytuowanych na zewnętrznych tarasach na różnych poziomach budowli. Najlepsze warunki do rozwoju będą miały jednak te sadzone w gruncie w bezpośrednim otoczeniu obiektu handlowego, tworząc przestrzeń atrakcyjnego ogrodu czy nawet parku ? rozwiązania te są jednak stosowane najrzadziej ze względu na ograniczenie dostępnej powierzchni.

W powiązaniu z architekturą

Galeria handlowa zlokalizowana w centrum dużego miasta generuje ogromne koszty związane nie tylko z utrzymaniem budowli, ale także z opłatami za grunt. Deweloperzy dążą więc do maksymalnego wykorzystania terenu pod zabudowę, a obecność rozległej przestrzeni obsadzonej roślinami zazwyczaj w ogóle nie wchodzi w grę. Dostępne dziś technologie dają jednak wiele możliwości wprowadzania roślin w powiązaniu z architekturą. Przykładem mogą być właśnie zielone dachy, tworzone ze względu na konieczność spełnienia wymogów w zakresie udziału powierzchni biologicznie czynnej. Stanowią jednocześnie rozwiązania proekologiczne, wspierające oszczędność i retencjonowanie wód opadowych oraz zmniejszają koszty utrzymania obiektów poprzez ograniczanie strat ciepła.

Niezaprzeczalna jest rola zielonych dachów, nawet tych ekstensywnych, oraz zielonych ścian, nawet w przypadku wprowadzenia jedynie pnączy, w podnoszeniu różnorodności biologicznej, wspierania owadów zapylających itp. Obszary takie odgrywają też znaczącą rolę jako miejsca umożliwiające organizację stref odpoczynku i rekreacji, co w przypadku obiektów komercyjnych stanowi często jedyną z możliwych alternatyw w tym zakresie.

W bezpośrednim otoczeniu zabudowy

Zieleń stanowi niezwykle istotny element służący oprawie i podkreśleniu rangi galerii handlowej. Kluczowe miejsca, w których może i powinna się pojawić, to na pewno strefy wejść. Stanowią one jedną z wizytówek obiektów komercyjnych, wpływając bezpośrednio na odbiór przestrzeni przez odwiedzających. Ze względu na zazwyczaj małą powierzchnię oraz często występujący brak możliwości sadzenia roślin w gruncie (np. ze względu na obecność garażu podziemnego) w strefach tych dominują nasadzenia w donicach. Przemyślana lokalizacja i odpowiednio dobrana wielkość roślin pozwalają na ich wykorzystanie do tworzenia oprawy takich miejsc i podnoszenia ich walorów wizualnych. Elementy roślinne nie tylko podkreślają lokalizację wejścia do budynku, ale także swym pięknem zachęcają do odwiedzenia galerii.

W otoczeniu obiektów komercyjnych często występują też strefy niedostępne dla użytkowników ? wąskie pasy zieleni pomiędzy zabudową a drogami dojścia, które z powodzeniem można zaaranżować roślinnością. Powierzchnia dobrze utrzymanego trawnika lub obsadzona roślinami okrywowymi, a zwłaszcza nasadzenia z pięknie kwitnących lub przebarwiających się jesienią krzewów pełnić będą funkcję ozdobną.

Najwięcej zalet będzie miał, oczywiście, rozległy kompleks zieleni towarzyszący obiektom komercyjnym, ukształtowany jako całość spójna z nim pod względem zarówno kompozycyjnym, jak i funkcjonalnym. Obszary takie rzadko jednak towarzyszą galeriom handlowym organizowanym w jednym budynku, są raczej domeną rozległych parków handlowych złożonych z kilku obiektów. Przestrzeń między nimi, zamiast przeznaczenia na parking, może być z powodzeniem zaaranżowana jako ogród lub park. To tu organizować można miejsca odpoczynku na świeżym powietrzu, tereny zabaw dla dzieci, a nawet imprezy towarzyszące, które nie tylko przyciągną użytkowników, ale też umożliwią im odpoczynek na wiele sposobów w zależności od indywidualnych potrzeb.

Warto także pomyśleć o udziale roślinności przy kształtowaniu parkingów, zwłaszcza tych naziemnych, które często zajmują znaczną powierzchnię terenu przy galeriach i centrach handlowych. Wprowadzenie w ich obrębie roślin może wspierać organizację sposobu parkowania ? odmienne kompozycje roślin czy choćby ich szczególna kolorystyka ułatwią odnalezienie danej strefy parkowania zapominalskim użytkownikom, staną się elementami systemu informacji. Udział drzew pozwoli na zwiększenie obszarów zacienionych, co pozytywnie wpłynie na komfort parkowania i przebywania w takich miejscach. Dodatkowo zachowanie nawet fragmentów powierzchni biologicznie czynnej i powiązanie ich z nawierzchniami wodoprzepuszczalnymi to także niezwykle cenne rozwiązania wspierające zrównoważony rozwój.

