System monitoringu i kontroli odpadów komunalnych w gminach

Jak działa system?

Wśród wielu wymogów stawianych przez gminę Kielce dostawcy systemu do monitoringu i kontroli odpadów komunalnych na szczególną uwagę zasługuje kilka wyróżniających się elementów. Przede wszystkim, system został tak zaprojektowany, aby jego operator mógł wyszukać konto konkretnego klienta poprzez wpisanie adresu nieruchomości lub adresu punktu wywozowego. Tego typu rozwiązanie pozwoli na łatwe przejście do panelu obsługi klienta, gdzie operator będzie miał pełny wgląd w dane o właścicielu nieruchomości, posiadanej przez niego nieruchomości i dane ze złożonej deklaracji wraz z kwotą do zapłaty i zaległościami, a także podgląd wszystkich wykonanych dla danego klienta i jego punktu wywozowego usług – z datą, godziną i wagą oddanych odpadów oraz harmonogramem wywozu odpadów.

Duży nacisk został położony również na rozbudowę w dostarczonym oprogramowaniu modułu interaktywnej mapy, w którym winny zostać zgeolokalizowane zarówno adresy nieruchomości, jak i przynależne do nich punkty wywozowe.

Z punktu na mapie operator ma mieć możliwość przejścia do wspomnianego panelu obsługi klienta. Na mapie ma być prezentowana wzorcowa trasa, zaplanowana do przebycia przez wybrany pojazd, zestawiona z aktualną realizowaną trasą odbioru, co pozwala na wykrycie nieprawidłowości w odbiorach, takich jak nieodebrane pojemniki czy dokonanie odbioru pojemnika z inną frakcją odpadów.

Z myślą o mieszkańcach w ramach systemu monitoringu odbioru odpadów urzędnicy kieleckiego magistratu zaplanowali dostęp poprzez stronę internetową i aplikację mobilną do tzw. panelu klienta. W ramach tej usługi każdemu właścicielowi nieruchomości, który złożył deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, zostanie wygenerowany indywidualny login i hasło do jego konta w systemie, przez który będzie posiadał wgląd m.in. w zadeklarowane przez siebie dane, historię odbiorów czy też zaległości w opłatach. Niewątpliwie największą zaletą wprowadzonego rozwiązania jest możliwość elektronicznego zgłaszania reklamacji i śledzenia na bieżąco jej statusu przez klienta. Ponadto właściciele nieruchomości niezamieszkałych poprzez swoje konto dostępu mają mieć możliwość zgłaszania opróżnień odpadów z kontenerów, które według obowiązujących w Kielcach zasad są odbierane na zamówienie. Portal dla klienta ma też stanowić platformę wymiany informacji pomiędzy Urzędem Miasta a mieszkańcami (rys. 1).

Kamery na śmieciarkach

Bez wątpienia innowacyjnym i niespotykanym w innych miastach rozwiązaniem jest wprowadzenie obowiązku zamontowania na śmieciarkach trzech kamer, co trzy sekundy wykonujących zdjęcia w trakcie realizacji usługi odbioru odpadów. Dwie kamery skierowane na prawe i lewe pobocze jezdni mają posłużyć do weryfikacji, czy pojemniki na odpady zostały wystawione przed posesję. Trzecia kamera, zainstalowana na tyle pojazdu, skierowana na zamieszczone na zasypie pojemniki, ma umożliwić weryfikowanie ilości odbieranych odpadów z poszczególnych posesji. Jak twierdzą pracownicy kieleckiego magistratu, takie rozwiązanie ma pomóc w rozpatrywaniu reklamacji oraz w sprawowaniu nadzoru nad firmą wywozową. Monitoring pozwala zarejestrować tzw. wrzutki dodatkowych worków niezarejestrowanych w systemie. Jest to szczególnie istotne przy realizacji odbiorów z nieruchomości niezamieszkałych, gdzie właściciel nieruchomości deklaruje i płaci za jeden pojemnik, a tak naprawdę chciałby oddać dużo więcej odpadów. Z pewnością wątpliwości budzi fakt, czy tak duża liczba zdjęć wykonanych przez kamery na pojazdach wykorzystywanych do odbioru odpadów pozwoli na ich swobodne przeszukiwanie i wykorzystywanie. Zgodnie z wymaganiami, jakie kieleccy urzędnicy postawili w przetargu na zakup oprogramowania do monitoringu odpadów, wszystkie zdjęcia mają być dostępne do pobrania po zaznaczeniu odpowiedniego punktu (zdarzenia) na mapie, z ustalonym interwałem czasowym przed i po zdarzeniu (rys. 2). Dodatkowo wszystkie zdjęcia powinny być wyświetlane na pasku pod mapą systemu. Wydaje się więc, że ich weryfikacja nie powinna sprawiać trudności.

