Jak zwiększyć dostępność recyklatów z tworzyw sztucznych wysokiej jakości w Polsce?

Stosowanie recyklatów, czyli materiałów pochodzących z recyklingu odpadów, nie tylko zmniejsza zużycie surowców pierwotnych, ale również przyczynia się do redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz wspiera rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym.

Aktualna sytuacja w Polsce

Polski Pakt Plastikowy, który zrzesza przedsiębiorstwa zobowiązane do zwiększania udziału recyklatów w opakowaniach, wyznaczył sobie ambitny cel: do 2025 roku osiągnąć poziom 25% surowców wtórnych w produkcji opakowań. Choć dotychczasowe działania przyniosły wymierne efekty, osiągnięcie tego celu wciąż napotyka liczne przeszkody. W 2020 roku udział recyklatów w opakowaniach firm członkowskich wynosił średnio 5,4%, a w 2022 roku wzrósł do prawie 10%.

Wyzwania w zakresie zwiększenia wykorzystania recyklatów

Zwiększenie dostępności recyklatów wysokiej jakości w Polsce wiąże się z wieloma wyzwaniami, które można podzielić na kilka kategorii:

1. Prawne i legislacyjne: Wdrażanie nowych regulacji, takich jak dyrektywa Single-Use Plastics oraz rozporządzenie dotyczące opakowań i odpadów opakowaniowych, wymaga dużych nakładów czasu i środków. Problemy te obejmują m.in. długi proces uzyskiwania zezwoleń środowiskowych na instalacje do przetwarzania odpadów oraz brak systemu kaucyjnego i rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) z mechanizmem ekomodulacji wspierającym ekoprojektowanie.
2. Finansowe: Koszty prowadzenia recyklingu są wysokie, co wpływa na cenę końcowego produktu. Import tanich, niskiej jakości recyklatów z zagranicy stanowi konkurencję dla lokalnych producentów, którzy borykają się z niedoborem surowców wymaganej jakości.
3. Techniczne i technologiczne: Problemy te dotyczą gorszych właściwości recyklatów w porównaniu do surowców pierwotnych, a także braku zaawansowanych technologii dekontaminacji poliolefin. Dodatkowo, zanieczyszczenie odpadów opakowaniowych i ich niska powtarzalność utrudniają uzyskanie materiałów o stabilnej jakości.
4. Rynkowe i konsumenckie: Niedostateczna współpraca pomiędzy podmiotami w łańcuchu wartości opakowań oraz brak specjalistów w dziedzinie surowców wtórnych hamują rozwój rynku recyklatów. Istnieje także niewystarczająca wiedza na temat certyfikacji potwierdzającej jakość i pochodzenie recyklatów.

Rola interesariuszy

Aby sprostać powyższym wyzwaniom, kluczowe jest zaangażowanie wszystkich uczestników łańcucha wartości opakowań z tworzyw sztucznych:

• Producenci opakowań i surowców powinni inwestować w nowe technologie i procesy produkcji, które umożliwią szersze zastosowanie recyklatów.
• Firmy wprowadzające produkty na rynek muszą dążyć do zwiększenia udziału surowców wtórnych w swoich opakowaniach, co będzie wymagało dostosowania się do zmieniających się regulacji.
• Konsumenci mogą przyczynić się do zwiększenia popytu na produkty z recyklatów poprzez świadome wybory zakupowe.
• Gminy i jednostki samorządowe powinny wprowadzać programy edukacyjne i systemy wspierające segregację odpadów na poziomie lokalnym.

Przyszłość recyklingu w Polsce

Zwiększenie udziału recyklatów w produkcji opakowań to proces wymagający współpracy na wielu płaszczyznach. Inwestycje w technologie recyklingu, wsparcie legislacyjne i edukacja społeczna są kluczowe dla osiągnięcia celów wyznaczonych przez Polski Pakt Plastikowy i przepisy unijne.

Ostatecznym celem jest stworzenie zrównoważonego systemu gospodarowania odpadami, w którym recyklaty staną się standardowym surowcem wykorzystywanym w produkcji opakowań. Tylko wtedy możliwe będzie zredukowanie zależności od surowców pierwotnych i znaczące ograniczenie wpływu sektora opakowaniowego na środowisko naturalne.