Zarządzanie przedsiębiorstwem wodociągowym. Na co należy zwrócić uwagę?

Kalina Olejniczak: Od 1999 r. kieruje Pan poznańskim Aquanetem, jedną z największych firm wodociągowych w Polsce. Przez ten czas z pewnością obserwował Pan, jak zmieniała się branża oraz podejście do zarządzania…

Paweł Chudziński: Cóż, pamiętam jeszcze przejście od zarządzania w stylu socjalistycznym do tego, które mamy obecnie. Wtedy woda była prawie za darmo, dziś rządzimy się rachunkiem ekonomicznym.

To był pierwszy szok, że woda może kosztować. Gdy już przez ten etap przeszliśmy, doszliśmy do momentu uświadomienia sobie swojej odpowiedzialności za wodę. Zaczęliśmy rozumieć, że trzeba zabezpieczyć normalne funkcjonowanie, że nie może być przerw tygodniowych w dostawie wody.

Kilka lat później okazało się, że mamy realizować inwestycje w oczyszczalniach ścieków co, proszę mi wierzyć, w tamtym czasie było kompletnie nieopłacalne i podejście niektórych firm było takie: „jak to? przecież my nie jesteśmy odpowiedzialni za stan czystości rzek!”. Świadomość budowała się latami i w zasadzie cały czas się buduje.

Podobnie ze świadomością, że po drugiej stronie jest klient. To, że jest przywiązany do naszej firmy, bo do innej nie może, to fakt, ale on jest klientem, nie petentem! To są, jak sądzę, najważniejsze zmiany, jakie dokonały się w firmach. Wcale nie dotyczą one technologii, maszyn, urządzeń, obróbki, ale mentalności.

Na ile, w Pana ocenie, managerowie polskich firm są otwarci na nowe systemy zarządzania? Co stanowi największy dla nich problem?

Pewnie tak jak zmieniała się mentalność w czasie, tak jest różna mentalność managerów. Niektórzy chcą się uczyć i robią to. Spoglądają na innych, jeżdżą po Polsce i świecie z pożytkiem dla własnych firm. Inni twierdza, że są już najlepsi i nic im nie pomoże.

Bywa zatem bardzo różnie, choć widać zdecydowanie wzrastającą otwartość przedsiębiorstw w branży – od zupełnego zamknięcia się i traktowania naszych firm jako źródła innowacyjnych technologii, jakich nikt nie ma, co jest oczywistą nieprawdą, aż po managerów, którzy mają świadomość, że to, co mamy, nie jest naszą prywatną własnością, że chcemy to pokazywać innym, bo warto, by wiedzieli, co się u nas dzieje, z czym się borykamy na co dzień.

Nie oszukujmy się, ludzie nie wiedzą, jak się produkuje wodę, tak jak my nie wiemy, jak się produkuje gaz czy energię.

A jakie wzorce z zagranicy są warte naśladowania?

Po pierwsze, nie powiedziałbym, że u nas jest źle i koniecznie musimy wzorce importować. Ale uważam, że są trzy elementy warte implementowania.

Przede wszystkim jest to niemiecka konsekwencja. Jak coś postanowimy, to realizujemy to w wyznaczonej perspektywie czasowej i koniec. Drugi element to holenderska otwartość, czyli mówimy otwarcie o problemach, także sukcesach, porównujemy się, co wcale nie oznacza, że jedni są lepsi od drugich, bo może inne są uwarunkowania. Trzecia kwestia to brytyjski system regulacji, o którym pewnie nie jest teraz łatwo mówić. On oczywiście nie jest doskonały, ale jest transparentny dla wszystkich.

To pozwala przedsiębiorstwom branży sięgać po nowe rozwiązania ze świata, a właściwie zmusza je do takich kroków. A to z kolei zwiększa efektywność, czyli jakość zarządzania. Takie trzy główne kierunki rozwoju widzę dla naszej branży na przyszłość.

Cały wywiad zostanie opublikowany w kwietniowym wydaniu miesięcznika “Wodociągi-Kanalizacja”.

„Zarządzanie przedsiębiorstwem wodociągowym” pod redakcją naukową dra Pawła Chudzińskiego (PWE, 2018) to pierwsze na polskim rynku opracowanie dotykające w szerokiej skali problematyki zarządzania przedsiębiorstwami wodociągowymi. W książce przedstawione są systemowe, prawne, organizacyjne i sektorowe uwarunkowania działalności przedsiębiorstw wod-kan, współczesne koncepcje zarządzania i jego społeczne aspekty. Opisuje też ramy rachunkowości, wyceny przychodów i kosztów, pomiaru wartości przedsiębiorstwa wodociągowego oraz planowania długookresowego w kontekście wyceny efektywności inwestycji czy system pomiaru efektywności w spółkach wod-kan.

Dwutomowa monografia będzie dystrybuowana przez wydawnictwo Abrys.