Mówi się, że kto chce, zawsze znajdzie sposób, a kto nie chce, zawsze znajdzie wymówkę. W Krośnie ewidentnie chcą ? realizować inwestycje mające na celu poprawę funkcjonowania gospodarki odpadowej, wodno-ściekowej i ciepłowniczej w mieście, więc zawsze znajdą sposób ? głównie dotacje ze środków unijnych.

Doskonałym przykładem przypadek Huty Krosno. Nawet jak upadała, to syndyk masy upadłościowej podjął działania naprawcze, dzięki którym jeszcze przez pięć lat zakład działał w takiej skali jak przed upadkiem, dbając o rynki zbytu, obecność na targach, inwestycje itp. Obecnie Huta jest po modernizacji, wprowadzone zostały na większą skalę elementy robotyzacji i automatyzacji, a 70% produkcji jest sprzedawane na eksport. I choć nie jest to związane stricte z gospodarką komunalną, to pokazuje, że owszem ? i chcą, i potrafią. Nie inaczej jest w gospodarce komunalnej.

Holding Komunalny

Zacząć jednak należy od tego, że do prowadzenia spraw z zakresu gospodarki komunalnej utworzono Krośnieński Holding Komunalny. Skupia on działalność z zakresu komunikacji miejskiej, wywozu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków oraz produkcji i dystrybucji energii cieplnej. W ramach holdingu funkcjonują 3 spółki.

Komunikacją miejską zajmuje się Spółka Miejska Komunikacja Samochodowa Sp. z o.o.

Komercyjną działalnością z zakresu odbierania  i wywozu odpadów zajmuje się Spółka Remondis KROeko. Spółka ta powstała w roku 2009 w związku z restrukturyzacją działalności. W 2011 roku 50,99% udziałów w tej Spółce zostało nabytych przez Remondis Sp. z o.o. w Warszawie. Wejście do tej Spółki partnera prywatnego było kolejnym etapem restrukturyzacji tej Spółki tak aby wzmocnić jej pozycję konkurencyjną na rynku.

Spółką wiodącą, która posiada udziały w podmiotach grupy i w której koncentruje się zarządzanie całym Holdingiem jest Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.  

Do prowadzenia działalności  podstawowej MPGK powołane zostały trzy jednostki:

  • Zakład Wodociągów i Kanalizacji (ZWiK),
  • Oddział Energetyki Cieplnej (OEC),
  • Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (ZUOK).

Pierwszy z nich, ZWiK, jest największym i jednocześnie najstarszym z zakładów wchodzących w skład MPGK ? powstał w 1938 roku. W jego ramach funkcjonują trzy Zakłady Uzdatniania Wody (w Sieniawie, Iskrzyni i Szczepańcowej), z których woda dostarczana jest do 11 gmin ? korzysta z niej ok. 100 tys. osób. Natomiast ścieki odprowadzane są do mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Krośnie ? są one odbierane od ok. 120 tys. osób łącznie z dziewięciu gmin.

Z kolei OEC w ciepłowni ?Łężańska? produkuje ciepło od 1980 r. Trzy kotły WR 10 i jeden kocioł WR 4,8 opalane są miałem węglowym, a ich łączna moc zainstalowana to 48,07 MW. Natomiast od 2013 roku funkcjonuje również jeden kocioł na biomasę, współpracujący z turbogeneratorem ORC o mocy cieplnej 6,716 MW.

