Spektakularne metamorfozy składowisk odpadów

Z naszego podwórka

Również polskie przedsięwzięcia zasługują na uwagę. Na terenie dawnego wysypiska śmieci w Gorzowie Wielkopolskim powstało pole golfowe „Zawarcie” z dziewięcioma dołkami. Zajmuje ono powierzchnię 30 ha i znajduje się w lewobrzeżnej części miasta, w pradolinie rzeki Warty. Roboty ziemne podzielono na dwa etapy. Pierwszy polegał na niwelacji wierzchowin składowiska, uprzątnięciu odpadów wielkogabarytowych, stworzeniu warstwy drenującej oraz gruntu mineralnego, stanowiącego bazę do wytworzenia podglebia. W drugim etapie poprzez odpowiednie ukształtowanie i dowiezienie materiału mineralnego oraz zastosowanie geowłókniny dokonano stabilizacji. Procesy erozji wodnej oraz osuwiska były przyczyną obsiania powierzchni skarp mieszanką traw. Zastosowano kupkówkę pospolitą, kostrzewę czerwoną i łąkową, życicę trwałą oraz mietlicę rozłogową, a także tymotkę pospolitą i rośliny motylkowe. Odgazowanie przyczyniło się do stymulacji procesów wegetacyjnych roślin przez likwidację strefy beztlenowej w zasięgu systemów korzeniowych. Wprowadzona zieleń oprócz odgrywania roli krajobrazotwórczej i estetycznej, pełni także funkcje izolacyjno-sanitarną oraz rekultywacyjną. Drzewa sprzyjają poprawie warunków mikroklimatycznych i regulacji stosunków wodnych. Zastosowany pas zieleni stanowi zasłonę bryły dawnego składowiska, ale tworzy także dodatkowe miejsca bytowania wielu gatunków roślin i zwierząt. Pole golfowe zostało wybudowane ze środków miejscowego Zakładu Utylizacji Odpadów, natomiast prace rekultywacyjne sfinansowano z pomocą preferencyjnej pożyczki udzielonej przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie8.

Jak dowodzi realizacja projektu „Rekultywacja dolnośląskich składowisk odpadów komunalnych”, przywrócenie naturze terenów zieleni jest możliwe. Projekt rozpoczęty w 2014 r. w 85% dofinansowano z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, a jego beneficjentem jest Dolnośląska Inicjatywa Samorządowa – specjalnie powołana spółka celowa. Prace rekultywacyjne zostaną przeprowadzone na dziewięciu składowiskach odpadów, położonych w gminach: Bystrzyca Kłodzka, Polanica Zdrój, Ziębice, Sulików, Przemków, Zgorzelec, Mietków, Siechnice i Sobótka. Naturze przywróconych zostanie 21,19 ha terenów zieleni. Na kilku składowiskach zostaną nasadzone drzewa. Projektanci wybrali gatunki liściaste, takie jak brzoza, topola, buk, dąb czerwony i klon, oraz krzewy: berberys, głóg, jałowiec, ligustr pospolity. Warstwa gleby pod te nasadzenia ma miąższość od 1,3 do 1,85 m. Oprócz tego wysiane zostaną mieszanki traw. Prace rekultywacyjne zakończą się jeszcze w tym roku. Do odwiedzenia zrekultywowanej powierzchni lokalną społeczność mają zachęcać ścieżki edukacyjne, które powstaną przy każdym składowisku. – Celem ścieżek będzie podkreślenie znaczenia rekultywacji i właściwego gospodarowania odpadami, a posłużą temu tablice informacyjne oraz figury zwierząt i ludzi, symbolizujące wszystkie komponenty środowiska, a także podkreślające wpływ odpadów na żywe stworzenia i ich otoczenie. Będzie to miejsce spotkań, wypoczynku oraz rekreacji – zaznacza Monika Skalny z Dolnośląskiej Inicjatywy Samorządowej.

Podobny projekt jest obecnie prowadzony w woj. kujawsko-pomorskim, gdzie zostaną zrekultywowane 22 składowiska odpadów komunalnych. Łączna powierzchnia terenów objętych przedsięwzięciem wynosi 23,7 ha. Poza osiągnięciem efektu ekologicznego w postaci wzrostu obszarów poddanych rekultywacji na cele przyrodnicze, tereny te zostaną udostępnione mieszkańcom. Realizację projektu nadzoruje samorząd województwa. – Infrastruktura, która powstanie w tych miejscach, umożliwi prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie ekologii, ochrony środowiska oraz racjonalnego gospodarowania odpadami – tłumaczy marszałek Piotr Całbecki.

W ramach dofinansowania Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 udało się z kolei zamknąć i zrekultywować składowisko odpadów w Polanowicach w gm. Słomniki. W ciągu trzech lat ukształtowano zbocze składowiska, odgazowano je (wykonano trzy otwory odgazowujące), usunięto odpady wielkogabarytowe, wyrównano wierzchowinę składowiska, a także pokryto ją warstwą odgazowującą, mineralną oraz geomembraną. Oprócz tego wykonano drenaż wód opadowych i odcieków składowiskowych, a następnie przystąpiono do rekultywacji biologicznej. Wprowadzono roślinność pionierską (łubin), której zadaniem było wzmocnienie gleby pod względem fizycznym, chemicznym i biologicznym. Po roku warstwę łubinu przyorano, a na koronie składowiska przeprowadzono zabiegi agrotechniczne. Na zewnętrzne skarpy składowiska wprowadzono mieszankę traw i roślin motylkowych, co zainicjowało procesy darniowe i uchroniło powierzchnię składowiska przed erozją wodną. Wokół zrekultywowanego terenu nasadzono drzewa i krzewy: olszę czarną, olszę szarą, brzozę i robinię. Utworzona strefa zieleni wysokiej w pełni izoluje obszar zrekultywowanego obiektu od przyległych terenów. Zwieńczeniem prac było przeprowadzenie obmiaru geodezyjnego wraz z instalacją reperów, pozwalających na kontrolę procesu osiadania obiektu.

Tekst pochodzi z marcowego wydania “Zieleni Miejskiej”. Wykaz źródeł materiałów wykorzystanych przy pisaniu można znaleźć TUTAJ