Współczesne trendy w kształtowaniu obiektów komercyjnych związane są z umożliwieniem odwiedzającym spędzania czasu wśród przyrody we wnętrzach, na dachu galerii handlowej czy w jej otoczeniu. Stanowi to ogromną atrakcję dla użytkowników ? tu można odetchnąć świeżym powietrzem bądź spędzić czas, biernie lub aktywnie.

WestEnd City Center

WestEnd City Center to gigantyczny obiekt komercyjny otwarty do użytku w 1999 r. w Budapeszcie w sąsiedztwie węzła komunikacyjnego i stacji kolejowej Nyugati. Nowoczesna architektura połączyła w jeden kompleks obiekty handlowe, biura, hotel i kino. Stanowi wielofunkcyjny kompleks zrealizowany z rozmachem, jeden z największych w tej części Europy, który wyznaczył nowe trendy i miał ogromny wpływ na pozostałe realizacje w mieście. Obecność zieleni zaplanowana została równolegle z podstawowymi funkcjami realizowanymi przez ten obiekt. W strefie głównego wejścia za pomocą elementów wodnych i roślinności stworzono atrakcyjne i zaskakujące w skali rozwiązania ? gości galerii wita wysoki na 20 m podświetlany wodospad w roślinnej oprawie.

Wizytówką jest jednak ogromny zielony dach składający się z dwóch rozległych obszarów zlokalizowanych na różnych poziomach, zajmujący powierzchnię ponad 22 tys. m2. Tu, wśród nasadzeń drzew, krzewów i bylin, zlokalizowane są spacerowe alejki i kameralne zakątki z ławkami, place zabaw dla dzieci (miniaturowy, ukryty w cieniu, oraz rozległy, z wielofunkcyjnymi urządzeniami w strefie nasłonecznionej), pergole ocienione pnączami, ogród kawiarniany, powierzchnie trawników z elementami wodnymi i strzyżonymi w kształty zwierząt roślinami, zachwycające głównie najmłodszych użytkowników. Miejsce to stało się siedliskiem dla kilku gatunków ptaków oraz sprzyja bytowaniu wielu owadów.

Galeria Północna w Warszawie

Galeria Północna w Warszawie to jedna z najnowszych realizacji komercyjnych w stolicy, która może się poszczycić licznymi rozwiązaniami wspierającymi zrównoważony rozwój. Dotyczą one efektywnej gospodarki wodą i zużycia energii wprowadzanych zarówno na etapie budowy obiektu, jak i podczas jego bieżącej eksploatacji. Szczególną funkcję pełni także ogród na dachu o powierzchni 5 tys. m2, otwarty w kwietniu 2018 r. i będący świadectwem zrównoważonego budownictwa, a przy tym jedną z największych atrakcji i kluczowych elementów programu tego obiektu.

Dach jest wykorzystywany do obniżenia zużycia energii na potrzeby ogrzewania i klimatyzacji galerii ? zimą ogranicza straty ciepła, a latem przeciwdziała nadmiernemu nagrzewaniu się budynku. Zastosowana konstrukcja dachu pozwoliła na wprowadzenie dużych roślin ? zastosowane do nasadzeń brzozy nie tylko tworzą strefy zacienione, ale jednocześnie są niezwykle atrakcyjnymi elementami budującymi przyjazny nastrój. Różne gatunki krzewów i kwitnących bylin stanowią unikalną oprawę dla rozbudowanego programu wypoczynkowego ? znaleźć tu można rozległe trawniki z kolorowymi leżakami, wiklinowe rzeźby-altany, w których można się ukryć, aneksy ze stolikami i krzesłami, bulodrom, amfiteatr i wielkie szachy ogrodowe. Można tu się zrelaksować i odpocząć, a ogród wykorzystywany jest również do organizacji imprez tematycznych.

Kontakt z naturą

Współcześnie zaczynamy nie tylko dostrzegać, ale też coraz bardziej rozumieć i doceniać rolę zieleni w kształtowaniu przestrzeni towarzyszących obiektom komercyjnym. Ma ona ogromne znaczenie dla powodzenia realizacji wielofunkcyjnych kompleksów takich jak centra czy galerie handlowe, których powinna być integralnym elementem. Udział roślin to dziś jeden z kluczowych sposobów budowania marki takich obiektów i lojalności klientów. Ale to także jeden ze sposobów kształtowania atrakcyjnych dla mieszkańców miast przestrzeni publicznych, dających im możliwość realizacji różnych form wypoczynku.

Miejsca takie postrzegane są nawet jako pewnego rodzaju alternatywa dla deficytu terenów zieleni ? pod warunkiem, że zapewniają kontakt z naturą. Niezaprzeczalnym atutem takiego podejścia jest, oczywiście, wspieranie przyrody ? mimo iż w niewielkim stopniu, to jednak każdy sposób jej wprowadzania w miejscach otoczenia życia człowieka wydaje się wartościowy jako forma ograniczania i przeciwdziałania negatywnym zmianom powodowanym przez rosnący poziom zanieczyszczenia w miastach. Im bardziej kompleksowe przyjmiemy rozwiązania związane z obecnością zieleni w jej różnorodnych formach, tym korzyści będą większe ? przestrzeń stanie się bardziej przyjazna dla ludzi.