Trzeci z wymienionych zakładów, ZUK, został wybudowany w ramach projektu ?Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej poprzez rozwiązanie problemów zagospodarowania odpadów w regionie Krosna? w 2006 r. Od 2012 roku posiada status regionalnej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) dla regionu południowego. Zakład jest technologicznym centrum systemu gospodarki odpadami komunalnymi w regionie. Obecnie realizuje projekt modernizacyjny pn. ?Zintegrowany system gospodarki odpadowo-energetycznej w Regionie Południowym województwa podkarpackiego ? I etap? na potrzeby 28 gmin regionu, zamieszkałych przez ok. 350 tys. mieszkańców. W ramach tego przedsięwzięcia gmina miasto Krosno zawarła porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jej wybranego zakresu zadania utrzymania i porządku w gminie, a następnie przekazała MPGK realizację zadań w zakresie zagospodarowania odpadów oraz całego projektu inwestycyjnego. Jednym z założeń współpracy gmin w regionie jest dążenie do maksymalnego zwiększenia masy odpadów komunalnych poddawanych recyklingowi, tak aby możliwe było osiągnięcie nałożonych przepisami prawa obowiązków w tym zakresie. Niezwykle ważnym aspektem modernizacji jest też wyeliminowanie jakichkolwiek uciążliwości Zakładu. Stąd duże nakłady inwestycyjne przeznaczone na hermetyzację procesów technologicznych przetwarzania odpadów, w szczególności odpadów biologicznych, oraz na oczyszczanie powietrza poprocesowego, aby wyeliminować uciążliwości zapachowe dla otoczenia.

Ponad 123,5 mln zł dofinansowania

Główny priorytet w spółce to pozyskiwanie środków unijnych zarówno na modernizacje istniejących obiektów, jak i na nowe  inwestycje i projekty. Ponad 56,8 mln zł ? tyle pozyskano dofinansowania ze środków unijnych w latach 2004-2013 na projekty inwestycyjne w poszczególnych zakładach MPGK. Natomiast w obecnej perspektywie finansowej, na lata 2014-2020, wartość ta przekracza 66,7 mln zł. Łatwo policzyć, że w latach 2004-2020 wartość pozyskanych środków unijnych wyniesie przeszło 123,5 mln zł. Co za nie zrobiono?

W kierunku biomasy

W roku 2007 zrealizowano projekt ?Modernizacja miejskiej ciepłowni Łężańska w Krośnie?, który kosztował przeszło 2,6 mln zł (dofinansowanie ze środków unijnych wyniosło 1,3 mln zł). Zmodernizowano trzy kotły WR-10 o wydajności nominalnej 11,63 MW każda, a także urządzenia redukujące emisję zanieczyszczeń do powietrza. Przy każdym kotle zainstalowano system odpylania, którego skuteczność szacuje się na 92%, co da zmniejszenie emisji gazów szkodliwych dla środowiska średnio o 19%. Dzięki tej inwestycji zwiększono sprawność kotłów, a zmniejszono ilości spalanego węgla i wielkości emisji jednostkowej i całkowitej.

Z kolei w latach 2010-2011 prowadzono inwestycję pod nazwą ?Modernizacja sieci cieplnej w Krośnie?. Tu dofinansowanie z UE wyniosło ponad 53% (ponad 936 tys. zł przy całkowitej wartości projektu 1,7 mln zł). W ramach prowadzonych prac zlikwidowano sieć wewnętrzną wykonaną w technologii kanałowej i doprowadzono sieć wysokich parametrów wykonaną w technologii preizolowanej.

Już rok później zaczęto realizację projektu ?Blok kogeneracyjny ciepła (6,8 MWt) i energii elektrycznej (1,225 MWe) opalany biomasą w ciepłowni Łężańska w Krośnie? o niebagatelnej wartości ponad 32,5 mln zł. Również w tym przypadku uzyskano dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej ? tym razem w wysokości ponad 11,5 mln zł. Zdecydowano o budowie bloku kogeneracyjnego z turbogeneratorem ORC. Inwestycja ta przyniosła szereg korzyści, z których najważniejsze to zmniejszenie zużycia miału węglowego z 15 450 do 7000 ton na rok, obniżenie kosztów uczestnictwa w systemie handlu CO2, poprawa stanu środowiska w regionie, przychody ze sprzedaży świadectw pochodzenia energii (zielonych i czerwonych certyfikatów) oraz, co równie ważne, zmiana wizerunkowa na rynku lokalnym. Projekt zakończony został w 2013 roku, a już w obecnym roku zaczęto realizację projektu ?Budowa kotła na biomasę w elektrociepłowni ?Łężańska? w Krośnie?, który ma zostać zakończony we wrześniu 2020 r. Koszt projektu to niemal 9,7 mln zł, a dofinansowanie wynosi ponad 3,3 mln zł i stanowić będzie 60% wydatków kwalifikowalnych. W jego ramach zainstalowany zostanie kocioł opalany biomasą w postaci zrębek drzewnych o mocy 7 MW. Inwestycja przyczyni się do ograniczenia spalania paliwa kopalnego, jakim jest węgiel kamienny. Docelowo ponad 90% ciepła trafiającego do sieci ciepłowniczej będzie pochodziło z biomasy. Pozwoli to na utrzymanie statusu efektywnego systemu ciepłowniczego.

