Po katastrofie z 2022 roku Kanał Gliwicki pod coraz lepszą kontrolą

To ważne: w chwili katastrofy ekologicznej na Odrze w roku stwierdzono liczne “dzikie wyloty”, czyli takie, które fizycznie istniały, ale działały bez odpowiednich zezwoleń i nie figurowały w oficjalnych rejestrach.

Złota alga

Marcin Jarzyński zastrzegł jednocześnie, że choć służby po katastrofie ekologicznej na Odrze w 2022 r. mają wypracowane procedury i działania, takie zdarzenie może się powtórzyć. Przyznał, że do Odry i Kanału Gliwickiego trafiają zasolone wody kopalniane, których zrzuty tylko częściowo mogą być regulowane – odbywa się na to podstawie pozwoleń wydawanych w ramach prawa.

We wtorkowej rozmowie na antenie Radia Katowice szef gliwickiego RZGW był pytany o przygotowanie instytucji państwa do zagrożenia związanego z tzw. złotą algą – w kontekście spowodowanej przez ten mikroorganizm katastrofy ekologicznej w Odrze latem 2022 r.

Jarzyński odpowiedział, że w tamtym czasie instytucje, w tym Wody Polskie, były przygotowane na suszę, na powódź czy różnego rodzaju zdarzenia związane z zanieczyszczeniami w rzekach. – Natomiast złota alga nagle się pojawiła i pojawiło się masowe śnięcie ryb – zaznaczył.

Dyrektor RZGW Gliwice przypomniał, że sama alga, jak już wiadomo, nie powoduje śnięcia ryb, natomiast powoduje je wydzielana przez nie ichtiotoksyna – prymnezyna (mechanizm wydzielania prymnezyny jest nadal badany; stwierdzono m.in., że procesowi najpewniej sprzyja zwiększone zasolenie wody).

Zespoły zarządzania kryzysowego

Jarzyński zaznaczył, że w kontekście tego zagrożenia Wody Polskie uczestniczą regularnie w zespołach zarządzania kryzysowego przy Ministerstwie Klimatu i Środowiska i Ministerstwie Infrastruktury czy uczestniczą w eksperymentach prowadzonych m.in. na Kanale Gliwickim i w starorzeczach Odry – dotyczących mechanizmu wydzielania prymnezyny.

Zadeklarował, że w sytuacjach zagrożenia są wypracowane jasne metody współpracy z wojewódzkimi centrami zarządzania kryzysowego, a przez nie z instytucjami, jak inspektorat środowiska, służba weterynaryjna czy związek wędkarski.

– Naukowcy pracują, żeby określić, co jest powodem stresu środowiskowego, który powoduje, że ta prymnezyna się wydziela – uściślił dyrektor przyznając, że podobna katastrofa, jak w 2022 r., może się powtórzyć. – Dlatego my to tak intensywnie badamy, analizujemy – zaakcentował.

Stała kontrola i kolektory

Jarzyński poinformował, że codziennie ok. 200 pracowników Wód Polskich jest w terenie: prowadzona jest stała kontrola gospodarowania wodami, przede wszystkim weryfikacja wylotów do Odry i Kanału Gliwickiego.

– Na dzisiaj do Kanału Gliwickiego nie mamy żadnych nielegalnych wylotów: wszystkie wyloty mają aktualne pozwolenia wodnoprawne. Zanieczyszczenia, które trafiają do Kanału Gliwickiego, są monitorowane. To, co się dostaje do Kanału Gliwickiego, jest na ten moment zgodne z pozwoleniami wodnoprawnymi – stwierdził dyrektor.

Pytany o możliwości powstrzymywania zanieczyszczenia wód przez ich zasolenie wodami kopalnianymi dyrektor gliwickiego RZGW zastrzegł, że Wody Polskie wydają pozwolenia wodnoprawne w granicach obowiązującego prawa i na podstawie tego pozwolenia kopalnie zrzucają wody dołowe.

Wskazał przy tym na działanie tzw. kolektora Olza, który umożliwia regulowanie ilości wód odprowadzanych z kilku kopalń w rejonie Rybnika w zależności od przepływu wody w Odrze. Podał, że we wtorek rano stan Odry na pobliskim wodowskazie w Miedoni wynosił 162 cm, co oznacza przepływ 39 m sześc. wody na sekundę.

– To jest niewiele, mamy mało tej wody, więc ilość zasolonej wody, jaka jest zrzucana, powinna być od tego uzależniona. Natomiast nie wszystkie kopalnie mają takie kolektory – przypomniał Jarzyński.

O katastrofie z 2022 r.

Latem 2022 roku zakwit w Odrze mikroglonów prymnesium parvum, tzw. złotych alg, przyczynił się do masowego śnięcia ryb w tej rzece. Złote algi to mikroskopijne glony, które na ogół żyją w morskich wodach przybrzeżnych, ale adaptują się do warunków panujących w rzekach.

Prymnesium parvum pojawiają się zwłaszcza na terenach przemysłowych, gdzie występuje zwiększone zasolenie, oraz w stawach hodowlanych i innych płytkich zbiornikach. Ich zakwit może powodować pojawienie się toksyn zabójczych dla ryb i małży. Zakwity złotej algi pojawiły się już na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy.