Celem ustawy jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, tzw. dyrektywy plastikowej (dyrektywy SUP, ang. single-use plastics), w zakresie zwartego w art. 9 ust. 1 tej dyrektywy obowiązku państwa członkowskiego zapewnienia selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych powstałych z butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 l (w tym ich zakrętek i wieczek) na poziomie 77% w 2025 roku oraz 90% w 2029 roku.
Cel: zapewnienie oczekiwanych poziomów selektywnej zbiórki
W celu zapewnienia wskazanych powyżej poziomów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych ustawa przede wszystkim:
- wprowadza minimalne poziomy selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w podziale na poszczególne rodzaje opakowań i lata, zakładające równomierny, sukcesywny wzrost dla wszystkich rodzajów opakowań (od wymaganego dyrektywą 2019/904 poziomu 77% w 2025 roku, do wymaganego poziomu 90% w 2029 roku i latach następnych);
- wprowadza nowe obowiązki podmiotów uczestniczących w systemie gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, tj. przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje, przedsiębiorców prowadzących jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, punktów zbierających opakowania i odpady opakowaniowe, podmiotów reprezentujących, a także odpowiednio modyfikuje obowiązki dotychczasowe, w tym w szczególności w zakresie informowania konsumentów o systemie zwrotu opakowań oraz prowadzenia ewidencji i sprawozdawczości;
- wprowadza system kaucyjny, który będzie wspomagać selektywne zbieranie odpadów powstałych z opakowań, a w tym w szczególności określa wymagania dotyczące utworzenia i prowadzenia systemu kaucyjnego;
- modyfikuje stosowne przepisy o opłacie produktowej;
- wprowadza nowe delikty administracyjne (działania naruszające i zaniechania w zakresie zmodyfikowanych i wprowadzonych ustawą obowiązków podmiotów uczestniczących w systemie gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi) oraz określa stosowne sankcje za ich popełnienie (w ramach już obowiązujących przedziałów wysokości kar pieniężnych dla poszczególnych typów deliktów, tj. od 500 zł do 1 000 000 zł), a także określa organ wymierzający te kary.
Butelki plastikowe, szklane oraz metalowe puszki
Wprowadzany ustawą system kaucyjny – obok wyżej wspomnianych plastikowych butelek do 3 l – obejmie również butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l oraz puszki metalowe (aluminiowe i stalowe) o pojemności do 1 l. Objęcie tego rodzaju opakowań systemem kaucyjnym spowoduje nie tylko wzrost osiąganych poziomów zbierania i recyklingu opakowań i odpadów opakowaniowych szklanych i metalowych, ale także wpłynie korzystnie ekonomicznie na wprowadzany system kaucyjny, zwiększy wygodę konsumentów oraz wpłynie pozytywnie na zmniejszenie zaśmiecenia terenów publicznych. – czytamy w komunikacie.
System kaucyjny to system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku (ww. plastikowych butelkach jednorazowego użytku do 3 l, metalowych puszkach do 1 l, szklanych butelkach wielokrotnego użytku do 1,5 l), będących napojami, jest pobierana kaucja (określona kwota pieniężna), która jest zwracana użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu opakowania objętego tym systemem albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego tym systemem.
Powszechny i dostępny system kaucyjny
System kaucyjny obejmie terytorium kraju, zapewni powszechny i równy dostęp wszystkim podmiotom w nim uczestniczącym (użytkownikom końcowym produktów w opakowaniach na napoje, podmiotom wprowadzającym te produkty, jednostkom handlu detalicznego i hurtowego oraz innym punktom zbierającym opakowania i odpady opakowaniowe) i nie będzie wymagał okazania dowodu zakupu produktu w opakowaniu na napoje w celu zwrotu pobranej kaucji.
System ten będzie ustanowiony przez przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje i przedsiębiorców wprowadzających bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje, a prowadzony będzie przez tzw. podmioty reprezentujące tych przedsiębiorców – spółki akcyjne z kapitałem zakładowym wynoszącym co najmniej 5 000 000 zł oraz posiadające stosowne zezwolenie wydane przez ministra właściwego do spraw klimatu w drodze decyzji.
Ile podmiotów w systemie?
Zezwolenie na prowadzenie systemu kaucyjnego będzie wydawane na wniosek podmiotu reprezentującego przedkładany ministrowi nie później niż 6 miesięcy przed planowanym uruchomieniem systemu kaucyjnego, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat.
Ustawa dopuszcza możliwość utworzenia dwóch lub więcej systemów kaucyjnych, a tym samym dwóch lub więcej podmiotów reprezentujących prowadzących te systemy. W takim przypadku podmioty te będą zobowiązane do ustalenia między sobą (w drodze umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności) warunków rozliczania pobranej i zwróconej kaucji oraz rozliczania i wymiany zebranych opakowań lub odpadów opakowaniowych (w miarę pojawiania się kolejnych podmiotów reprezentujących będzie zachodziła konieczność zawierania kolejnej takiej umowy między wszystkimi podmiotami reprezentującymi).
Warunkiem przystąpienia do systemu kaucyjnego jest zawarcie umowy z podmiotem reprezentującym. Umowa określi m.in. terminy płatności oraz wysokość wkładów finansowych ponoszonych przez przedsiębiorców na finansowanie systemu kaucyjnego.
Maksymalna wysokość kaucji za opakowanie będzie wynosiła 2 zł (wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym określi w rozporządzeniu minister właściwy do spraw klimatu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych oraz ministrem właściwym do spraw gospodarki, na akceptowalnym społecznie poziomie stanowiącym zachętę do zwrotu opakowań i odpadów opakowaniowych, zatem te stawki będą takie same niezależnie od tego, w którym systemie kaucyjnym będzie uczestniczył dany wprowadzający).
Środki finansowe pochodzące z nieodebranej kaucji oraz ze sprzedaży materiałów pochodzących z przetwarzania odpadów opakowaniowych będą przeznaczane na finansowanie systemu kaucyjnego.
Obowiązki podmiotu reprezentującego w ramach systemu kaucyjnego
Do podstawowych obowiązków podmiotu reprezentującego w ramach systemu kaucyjnego będzie należało:
- selektywne zbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągania wymaganych poziomów selektywnej zbiórki;
- odbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych z jednostek handlu detalicznego i hurtowego oraz innych punktów zbierających opakowania i odpady opakowaniowe, objętych systemem kaucyjnym;
- transport opakowań do wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje lub wprowadzającego bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania odpadów;
- rozliczenie kaucji z jednostkami handlu detalicznego i hurtowego oraz innymi punktami zbierającymi opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym, w szczególności finansowanie wypłat kaucji dla użytkownika końcowego;
- finansowanie kosztów zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych przez przedsiębiorcę prowadzącego jednostkę handlu detalicznego i hurtowego oraz inny punkt zbierający opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym.
Wprowadzający (w tym wprowadzający bezpośrednio) produkty w opakowaniach na napoje będą zobowiązani umieszczać na opakowaniach oznakowanie wskazujące na objęcie opakowania systemem kaucyjnym oraz określające wysokość kaucji.
Maksymalna stawka opłaty produktowej
Ustawa wprowadza również maksymalną stawkę opłaty produktowej dla opakowań w przypadku nieosiągnięcia wymaganych poziomów selektywnej zbiórki (25 zł za 1 kg, przy czym zasadnicza maksymalna stawka tej opłaty dla opakowań wynosi 4,50 zł za 1 kg).
Sklepy i hurtownie o powierzchni powyżej 200 m2
Ustawa modyfikuje również obowiązki w zakresie selektywnej zbiórki podmiotów dystrybuujących produkty będące napojami w opakowaniach na napoje objętych systemem kaucyjnym – przedsiębiorców prowadzących jednostki handlu detalicznego lub hurtowego (w zależności od kryterium 200 m2 powierzchni sprzedaży). Sklepy o mniejszej powierzchni, będą mogły przystąpić do systemu dobrowolnie.
Wprowadzane ustawą zmiany ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług są konsekwencją wprowadzenia rozwiązań dotyczących systemu kaucyjnego i nie zmieniają zasad obowiązujących dla opakowań zwrotnych, które nie będą objęte tym systemem lub w przypadku których wprowadzający produkty w tych opakowaniach nie zdecydują się na przystąpienie do tego systemu. Zmiany tej ustawy dotyczą tylko opakowań wielokrotnego użytku (szklanych butelek o pojemności do 1,5 l) objętych systemem kaucyjnym i określają pewne zasady ustalania podstawy opodatkowania dla tych opakowań.
Przepisy przejściowe
Zgodnie z przepisami przejściowymi ustawy będzie istniała możliwość wykorzystywania – do momentu zużycia, zwrotu lub wyczerpania zapasów – opakowań (plastikowych butelek do 3 l, metalowych puszek do 1 l, szklanych butelek do 1,5 l), w których produkty będące napojami zostały wprowadzone do obrotu przed dniem przystąpienia do systemu kaucyjnego oraz niepobierania kaucji od tych opakowań, a także możliwość prowadzenia do dnia 31 grudnia 2024 r. utworzonych przed dniem wejścia w życie ustawy systemów pobierania i zwracania kaucji za opakowania na zasadach dotychczasowych (tj. możliwość zbierania opakowań, w których produkty będące napojami zostały wprowadzone do obrotu przed dniem 1 stycznia 2025 r., oraz zwracania kaucji po dniu 1 stycznia 2025 r., nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2025 r.). Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
Komentarze (0)