W Polsce zebrano już niemal 15 tys. ton opakowań po środkach ochrony roślin

Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin PSOR opublikowało raport „12 lat Systemu Zbiórki Opakowań PSOR”. Podsumowane zostały dotychczasowe osiągnięcia wraz z oceną prowadzonych aktywności. Materiał przedstawia zasady działania, omawia aktualne problemy i wyzwania, jakie stoją przed systemem.

Powstanie wspólnego i jednolitego dla wszystkich użytkowników środków ochrony roślin systemu odbioru opakowań po tych środkach zainicjowało w 2004 r. Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin. Dodatkowo od 2014 r. zbierane są opakowania po środkach ochrony roślin toksycznych i bardzo toksycznych dla organizmów wodnych lub ludzi oraz opakowania po innych środkach niebezpiecznych wykorzystywanych w rolnictwie: nawozach, adiuwantach czy produktach biobójczych.

Efekty PSOR

Masa zebranych opakowań systematycznie wzrasta, gdyż w ramach akcji pilotażowej w 2004 r. zebrano 20 sztuk, w 2005 r. 515 szt., a w 2015 r. przeszło 1567. W sumie od 2004 r. zebrano już 14 730 ton.

– Przez 12 lat odebraliśmy od użytkowników łącznie 14 730 ton opakowań. Nie byłby on możliwy bez zaangażowania rolników, sprzedawców, firm szkoleniowych. Liczymy, że system będzie coraz bardziej popularny i niedługo będą do niego trafiać prawie wszystkie opakowania wprowadzane na rynek – powiedział Marcin Mucha, dyrektor Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin.

Z raportu wynika, że 70% użytkowników środków ochrony roślin, a więc zdecydowana większość, prawidłowo gospodaruje opakowaniami po środkach ochrony roślin, zwracając je do punktu sprzedaży. Niestety, nadal 12% użytkowników wyrzuca opakowania po środkach ochrony roślin wraz z odpadami komunalnymi, 6% składuje je w gospodarstwie, a 1% spala we własnym zakresie.

Jak postępować z opakowaniami po środkach ochrony roślin?

Puste i trzykrotne przepłukane opakowanie należy oddać do punktu sprzedaży. Płukanie opakowań i wykorzystanie popłuczyn do oprysku pozwala wykorzystać całą zawartość opakowania; popłuczyn nie wolno wylewać do zlewu, gdyż jest to niebezpieczne dla środowiska. Ponadto, transport pustych opakowań ze sklepu jest dzięki temu bezpieczny, a sprzedawcy nie mają kontaktu ze stężonym produktem. Do punktów sprzedaży oddaje się opakowania z tworzyw sztucznych i szklane oraz torebki foliowe i papierowe. Torebek papierowych i foliowych się nie płucze. Natomiast opakowania plastikowe i szklane – tak.

Użytkownicy i punkty sprzedaży powinny zwracać szczególną uwagę na to, komu oddają puste opakowania. Firmy, które odbierają opakowania powinny mieć uprawnienia do transportu i unieszkodliwiania tzw. odpadów niebezpiecznych. W przypadku środków ochrony roślin na karcie przekazania odpadu powinien być wpisany numer 15 01 10*. Zwrot opakowań do Systemu PSOR gwarantuje, że zostaną one zagospodarowane w sposób odpowiedzialny, bezpieczny dla ludzi i środowiska oraz zgodny z prawem. Mapa punktów odbioru opakowań dostępna jest na stronie http://systempsor.pl/punkty-odbioru/

Odpowiedzialne przetwarzanie zebranych opakowań

Co się dzieje z zebranymi opakowaniami? Zgodnie z wymogami prawa, są one poddawane procesowi odzysku energetycznego w spalarniach i współspalarniach. Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin testuje obecnie możliwości recyklingu opakowań, który polega na przywróceniu do obiegu i ponownym wykorzystaniu materiałów, z  których zostały one wyprodukowane. W ten sposób odpowiedzialni producenci i importerzy środków niebezpiecznych, w tym środków ochrony roślin, wychodzą naprzeciw wymogom prawnym, które zobowiązują do osiągnięcia 8% poziomu recyklingu tworzyw sztucznych już w 2016 r.(http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140000618). W kolejnych latach pułap ten będzie systematycznie rósł, aż do osiągnięcia poziomu 23,5% w 2020 r. Odpady opakowaniowe zebrane z rynku poddawane są procesom odzysku i recyklingu zgodnym z wymogami prawnymi, środowiskowymi i bardzo wysokimi normami bezpieczeństwa. Uzyskany surowiec jest wykorzystywany do produkcji elementów, które muszą mieć zachowane wysokie parametry jakościowe surowca, ale nie mają kontaktu z ludźmi, zwierzętami czy żywnością. Użytkownicy i punkty sprzedaży powinny zwracać szczególną uwagę na to, komu oddają puste opakowania. Ich zwrot do Systemu PSOR gwarantuje, że zostaną one zagospodarowane w sposób odpowiedzialny i zgodny z prawem, a  uzyskany surowiec nie zostanie wykorzystany do produkcji elementów, które mogłyby mieć bezpośredni kontakt z ludźmi lub z żywnością.

Wyzwania

Opakowania po nielegalnych środkach ochrony roślin, produkcja środków ochrony roślin i obrót nimi podlegają ścisłym regulacjom prawnym, a  procedura ich rejestracji jest bardzo czasochłonna i złożona. Jak szacują autorzy raportu, w Polsce ok. 10-15% rynku stanowią podróbki. Skład chemiczny takich produktów jest nieznany i w związku z tym trudno jest oszacować ich wpływ na środowisko oraz zdrowie ludzi i zwierząt. Stosowanie nielegalnych środków ochrony roślin stanowi zagrożenie dla użytkowników, dla bezpieczeństwa produkcji żywności, konsumentów oraz środowiska, a także skutkuje podważeniem zaufania publicznego do produkcji żywności.