Ponad 96% badanych Polaków deklaruje, że segreguje odpady

Ponad 96% respondentów deklaruje, że regularnie segreguje odpady. Według 94% badanych zmiany klimatu to ważny albo bardzo ważny problem. Ponad 3/4 mieszkańców Polski jest skłonnych wydać więcej na „czystą” energię. Blisko 6 na 10 badanych planuje zmienić swój piec na bardziej ekologiczne źródło energii.

To tylko niektóre wyniki badania dotyczącego świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski przeprowadzonych w październiku 2020 r. dla Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Badanie podzielono na sześć obszarów, pod względem specyfiki poruszanego problemu:

• Największe wyzwania dla Polski a problemy środowiska naturalnego
• Środowisko naturalne i jego ochrona
• Jakość powietrza
• Gospodarowanie odpadami
• Zmiany klimatu
• Wspierające ochronę środowiska działania indywidualne i zachowania konsumenckie

Największe wyzwania dla Polski a problemy środowiska naturalnego

Respondenci poproszeni o wskazanie trzech dziedzin, w których nasz kraj ma najwięcej problemów do rozwiązania, głównie podawali ochronę środowiska – tak wybrało 52% mieszkańców Polski. Na drugim miejscu znalazła się ochrona zdrowia (48%), a jedna piąta badanych wybrała gospodarkę – rozwój ekonomiczny.

Zdaniem badanych największym problemem środowiska naturalnego jest zanieczyszczenie powietrza (59%), problem odpadów (50%) i zanieczyszczenie wód, problemy z wodą (34%).

Środowisko naturalne i jego ochrona

Mieszkańcy Polski niezmiennie od 2011 roku lepiej oceniają obecny stan środowiska w swojej okolicy zamieszkania niż ogólnie w kraju. Najczęściej wskazywanym powodem, dla którego warto chronić środowisko, jest troska o przyszłe pokolenia. Ten powód wybrało prawie trzy czwarte badanych (73%) i jest to najwyższy uzyskany wynik na przestrzeni wszystkich edycji badania. Na drugim miejscu z wynikiem 63% znalazła się dbałość i troska o zdrowie człowieka. Przyroda jako wartość sama w sobie to powód wybrany przez prawie połowę badanych (49%). Co dziesiąty respondent wskazał oszczędność i względy ekonomiczne.

W opinii respondentów stan środowiska w największym stopniu zależy od aktywności każdego z nas (69%). Z kolei najbardziej popularnymi źródłami informacji o środowisku naturalnym są internet (72%), telewizja (65%) i prasa (27%).

Najbardziej popularnymi źródłami informacji o środowisku naturalnym są Internet, telewizja i prasa. W opinii badanych o kształtowanie postaw i zachowań ekologicznych głownie powinien dbać rząd i szkoła. Jedna trzecia respondentów wspomniała również, że każdy indywidualnie.

Jakość powietrza

Za najczęstszy powód zanieczyszczenia powietrza w Polsce respondenci uznali emisję z indywidualnych źródeł, czyli pieców domowych. Z roku na rok zmniejsza się ważność emisji z dużych obiektów energetycznych spalania, fabryk itp.

Najwięcej gospodarstw domowych korzysta z podłączenia do sieci ciepłowniczej, aby ogrzać swoje mieszkanie (31%). W tym roku znacznie wzrósł odsetek osób, gdzie głównym rodzajem ogrzewania jest gaz (28%), a zmalał – węgiel (14% – różnica o 21 p.p. w porównaniu z 2018 r.).

Ponad połowa osób korzystających z węgla lub pelletu/brykietu deklaruje chęć zmiany swojego pieca na bardziej ekologiczne źródło energii. W celu poprawy jakości powietrza badani najczęściej wskazywali, że należy wymienić stare piece węglowe na piece niskoemisyjne (54%) oraz stosować odnawialne źródła energii (33%).

Gospodarowanie odpadami

Prawie wszyscy badani deklarują regularne segregowanie odpadów (96%), co jest zdecydowanie najwyższym odsetkiem na przestrzeni wszystkich edycji badania. Uzyskany wynik najprawdopodobniej wynika z nowelizacji ustawy, która wprowadziła prawny obowiązek segregacji odpadów dla wszystkich.

Do najczęstszych przyczyn niesegregowania odpadów należą opinie, że w okolicy brakuje odpowiednich pojemników (33%) oraz w domu nie ma miejsca na segregowanie odpadów (31%).

Najczęściej segregowanymi od reszty odpadów są: plastik (2020 r.: 97% vs 2018: 82%), papier (2020 r.: 91% vs 2018 r.: 70%), szkło (2020 r.: 90% vs 2018 r.: 81%) oraz odpady organiczne (2020 r.: 79% vs 2018 r.: 50%).

Zmiany klimatu

Siedmiu na dziesięciu mieszkańców Polski uważa zmiany klimatu za bardzo poważny problem, a co czwarty mieszkaniec uważa, że jest raczej ważny.

