Większość osób jeszcze pamięta bądź zna z opowieści czasy, kiedy zebraną makulaturę można było wymienić na papier toaletowy, książkę lub zeszyt.

Choć obecnie produkty te stały się ogólnodostępne, to akcje zbiórki makulatury nadal są bardzo potrzebne. Niezbędna jest także edukacja w tym zakresie.

Polski system zbiórki i recyklingu makulatury wciąż jest uznawany za mało efektywny. Wciąż jeszcze daleko nam do liderów ? Norwegii, Holandii, Francji, Finlandii, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Austrii, Hiszpanii czy Szwecji, w których odzysk makulatury osiąga poziom powyżej 70%. W Polsce w 2013 r. było to 49%1.

Nowelizacją Ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (DzU z 2013 r. poz. 888) wprowadzono w 2013 r. w Polsce obowiązek selektywnej zbiórki odpadów w gminach. W dokumencie zapisano, że gminy ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych, obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło i opakowania wielomateriałowe, jak również odpady komunalne ulegające biodegradacji, w tym odpady opakowaniowe (art. 3 ust. 2 pkt 5).

Do pojemnika na makulaturę wrzucamy więc papier do drukarek, papier listowy, ulotki, gazety, książki, plakaty, kalendarze, a także opakowania tekturowe, tekturę falistą oraz torby papierowe i opakowania. Nie wolno z kolei deponować tam zatłuszczonych (np. po maśle) i mokrych opakowań, kartonów po mleku i sokach z zawartością, zafoliowanych ulotek i folderów, tapet, pieluch, worków po cemencie oraz gipsie itp. Nie wszędzie jednak funkcjonuje system wielopojemnikowy, w ramach którego odpady wkładane są do kilku pojemników. W wielu miejscowościach mamy do czynienia z systemem dwupojemnikowym. W takim przypadku makulaturę gromadzimy w jednym pojemniku razem z plastikiem i szkłem (jest to tzw. frakcja sucha). O wyborze systemu decyduje odbiorca odpadów, który swoją decyzję podejmuje m.in. ze względu na dostępne technologie sortowania.

Edukacja nie tylko na papierze

Głównym zadaniem obecnego systemu gospodarki odpadami jest zmniejszenie liczby nielegalnych wysypisk, redukcja ilości odpadów trafiających na składowiska, a także zwiększenie poziomów odzysku i recyklingu. ? Niestety, nawet najlepiej zorganizowany system nie spełni swej funkcji, jeśli mieszkańcy nie będą właściwie postępować z odpadami. Częstym zjawiskiem wciąż jest spalanie w domowych piecach starych gazet czy plastikowych butelek, wskutek czego nie tylko zatruwamy środowisko, ale także wpływamy na nasze zdrowie! ? podkreśla Emilia Seweryn, koordynator projektów edukacyjnych w firmie Abrys. Mieszkańcy nie widzą nic złego w paleniu odpadami w piecach i często nie wiedzą, że jest to bardzo szkodliwe. Nie mają także świadomości, że odpady mogą stanowić wartościowy materiał, który dzięki recyklingowi może być wykorzystany do produkcji nowych wyrobów. ? Wprowadzenie nowego systemu gospodarki odpadami poprawiło trochę sytuację, jednak w trosce o stan środowiska i zdrowia człowieka, a także o ilość oraz jakość surowców do recyklingu wciąż niezbędne jest prowadzenie edukacji na wszystkich szczeblach nauczania szkolnego, a także za pośrednictwem samorządów, mediów oraz przy okazji organizowania rozmaitych akcji oraz wydarzeń ? podkreśla E. Seweryn.

Dobra motywacja

W Polsce bardzo popularne są akcje zbiórki makulatury, w ramach których mieszkańcy za przyniesiony surowiec otrzymują np. sadzonki roślin. ? Tego typu inicjatywy cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem. Zdarza się, że mieszkańcy przez cały rok zbierają makulaturę w domach bądź garażach, by podczas cyklicznych akcji oddać ją w zamian za roślinę bądź bilet do kina lub na pływalnię ? zaznacza E. Seweryn.

Przykładem może być prowadzona od kilku lat akcja pn. ?Kultura to natura?, której pomysłodawcą jest Dominik Dobrowolski. W ramach przedsięwzięcia za oddanie 5 kg makulatury można otrzymać m.in. bilety do kina, filharmonii, teatru, muzeum czy na kurs jogi. Akcja cieszy się tak dużym zainteresowaniem, że wprowadzono limity ? jedna osoba może odebrać tylko jeden bilet. Warto także zwrócić uwagę na zorganizowaną w 2014 r. przez firmę Stena Recykling akcję pn. ?Zbieramy makulaturę ? oszczędzamy lasy?, w ramach której uczniowie z 576 szkół i przedszkoli zebrali prawie 2 tys. ton makulatury. Zbiórka surowca zasiliła budżety szkół, natomiast nagrodą dla dwudziestu najbardziej zaangażowanych w konkurs uczniów był rejs promem do Szwecji.

Coraz częściej w Polsce są organizowane także akcje dotyczące zbiórki makulatury, mające charakter misji społecznej. ? Racjonalna gospodarka odpadami, tak samo jak wodą oraz energią, jest jednym z przejawów troski o środowisko. Realizując rozmaite inicjatywy w tym zakresie, można kształtować wrażliwość na los innych ? tłumaczy E. Seweryn. Jedną z nich jest akcja Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy Oddział Łódzki pn. ?Makulatura na Misje?. W ramach przedsięwzięcia parafie prowadzą zbiórkę makulatury, a środki z jej sprzedaży są przeznaczane na budowę studni w Sudanie Południowym. Z kolei Klub Gaja od 2003 r. prowadzi akcję ?Zbieraj makulaturę, ratuj konie?. Pieniądze uzyskane ze zbiórki papieru i tektury są przekazywane na leczenie i ratowanie koni. Ocalone zwierzęta trafiają do stowarzyszeń i fundacji zajmujących się hipoterapią, do gospodarstw oraz schronisk dla koni, gdzie mają zapewnione dobre warunki i opiekę. Dzięki akcji udało się już uratować 57 koni.

Niezależnie od tego, co będzie powodem zaangażowania się w zbiórkę makulatury, nie można zapomnieć o jej podstawowym celu. Nieustannie trzeba podkreślać, że zbieranie makulatury przynosi nie tylko korzyści ekonomiczne, kulturalne czy społeczne, ale przede wszystkim jest wyrazem troski o środowisko.

 

Źródło

1. Fornalski Z.: Produkcja i zużycie papieru i tektury w Polsce w 2013 r. ?Biuletyn Stowarzyszenia Papierników Polskich? 10/2014.

 

Małgorzata Masłowska-Bandosz, koordynator projektów edukacyjnych Abrys