Aplikacja mobilna

W Kielcach, podobnie jak w Bydgoszczy, zdecydowano się na rozbudowanie systemu monitoringu i kontroli odpadów o aplikację mobilną, mającą ułatwić przedstawicielom gmin kontrolę w terenie zarówno firmy wywozowej, jak i właścicieli nieruchomości. Zamówiona aplikacja ma umożliwić automatyczne wyświetlenie kilku najbliższych punktów wywozowych po odczycie GPS i podgląd w zadeklarowane w nich dane, a także pozwolić na przypisanie notatki wraz z dokumentacją fotograficzną do konkretnego punktu wywozowego. Z całą pewnością takie rozwiązanie ułatwi oraz przyspieszy pracę urzędników dokonujących kontroli w terenie.

W niektórych miastach, takich jak Szczecin, Lublin czy Połaniec, system kontroli odpadów został rozbudowany o kody kreskowe umieszczane na workach z selektywną zbiórką. Pracownicy firmy wywozowej w gminach, w których zastosowano takie rozwiązanie, zostali zobowiązani do ręcznego skanowania kodów kreskowych, z których dane automatycznie przekazywane są do systemu informatycznego. Stosowanie kodów kreskowych na workach do selektywnej zbiórki pozwala na bieżącą kontrolę właścicieli nieruchomości, którzy zadeklarowali, że będą segregować odpady, oraz na weryfikację, czy wywiązują się ze złożonej deklaracji, a tym samym zasadnie płacą niższą stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami. Takie rozwiązanie wymaga jednak dużej dyscypliny zarówno od mieszkańców, którzy winni prawidłowo oznaczyć kodami otrzymane worki, jak i od pracowników firmy wywozowej. Niektóre gminy, w tym Kielce, system kodów kreskowych zastąpiły obowiązkową notatką z miejsca załadunku worka. Obydwa rozwiązania pozwalają na skuteczną weryfikację prowadzenia selektywnej zbiórki przez właścicieli nieruchomości, z drugiej jednak strony wydłużają czas realizacji usługi.

Nowa jakość świadczonych usług

Możliwości skutecznego zarządzania odbiorem, transportem i oddawaniem odpadów do RIPOK-u w dzisiejszych czasach są bardzo duże. Gminy mają dostęp do wielu innowacyjnych rozwiązań, które wystarczy tylko dostosować do panujących warunków lokalnych. Po dwóch latach od wdrożenia nowych zasad gospodarki odpadami wyraźnie widać zmianę definiowanych przez gminy celów odnoszących się do świadczonych usług odbioru odpadów. Do niedawna największy nacisk był kładziony na jak najniższe koszty usługi. Obecnie widać trend stawiania przez gminy na jakość świadczonych mieszkańcom usług, co niewątpliwie przekłada się na poprawę jakości środowiska. Większa kontrola nad strumieniem odpadów sprawia, że odpady przestaną w sposób niekontrolowany i nielegalny trafiać do miejsc do tego nieprzeznaczonych. Dzięki uszczelnieniu systemu gminy płacą tylko za swoje odpady, prowadzą dokładną i rzetelną analizę strumienia odpadów i poziomu odzysku oraz nie ponoszą strat z tytułu nierzetelnego deklarowania ilości wytworzonych odpadów. Ponadto, jak pokazuje przykład Kielc, ułatwiają mieszkańcowi dostęp do informacji dotyczących odbioru odpadów z jego nieruchomości i pomagają radykalnie uszczelnić system, co jest szczególnie istotne w przypadku nieruchomości niezamieszkałych.

Ewelina Nartowska

Wydział Zarządzania Usługami Komunalnymi

Urząd Miasta Kielce