Samorządy w Polsce walczą ze smogiem

Główną przyczyną występowania w aglomeracjach miejskich wysokich stężeń pyłu zawieszonego PM10 jest tzw. niska emisja pochodząca z domowych pieców i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie odbywa się w sposób nieefektywny.

Przestarzała i często niesprawne urządzenia grzewcze, spalanie w piecach odpadów tj, butelki plastikowe, opony lub worki foliowe, niska jakość węgla, a także nieodpowiedni stan techniczny instalacji kotłowych wprowadzają do atmosfery pyły niebezpieczne dla zdrowia.

Innym powodem zapylenia w metropoliach jest powstawanie pyłów ze źródeł przemysłowych i komunikacyjnych, które są dodatkowo potęgowane przez niekorzystne warunki klimatyczne czy ukształtowanie terenu.

Ku lepszej jakości powietrza

W celu ograniczenia emisji pyłów i gazów pochodzących ze źródeł niskiej emisji, miasta wydają olbrzymie pieniądze i jednocześnie wdrażają rozmaite działania naprawcze.

W tym miejscu warto wskazać kilka przykładów niezwykle aktywnych w tym zakresie gmin i miast. Jednym z nich jest Kraków. Działania miasta prowadzone są zgodnie z przyjętą polityką, określoną w Programie ochrony powietrza (przyjętym uchwałą Nr XXXII/451/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 23.01.2017 r.) i ukierunkowane są przede wszystkim na ograniczenie emisji powierzchniowej poprzez: sukcesywną likwidację palenisk węglowych, kontrolę gospodarstw domowych w zakresie jakości stosowanych paliw oraz przestrzegania zakazu spalania odpadów w piecach, ograniczenie spalania pozostałości roślinnych na powierzchni ziemi, rozbudowę i modernizację sieci ciepłowniczych, termomodernizacje budynków oraz ograniczenie emisji komunikacyjnej (np. poprawa organizacji ruchu w tym rozbudowa sieci tramwajowych, wymiana taboru autobusowego, utworzenie stref ograniczonego ruchu, budowa ścieżek rowerowych, parkingów dla rowerów, parkingów typu P&R, utrzymanie czystości i dobrego stanu dróg, rozwój komunikacji publicznej, rozwój komunikacji rowerowej, wzmocnienie kontroli na stacjach diagnostycznych pojazdów).

Smog i edukacja. Jak uczyć o ochronie powietrza?

Prowadzone są także działania w kierunku ograniczenia emisji przemysłowej. W Krakowie od 1 września 2019 r. obowiązywał będzie zakaz stosowania paliw stałych (uchwała Sejmiku Województwa Małopolskiego z 15.01.2016r. Nr XVIII/243/16).

Aby zachęcić mieszkańców do wymiany pieców, miasto wdrożyło zasady udzielania dotacji celowych na realizację zadań takich jak m.in. trwała zmiana systemu ogrzewania opartego na paliwie stałym (Program ograniczenia niskiej emisji – PONE).

W roku 2017 zaplanowano na wydatki związane z likwidacją niskiej emisji oraz instalacją odnawialnych źródeł energii kwotę blisko 160 mln zł. Udzielono w 2017 r. dotacji na łączną kwotę 95 mln zł, co odpowiadać będzie likwidacji ponad 7500 palenisk na paliwo stałe (stan na 02.10.2017 r.) W chwili obecnej trwają rozliczenia. Po ich zakończeniu będziemy znali ostateczną liczbę zlikwidowanych palenisk w 2017 r.

Na lata 2018-2019 planuje się przeznaczyć na realizację PONE oraz instalację odnawialnych źródeł energii kwotę w wysokości ok. 160,5 mln zł. Realizowany jest także Lokalny Program Osłonowy, który został opracowany z myślą o osobach, które ponoszą zwiększone koszty ogrzewania lokalu, związane z trwałą zmianą systemu c.o. opartego na paliwie stałym na jeden z systemów proekologicznych, realizujący dopłaty do kosztów eksploatacji nowego sytemu ogrzewania.

Przyjęta została także uchwała Rady Miasta Krakowa w sprawie ustanowienia uprawnień do bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej w Krakowie na podstawie dowodu rejestracyjnego. Procedura wprowadzania bezpłatnej komunikacji ma miejsce po przekroczeniu poziomu średnich stężeń pyłów PM10 powyżej poziomu 150 mikrogramów/m³.

Miasto wspomaga także monitoring jakości powietrza prowadzony przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie poprzez zakup dodatkowych urządzeń do pomiaru jakości powietrza, które zostały włączone w sieć Państwowego Monitoringu. Rozbudowany został również system informowania mieszkańców o stanie jakości powietrza.

Na terenie miasta funkcjonuje także Centrum Zarządzania Kryzysowego Miasta Krakowa. Jednym z zadań Centrum jest informowanie ludności o przekroczeniu dopuszczalnego stężenia. Miasto prowadzi także szereg działań edukacyjnych (np. kampania Tak dla czystego powietrza, Dzień Ziemi, Rodzinny Piknik Ekologiczny).