Efektywność energetyczna

Poprawa efektywności energetycznej oraz racjonalne wykorzystywanie istniejących zasobów w perspektywie wzrastającego zapotrzebowania na energię są zagadnieniami, których znaczenie stale wzrasta. Nie ulega wątpliwości, że efektywność energetyczna jest najbardziej opłacalnym ekonomicznie sposobem ograniczenia emisji dwutlenku węgla, a tym samym zapobiegania zmianom klimatycznym.

Rządowy priorytet

Kwestia efektywności energetycznej jest traktowana przez polski rząd w sposób priorytetowy, a postęp w tej dziedzinie będzie kluczowy dla realizacji pozostałych celów polityki energetycznej. Jednocześnie to bardzo ważny element polityki energetycznej. Gwarantem sukcesu może być m.in. modernizacja infrastruktury energetycznej. Ważne jest więc zachęcanie firm do zainwestowania w innowacyjne, nowoczesne technologie.

Rząd zamierza stymulować przedsięwzięcia proefektywnościowe i będzie podejmować wszelkie możliwe działania przyczyniające się do wzrostu efektywności energetycznej. Jednym z narzędzi jest projekt ustawy o efektywności energetycznej. Po raz pierwszy te kluczowe dla całej gospodarki zagadnienia zostaną uregulowane w odrębnej ustawie. Fakt ten świadczy o znaczeniu, jakie rząd przywiązuje do poprawy efektywności energetycznej, upatrując w takim działaniu szans na olbrzymie korzyści ekonomiczne i środowiskowe, szczególnie związane z ochroną klimatu.

Celem ustawy jest stworzenie ram prawnych systemu działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki, prowadzących do uzyskania wymiernych oszczędności energii. Działania te będą się koncentrować na trzech obszarach: podwyższenia sprawności wytwarzania energii, ograniczenia strat energii w przesyle i dystrybucji oraz zmniejszenia zużycia energii. Ustawa ma zapewnić pełne wdrożenie postanowień dyrektywy 2006/32/WE w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych, która obliguje państwa członkowskie do osiągnięcia oszczędności zużycia energii na poziomie 9% w ciągu 9 lat, tj. do końca 2016 r. Jednocześnie ustawa ma stanowić realizację przyjętego przez Radę Europejską w marcu 2007 r. bardzo ambitnego, 20-procentowego celu obniżenia zużycia energii w Unii Europejskiej do 2020 r.

Istotną regulacją ustawy jest nadanie szczególnej roli przy jej realizacji sektorowi publicznemu. Jednostki tego sektora, w tym organy administracji rządowej i samorządowej, będą odgrywać wzorcową rolę w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, a o podejmowanych działaniach i osiąganych efektach będą informować, m.in. na swoich stronach internetowych. Organy administracji rządowej, zarówno centralne, jak i terenowe, zostaną zobowiązane do zaoszczędzenia w ciągu roku energii w ilości nie mniejszej niż 1% średniego zużycia energii przez tę jednostkę w ciągu roku.

Mechanizmy wsparcia dla efektywności

Integralnym elementem ustawy są mechanizmy wsparcia. Zostanie wprowadzony m.in. system tzw. białych certyfikatów, tj. mechanizm pozyskiwania, umarzania i obrotu świadectwami potwierdzającymi przeprowadzenie przedsięwzięć skutkujących określoną oszczędnością energii. Opracowany będzie szczegółowy katalog przedsięwzięć prooszczędnościowych, za które będą mogły być pozyskiwane świadectwa efektywności energetycznej. Do wydawania tych świadectw oraz ich umarzania zostanie upoważniony prezes Urzędu Regulacji Energetyki, a wynikające z nich prawa majątkowe będą zbywalne, stanowiąc towar giełdowy podlegający obrotowi na Towarowej Giełdzie Energii. Na przedsiębiorstwa sprzedające energię elektryczną, ciepło lub paliwa gazowe odbiorcom końcowym nałożony zostanie obowiązek pozyskania i przedstawienia do umorzenia prezesowi URE określonej ilości świadectw efektywności energetycznej lub uiszczenia opłaty zastępczej. Wielkość tego obowiązku zostanie ustalona w drodze rozporządzenia. Świadectwa efektywności energetycznej będzie można uzyskać tylko za przedsięwzięcia, które charakteryzują się najwyższą efektywnością ekonomiczną. Będą one wyłaniane w drodze przetargu organizowanego przez prezesa URE. Przetarg wygrają te podmioty, które zadeklarowały największe oszczędności energii w stosunku do otrzymanej wartości świadectwa efektywności energetycznej. Z uwagi na fakt, że do przetargu będą zgłaszane również przedsięwzięcia jeszcze niezrealizowane, praktyczne korzystanie ze świadectw efektywności energetycznej, tj. powstanie praw majątkowych, nastąpi dopiero po złożeniu prezesowi URE dokumentów potwierdzających prawidłowość zrealizowania tych przedsięwzięć.

Niezbędne zaplecze merytoryczne

Realizacja bardzo ambitnych celów w zakresie efektywności energetycznej wymaga profesjonalnego zaplecza merytorycznego. W związku z tym w projekcie ustawy zawarto zapis umożliwiający powierzenie wypełniania zadań dotyczących efektywności energetycznej podmiotowi wskazanemu przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Podmiot ten będzie m.in. monitorować stosowane środki wzrostu efektywności energetycznej i promować je, prowadzić szkolenia i działania informacyjno-edukacyjne w zakresie efektywności energetycznej oraz informować o instrumentach finansowych służących oszczędnościom energii.

Obecnie projekt ustawy po zakończeniu uzgodnień wewnętrznych został przekazany do zaaprobowania przez kierownictwo Ministerstwa Gospodarki w celu skierowania go do uzgodnień międzyresortowych. Ponadto ze względu na bardzo istotne skutki społeczno-gospodarcze, wynikające z wprowadzanej ustawy, projekt będzie poddany w najbliższym czasie szerokim konsultacjom społecznym. W związku z tym przekazanie rządowego projektu ustawy do sejmu przewiduje się na przełomie września/października br.

Wejście w życie ustawy o efektywności energetycznej będzie zachętą nie tylko do oszczędzania energii, ale także do tworzenia nowych podmiotów odpowiedzialnych za wdrożenie najwyższych standardów efektywności energetycznej. Dzięki temu w okresie spowolnienia gospodarczego spowodowanego kryzysem możliwy jest rozwój zupełnie nowej gałęzi gospodarki, w której przedsiębiorstwa konsultingowe i audytorskie będą mogły z powodzeniem konkurować o nowy segment rynku.

Henryk Majchrzak, dyrektor Departamentu Energetyki w Ministerstwie Gospodarki

Śródtytuły od redakcji