Projekt ustawy ws. systemu kaucyjnego trafił do konsultacji publicznych

Projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach przewiduje zmiany w ustawie z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi i stanowi częściową transpozycję do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko.

Po co system kaucyjny?

Utworzenie systemu kaucyjnego ma wspomóc osiągnięcie celu selektywnego zbierania oraz recyklingu opakowań napojów wykonanych z tworzyw sztucznych, a także ułatwić wielokrotne użycie opakowań szklanych. W założeniu, system stać ma się bodźcem finansowym dla konsumentów, który spowoduje, że zamiast wyrzucania butelek po napojach będą oni oddawali je do jednostek handlu detalicznego w celu odzyskania uiszczonej wcześniej kaucji.

Unijna dyrektywa zawiera natomiast obowiązek zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3l wraz z ich zakrętkami i wieczkami na poziomie 77 proc. w 2025 r. oraz 90 proc. w 2029 r.

Stąd w projekcie ustawy przewidziano wprowadzenie systemu kaucyjnego obejmującego opakowania napojów z tworzyw sztucznych. Projekt ustawy określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia systemu kaucyjnego, który będzie wspomagać selektywne zbieranie odpadów powstałych z takich opakowań.

Zaproponowano także objęcie systemem kaucyjnym opakowań szklanych na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5l, ponieważ już obecnie funkcjonują takie systemy tworzone głównie przez browary. Nie są to jednak systemy uregulowane przepisami prawa oraz nie podlegają ewidencji i sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami. Dlatego będą one wymagały dostosowania się do podstawowych warunków dotyczących systemu kaucyjnego określonych przepisami projektowanej ustawy.

Z kolei opakowania szklane jednorazowego użytku są zbierane w ramach systemów gminnych, dlatego nie zostaną one objęte systemem kaucyjnym.

Kaucja czy depozyt?

W praktyce gospodarczej przyjęło się używać określenia „system kaucyjny” dla opakowań wielokrotnego użytku oraz określenia „system depozytowy” dla opakowań jednorazowego użytku.

Projektowana ustawa przyjmuje jednak jedno określenie – „system kaucyjny”  – zarówno w odniesieniu do opakowań wielokrotnego użytku, jak i jednorazowego użytku. Ujednolicenie nazewnictwa ma na celu uproszczenie całości systemu oraz jednoczesne zapewnienie jednoznacznej identyfikacji takiego systemu przez konsumentów.

Kto zapłaci za system?

Wprowadzający napoje w opakowaniach, w ramach systemu kaucyjnego, będą zobowiązani do sfinansowania co najmniej:

• selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągania wymaganych poziomów,
• odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych.
• transportu opakowań do producenta oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania,
• kosztów prowadzenia ewidencji i sporządzania sprawozdawczości.

Powszechnie dostępny

W projekcie określono podstawowe warunki, które musi spełnić system kaucyjny tworzony przez podmiot reprezentujący wprowadzających napoje w opakowaniach. Powinien on objąć obszar całego kraju i być powszechnie dostępny przez co m.in. konsumentom łatwiej będzie przekazać opakowanie lub odpad opakowaniowy powstały z tego opakowania.

Ponadto system ma być powszechny i równie dostępny dla jednostek handlu detalicznego i hurtowego oraz innych punktów odbierających opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym, bez względu na ich powierzchnię, a także dla wprowadzających napoje w opakowaniach.

“Wprowadzający lub grupa wprowadzających napoje w opakowaniach ustanowią podmiot, który będzie ich reprezentował i będzie odpowiedzialny za utworzenie oraz prowadzenie systemu kaucyjnego. Wprowadzający napoje w opakowaniach będą mogli na równych zasadach przystępować do utworzonych i funkcjonujących już systemów kaucyjnych” – mówi uzasadnienie do projektu ustawy.

Projekt ten nie określa z kolei liczby tworzonych systemów kaucyjnych, a tym samym liczby podmiotów reprezentujących wprowadzającego lub grupę wprowadzających napoje w opakowaniach. Tym samym dopuszcza się możliwość utworzenia dwóch lub więcej systemów kaucyjnych, które będą mogły zacząć funkcjonować po uzyskaniu zezwolenia wydanego przez ministra właściwego do spraw klimatu w drodze decyzji.

Konieczna zbiórka selektywna

Wprowadzający napoje w opakowaniach, którzy będą chcieli przystąpić do systemu kaucyjnego, będą obowiązani zawrzeć umowę z podmiotem reprezentującym. Umowa ta określi m.in. terminy płatności oraz wysokość wkładów finansowych ponoszonych przez wprowadzających na finansowanie systemu kaucyjnego.

Wprowadzający napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym będą zobowiązani do uzyskania określonych poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych. Butelki po napojach objęte systemem kaucyjnym, które zostaną zebrane poza tym systemem, nie będą wliczane do uzyskiwanych poziomów.

Nieuzyskanie wymaganych poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych wiązać się będzie z koniecznością uiszczenia przez wprowadzających oraz podmiot reprezentujący opłaty produktowej. Jest to mechanizm, który ma na celu zachęcić przedsiębiorców do utworzenia i przystępowania do systemu kaucyjnego.

Wprowadzone ma być jednak zwolnienie z wnoszenia opłaty opakowaniowej dla wprowadzających napoje w opakowaniach, którzy przystąpili do systemu kaucyjnego. To po to, aby uniknąć podwójnego obciążenia wprowadzających.

Gdzie, jak i kiedy?

Projektowane przepisy zobowiązują każdą jednostkę handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 100 m kw. do odbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań objętych systemem kaucyjnym oraz do zwrotu kaucji.

“Jednostki tego rodzaju posiadają na tyle duże powierzchnie, aby umożliwić magazynowanie zebranych opakowań bez uciążliwości. Mniejsze jednostki handlowe mogą odbierać te opakowania i zarazem zwracać kaucję na zasadzie dobrowolności. Wszystkie jednostki handlowe będą natomiast obowiązane do pobierania kaucji” – czytamy w uzasadnieniu.

Projektowana ustawa przewiduje na utworzenie systemów kaucyjnych okres 24 miesięcy od dnia ustanowienia podmiotu reprezentującego przez wprowadzającego lub grupę wprowadzających napoje w opakowaniach.

System kaucyjny, oprócz umożliwienia realizacji obowiązków wynikających z dyrektywy SUP, ma być także elementem wsparcia systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), w ramach którego przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach są obowiązani do zagospodarowania odpadów powstałych z wprowadzonych przez nich do obrotu opakowań.

Wykaz dokumentów kierujących projekt ustawy do opiniowania znaleźć można TUTAJ.

Branżowe konferencje  

Tymczasem wiceminister klimatu i środowiska Jacek Ozdoba zapowiedział na wtorek, 1 lutego, konferencję prasową poświęconą tematyce wprowadzenia systemu kaucyjnego w Polsce.

Również redakcje “Przeglądu Komunalnego” oraz “Energii i Recyklingu” są żywo zainteresowane tą tematyką. Wystarczy przypomnieć ubiegłoroczne konferencje poświęcone ROP, SUP i systemowi kaucyjnemu, tj. “Platforma dyskusyjna ROP” czy “ROP po polsku”.

W tym roku konferencje te, organizowane przy czynnym udziale przedstawicieli zainteresowanych branż oraz strony rządowej i samorządowej, będą kontynuowane.