RDF-owy falstart

Po zrealizowaniu tych wszystkich inwestycji władze spółki mogły ? w poczuciu dobrze wypełnionego obowiązku ? osiąść na laurach i cieszyć się odniesionymi sukcesami. To jednak nie w ich stylu, dlatego zaczęto przygotowywać się do nowego wyzwania ? ?Budowy bloku energetycznego opalanego alternatywnym RDF ? w OEC?. Ideą tego projektu było ograniczenie do minimum składowania odpadów ? zwłaszcza w obliczu wprowadzonego 1 stycznia 2016 roku zakazu składowania frakcji palnej ? oraz maksymalny odzysk surowców, w tym pozyskanie energii cieplnej i elektrycznej. Miał to być zamknięty obieg odpadów w trójkącie: sortowanie, pozyskanie i użycie paliwa RDF, składowanie, mający zapewnić kompleksowe zagospodarowanie odpadów w regionie. Konsekwencją byłoby ograniczenie emisji zanieczyszczeń i zużycia paliw konwencjonalnych. Niestety, ograniczenia prawne w szczególności obowiązujące limity ograniczające ilości przetwarzanych termicznie odpadów, pomimo tego że Spółka posiada duże ilości takiego paliwa,  spowodowały, że projekt nie został do tej pory zrealizowany.

Zmniejszyć ilość odpadów

Jednak w Krośnie nie tylko w ciepłownictwo inwestują. Również w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów sporo się dzieje ? głównie chodzi tu o projekt ?Zintegrowany system gospodarki odpadowo-energetycznej w Regionie Południowym województwa podkarpackiego ? I etap?. Tu z kolei dofinansowanie ze środków unijnych stanowiło 85% kosztów kwalifikowanych, a w dodatku na tę inwestycję pozyskano pożyczkę z NFOŚiGW. W ramach projektu mają zostać zmodernizowane i rozbudowane obie części ? mechaniczna i biologiczna ? instalacji mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w ZUO, a także powstać Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych w 2020 r. Głównym celem przedsięwzięcia jest dostosowanie systemu zagospodarowania odpadów na terenie obszaru objętego projektem do wymogów prawa unijnego i krajowego poprzez wdrożenie technologii optymalizujących przetwarzanie odpadów komunalnych z uwzględnieniem hierarchii postępowania z odpadami. Podczas modernizacji instalacji zostanie zmniejszona ilość przyjmowanych i przetwarzanych odpadów ? dlatego też na rok 2019 spółka ograniczyła się tylko do współpracy z gminami, które zawarły porozumienia (są to wszystkie gminy powiatu krośnieńskiego i brzozowskiego oraz część gmin powiatów sanockiego i bieszczadzkiego). Inwestycja będzie realizowana do połowy 2021 r.

Zawsze znajdzie się sposób

Krośnieńskie MPGK to spółka, która nie boi się wyzwań. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców, wciąż podnosi poziom świadczonych usług i inwestuje w nowoczesne rozwiązania ? w czym bez wątpienia pomagają pozyskiwane środki pomocowe, zarówno z Unii Europejskiej, jak z NFOŚiGW czy WFOŚiGW w Rzeszowie. Władze spółki są więc najlepszym przykładem na to, że jak się chce, zawsze znajdzie się sposób.

Tomasz Szymkowiak