Odczuwanie jakości życia przez poszczególnych mieszkańców miast jest uzależnione nie tylko od ich statusu majątkowego, posiadanych nieruchomości czy też zajmowanych wnętrz mieszkalnych, ale w znaczniej mierze zależy też od jakości przestrzeni publicznych. Składowe tych przestrzeni to elementy infrastruktury miejskiej: drogi, chodniki, zieleń miejska i determinujące tę przestrzeń elementy funkcjonalnego wyposażenia, potocznie nazywane małą architekturą.

Obiekty tego typu istnieją od czasów pierwszych skupisk ludzkich o charakterze miejskim. Podlegają stałemu rozwojowi, zmianom dostosowującym je do sposobów wykorzystywania terenów miejskich.

Projektowanie obiektów funkcjonalnego wyposażenia przestrzeni miejskich musi spełniać wymogi użytkowe i funkcjonalne, ale też nadążać za oczekiwaniami odbiorców, którzy są ich potencjalnymi użytkownikami. Powinno też odpowiadać ich gustom, przy uwzględnieniu powszechnego ulegania okresowym modom.

Obiekty te przede wszystkim winny być dostosowane do lokalnego kontekstu, ale jednocześnie muszą bazować na nowoczesnych konstrukcjach i współczesnych technologiach.

Przestrzenne zjawiska

Dość powszechne jest zjawisko zaśmiecania ulic naszych miast obiektami nie tylko stylistycznie, ale też technologicznie pozostającymi w minionych czasach. Elementy te są często oparte na XIX-wiecznych wzornikach rzemieślniczych, zawierających eklektyczne formy. Stylizują przestrzeń miejską na dawną, nobliwą. Niestety, w większości przypadków podczas ich projektowania nie uwzględniono współczesnych funkcji. Wiele ze stosowanych elementów posiada estetykę barokową. Zestawienia wykończenia powierzchni (placów i chodników) oraz elementy wyposażenia tych przestrzeni są często przegadane, zawierają zbyt wiele form, kształtów, kolorów i akcentów. Powoduje to wrażenie chaosu i braku harmonii.

Pokłosie socjalizmu

Miasta Europy Zachodniej, w których zachowano ciągłość użytkowo-funkcjonalno-estetyczną, w sposób naturalny łączą starsze i nowsze elementy stylistycznie. W Polsce lata realnego socjalizmu z wszechpanującym brutalizmem przestrzennym doprowadziły do zubożenia przestrzeni wspólnych. W wielu miejscach w ciągu ostatnich dwudziestu lat obserwowaliśmy zjawisko odreagowywania. Wymieniano stare, zużyte nawierzchnie i elementy na nowe ? tzw. ładne. Często, z uwagi na jakość użytych materiałów oraz zmieniające się funkcje, przestrzenie te wymagają ponownej rewaloryzacji.

Z myślą o przyszłości

Projektowanie, aby mogło nadążyć za zmianami społecznymi, musi uwzględniać wiele aspektów, a o jakości projektowanych elementów będą w dużej mierze decydowały parametry użytych materiałów oraz zastosowana technologia. Jakość otaczającego nas designu tylko w pewnej mierze zależy od projektantów, a znaczący wpływ na nią mają inwestorzy. W dużym stopniu design wynika też z woli użytkowników poszczególnych obiektów.

Niezwykle istotnym aspektem jest kształcenie przyszłych projektantów. Nauczanie powinno bazować na wykonywanych projektach studyjnych, opartych na realizacjach w konkretnych przestrzeniach miejskich i strukturach krajobrazowych.

Należy wierzyć, że wieloletnie starania ośrodków naukowych w najbliższych latach przyniosą wymierny skutek w postaci poprawy jakości naszych przestrzeni oraz aktywizacji lokalnych producentów i rzemieślników. Zmiany te mogą pozytywnie wpłynąć na poczucie jakości życia wielu społeczności lokalnych.

 

Prezentowane prace studenckie powstały na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu, na Wydziale Architektury i Wzornictwa, w Pracowni Projektowania Detalu pod kierunkiem dr. hab. Piotra Szwieca i asystentek: Katarzyny Draszanowskiej oraz Patrycji Mikołajczak w latach 2008-2010, oraz w pracowni Projektowania Struktur Krajobrazu Regionalnego pod kierunkiem dr. hab. Piotra Szwieca i asystentki Patrycji Mikołajczak w latach 2010- 2013. Prace reprezentują formy zróżnicowane stylistycznie, a w projektach uwzględniono uwarunkowania lokalne. Nie bez znaczenia był też czas, w którym powstawały projekty, i ówczesne preferencje stylistyczne.

 

dr hab. Piotr Szwiec prof. ndzw.

Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu