Pielęgnacja okrywowych odmian róż

Początkowo do roślin okrywowych zaliczano odmiany róż spełniające wymagania stawiane roślinom okrywowym należącym do innych grup, głównie wielokwiatowych i parkowych. Jednak w miarę upływu czasu popularność odmian o charakterze okrywowym wzrastała, a wraz z nią zapotrzebowanie na kolejne. Firmy hodowlane rozpoczęły więc prace nad nowymi kreacjami odmianowymi. Często formę wyjściową do hodowli stanowią gatunki dziko rosnące: róża polna (Rosa agrestis Savi), wielokwiatowa (R. multiflora Thunb), błyszcząca (R. nitida Willd), Paula (R. paulii), pomarszczona (R. rugosa Thunb) oraz wirgińskiej (R. virginiana Herrm). Nadają one nowym odmianom specyficzne dla siebie cechy, np. charakter wzrostu czy odporność na porażenia przez choroby i szkodniki. Wśród dzikorosnących gatunków większość jest odporna na mróz, suszę i na porażenia wywołane grzybami. Wymagają jednak ochrony przed szkodnikami, zwłaszcza przed przędziorkiem chmielowcem. Róże z tej grupy mogą również zostać porażone przez patogeny, jednak szybko odzyskują właściwą formę. 

Większość odmian róż z grupy okrywowych rozwija pierwsze kwiaty w czerwcu. Nowe pąki kwiatowe mogą się pojawiać aż do jesieni i dopiero pierwsze przymrozki, a w przypadku niektórych odmian mrozy, kończą okres kwitnienia. Wiele odmian w pełni lata ma przerwę w kwitnieniu, która trwa kilka dni, a czasem, choć rzadko, nawet kilka tygodni. Istotnym atutem odmian z grupy okrywowych są zdrowe i błyszczące liście. Niestety, ulistnienie róż jest sezonowe, ale niekiedy utrzymuje się ono bardzo długo. Niekiedy dopiero na wiosnę pobudzone do wzrostu pąki śpiące powodują zrzucenie starych liści.

Odmiany okrywowe nie wymagają cięcia pędów po posadzeniu. Jedynie po 4-6 latach wiosną można wykonać cięcie odmładzające na wysokości 10-20 cm nad powierzchnią gleby. Nie dotyczy to jednak przemrożonych pędów, ponieważ w krótkim czasie przerastają je starsze, zasłaniając suche końce gałązek. Jeżeli prawie całe pędy uległy uszkodzeniu wskutek niskich temperatur, wówczas należy przyciąć uschnięte części tuż przy ziemi. Przy korzystnych warunkach po takim zabiegu krzewy szybko wznawiają wzrost. Ze względu na specyfikę kwitnienia i wytwarzania pąków kwiatowych nie powinny być obrywane przekwitłe kwiatostany. Zabieg ten może być także niewskazany ze względu na dekoracyjne owoce wielu odmian.

Krzewy okrywowych odmian róż można sadzić do gruntu zarówno jesienią, jak i wiosną. Rośliny sadzone wiosną powinny być uprawiane w szkółce w pojemnikach. Najlepszym stanowiskiem uprawy są miejsca nasłonecznione, gdzie nie występuje zjawisko zastoiska mrozowego. Niekorzystny wpływ na wzrost roślin mają lokalizacje bezpośrednio pod koronami drzew, w pełnym cieniu.

Gleba do uprawy powinna być dobrze przygotowana. Krzewy omawianych odmian w pełni okrywają glebę po 2-3 latach uprawy, w tym okresie czasu docierające światło pobudza chwasty do wzrostu, zatem należy wcześniej dokładnie się ich pozbyć. Róże wytwarzają głęboki system korzeniowy, który nie przerasta wierzchniej warstwy gleby i nie konkuruje z chwastami, więc trzeba dobrze i głęboko spulchnić glebę. Dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu rośliny dobrze sobie radzą tam, gdzie wierzchnia warstwa szybko przesycha. Ze względu na to, że krzewy róż mają wysokie wymagania pokarmowe, przed sadzeniem należy zaopatrzyć glebę w odpowiednią ilość składników. Nawożenie rosnących roślin wykonuje się raz na 4-6 lat, podobnie jak cięcie pędów, ze względu na trudność przedostania się składników do gleby przez gmatwaninę pędów.

W warunkach miejskich występuje duże ryzyko wysokiego stężenia soli w podłożu, jednak większość róż nie jest czuła na sól, ale z wyjątkiem odmian pochodzących od róży pomarszczonej czy gęstokolczastej (Rosa pimpinellifolia L), które są bardzo wrażliwe. Krzewy róży pomarszczonej są także wyczulone na wysoką zawartość wapnia w glebie. Rośliny okulizowane na podkładce róży dzikiej (Rosa canina L) przy odczynie obojętnym wykazują objawy niedoboru żelaza. Na liściach, począwszy od najmłodszych, pojawiają się wtedy chlorozy.