Dwie trzecie badanych w ciągu ostatniego roku zauważyło prowadzone działania informacyjne i edukacyjne w zakresie ekologii i zmian klimatu.

Ponad 90% respondentów jest zdania, że Polska powinna redukować emisję gazów. Z czego prawie sześciu na dziesięciu uważa, że powinna robić to już teraz. Głównym powodem redukcji gazów są szkodliwe skutki dla środowiska oraz zdrowia. Natomiast najczęstszym powodem braku chęci redukcji gazów cieplarnianych jest opinia, że w porównaniu do innych państw emisja gazów cieplarnianych w Polsce nie jest duża.
Natomiast ponad połowa mieszkańców Polski zauważyła działania informacyjne i edukacyjne w zakresie ekologii i zmian klimatu.

Działania indywidualne i zachowania konsumenckie wspierające ochronę środowiska i klimatu

Świadomość ekologiczna mieszkańców Polski uległa zmianie, jeśli chodzi o zachowania konsumenckie. Respondenci znacznie częściej niż w poprzednich latach zwracają uwagę na ograniczenie zużycia wody (ponad 90% wskazań) oraz wybierają rozwiązania ekologiczne, nawet wtedy, gdy oznacza to dodatkowy koszt (82%). 61% badanych zadeklarowało, że może skorzystać z roweru bądź komunikacji miejskiej zamiast samochodu.

Już ponad 95% mieszkańców Polski deklaruje, że oszczędza energię w domu. Najczęściej wskazywanymi sposobami jej oszczędzania są: gaszenie świateł w nieużywanych pomieszczeniach, stosowanie energooszczędnych źródeł światła czy zakup energooszczędnych urządzeń gospodarstwa domowego.

Jedna trzecia respondentów planuje podjęcie dodatkowych działań, które zwiększą efektywność energetyczną i umożliwią zmniejszenie rachunków za energię. Osoby te najczęściej planują zastosować odnawialne źródła energii. Ponad 3/4 badanych jest skłonnych wydać więcej na „czystą” energię, a odsetek ten jest prawie cztery razy wyższy od uzyskanego w 2018 r.

Wyzwania dla Polski a płeć i wiek, badanych

Mężczyźni istotnie częściej niż kobiety wskazywali infrastrukturę, gospodarkę, finanse publiczne oraz energetykę i górnictwo jako dziedziny, w których Polska ma najwięcej problemów do rozwiązania. Natomiast kobiety częściej wybierały ochronę zdrowia i środowiska. W przypadku problemów środowiska naturalnego kobiety częściej wybierały zanikanie gatunków zwierząt i roślin, brak dostatecznej ochrony zwierząt i roślin, zmiany klimatu oraz wycinkę drzew.

Z kolei jeśli weźmiemy pod uwagę wiek badanych to osoby w wieku 15-24 lat częściej wskazywały na finanse publiczne oraz energetykę i górnictwo jako najistotniejsze problemy naszego kraju. Ochrona zdrowia, praca i polityka społeczna to z kolei dziedziny częściej wybierane przez osoby w wieku 45-59 oraz 60 lat i więcej.

Badanie trackingowe jest realizowane od 2011 r., a dzięki jego cykliczności możemy śledzić dynamikę zmian, jakie zachodzą w świadomości i zachowaniach ekologicznych mieszkańców Polski. Obecnie jest to szósta edycja badania.

Wykształcenie i dochody a ocena wyzwań przed, którymi stoi Polska

Wg raportu z omawianego badania osoby z wyższym wykształceniem częściej wybierały ochronę środowiska i obronę narodową, jako dziedziny, które przysparzają naszemu krajowi najwięcej problemów. Badani ze średnim wykształceniem również częściej wybierali również ochronę środowiska, a dodatkowo wskazywali jeszcze na rolnictwo i rozwój wsi. Zanieczyszczenie wód i jej niskie zasoby oraz zmiany klimatu to najczęściej wymieniane problemy środowiska naturalnego przez osoby z wyższym wykształceniem.  Osoby z dochodami do 1500 zł najczęściej wybierały rolnictwo i rozwój wsi jako główne wyzwania dla Polski, grupa osób z dochodami 1501-2500 zł wskazywała gospodarkę (rozwój ekonomiczny). Natomiast respondenci z dochodami netto na 1 członka w gospodarstwie domowym powyżej 2500 zł wybierali ochronę środowiska.

Badanie przeprowadzano na losowej próbie reprezentatywnej ogółu ludności Polski (próba 1015 respondentów) w wieku powyżej 15 lat. W tym roku uległa zmianie technika realizacji badania. Ze względu na panująca pandemię COVID-19 badanie zostało przeprowadzone techniką CATI, czyli poprzez wywiady telefoniczne, a nie jak w poprzednich edycjach techniką CAPI.