Sadzenie roślin nie jest kłopotliwe, jednak należy je umieścić ok. 1 cm głębiej w glebie niż w doniczce. Dzięki temu krzewy rosnące na własnych korzeniach są odporniejsze na silne mrozy. Rozstawę krzewów należy dobrać odpowiednio do charakteru i siły wzrostu oraz do przeznaczenia odmiany: odmiany silnie rosnące należy sadzić co 75-100 cm (1-2 krzewy na m²), np. ‘Immensee’, ‘Max Graf’, ‘Repens Alba’, ‘Sommerabend’. Nieco słabiej rosnące sadzi się co 50-60 cm (3-4 krzewy na m²), np. ‘Alba Meidiland’, ‘Dagmar Hastrup’, ‘Pierette’, ‘Sommermärchen’, ‘Swany’. Jeszcze słabiej rosnące odmiany sadzi się co 30-40 cm (5-6 krzewów na m²), np. ‘Nozomi’, ‘The Fairy’, natomiast te najsłabiej rosnące sadzi się w zagęszczeniu 7-8 (‘Snow Carpet’), a nawet 9-10 na m² (‘Św. Tereska’, ‘Tommelise’).

W uprawie okrywowych odmian róż ściółkowanie gleby jest konieczne. W miastach najczęściej wykorzystywanym materiałem w tym zabiegu jest kora sosnowa. Jednorazowe okrycie nią gleby warstwą 5-10 cm zaraz po posadzeniu roślin korzystnie wpływa na ich wzrost i skutecznie hamuje rozwój chwastów. Ściółka zabezpiecza glebę, a pośrednio także rośliny przed oddziaływaniem skrajnie niekorzystnie zmienionego środowiska przyrodniczego w mieście. Składnikiem naturalnej ściółki są liście, które po rozkładzie wnoszą do gleby znaczne ilości składników mineralnych, odżywczych i innych. Gleba pod nią jest niezdegradowana i zachowuje mimo suszy dobrą wilgotność. Poza tym ściółka zmniejsza transpirację powierzchniową wody z gleby, zachowuje strukturę gruzełkowatą gleby, czyniąc ją świeżą i pulchną. Przyczynia się także do powstania próchnicy pełnowartościowej i zwilżalnej, poprawia właściwości fizyczne oraz hamuje lub uniemożliwia rozwój chwastów.

Ściółka z kory sosnowej stosowana jest zarówno z kory surowej, jak i przekompostowanej. Jednak świeża zawiera najwięcej substancji o charakterze żywicznym i fenolowym, które powodują zahamowanie wzrostu i rozwoju roślin. Po za tym w korze zachowany jest wysoki stosunek C:N. W takich warunkach początkowo zachodzą procesy sorpcji biologicznej azotanów przez drobnoustroje, co powoduje, że azot jest niedostępny dla roślin. Grubość warstwy ściółki zależy od wielkości roślin i rodzaju materiałów. Zbyt gruba jej warstwa może spowodować zły dostęp powietrza do gleby, a także opóźnić rozwój roślin na wiosnę. Zaleca się, aby w okresie wegetacji jej warstwa była cieńsza niż zimą. Materiały, które trudno się rozkładają, należy kłaść cieńszą warstwą.

dr inż. Monika Henschke
prof. dr hab. Marek Jerzy
Katedra Roślin Ozdobnych, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

 

Ze względu na charakter wzrostu odmiany róż z grupy okrywowych dzielą się na pięć podgrup: Do pierwszej należą odmiany nisko ścielące się, słabo rosnące przez pierwsze lata uprawy, osiągające 10-40 cm. Stosuje się je w ogrodach skalnych, na grobach oraz w zastępstwie trawników, np. ‘Nozomi’, ‘Snow Carpet’. Druga podgrupa zawiera silnie rozkrzewione odmiany o pędach sztywnych, prostych, rosnących pionowo do 80 cm. Sadzi się je wzdłuż dróg, na poboczach i między pasami o przeciwnym kierunku ruchu, np. ‘Alba Meidiland’, ‘Celina’, ‘Dagmar Hastrup’, ‘Lavender Dream’, ‘Mirato’, ‘Pierette’, ‘Pink Meidiland’, ‘Polarsonne’, ‘Sommermärchen’, ‘White Meidiland’. W skład trzeciej wchodzą odmiany krzaczaste, nisko rozgałęzione, szeroko rozkładające pędy na boki, dorastające do 40-90 cm. Znajdują one zastosowanie na terenach płaskich przy murach lub wzdłuż chodników, np. ‘Balerina’, ‘Bassino’, ‘Bonica 82’, ‘Lovely Fairy’, ‘Magic Meidiland’, ‘Sommerwind’, ‘Swany’. Podgrupę czwartą stanowią odmiany silnie rosnące z łukowato wygiętymi ku ziemi pędami, osiągające 80-130 cm. Stosuje się je na skarpy, zbocza oraz jako kolczaste żywopłoty, np. ‘Dart’s Deffender’, ‘Pink Spray’, ‘Rote Max Graf’, ‘Smarty’. W piątej podgrupie znajdują się odmiany silnie rosnące, o bardzo długich i mocnych pędach, płasko pokładających się. Przeznacza się je na stoki przy drogach publicznych jako żywe plecionki, np. ‘Immensee’, ‘Max Graf’, ‘Repens Alba’, ‘Sommerbend’.