Czy w Krakowie powstanie użytek ekologiczny?

Użytki ekologiczne to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt, i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.

Raport z kosultacji społecznych dotyczących użytku “Łąki na Klinach” jest w trakcie przygotowania. Zostanie on przedłożony Radzie Miasta Krakowa w terminie do 9 września.

Cenne gatunki zniszczone podczas orki

Podczas sesji rady miasta, w trakcie dyskusji radnym przedstawione zostały także przedstawione wyniki raportu z ponownych badań realizowanych przez firmę Geomind. Wyniki z ekspertyzy potwierdziły poprzednie badania, że na terenie występują chronione gatunki zarówno fauny i flory. Najcenniejsze są tutaj: kosaciec syberyjski, mieczyk dachówkowaty i pełnik europejski oraz motyle: modraszek telejus oraz modraszek nausitius. Przedstawiciel firmy potwierdził także, że teren został zniszczony podczas prac agrotechnicznych w postaci orki, a odtworzenie go będzie trudne. Fakt zniszczenia został zgłoszony do organów ścigania.

Podczas dyskusji na sesji głos zabrali mieszkańcy, przedstawiciel spółki, która jest właścicielem terenu oraz przedstawiciele nauki.

Ostoja chronionych gatunków

Celem ustanowienia użytku jest zachowanie ekosystemu łąkowego oraz zbiorowisk zaroślowych, szuwarowych i drzewostanów, stanowiących siedlisko i ostoję chronionych gatunków roślin i zwierząt na obszarze ponad 16 hektarów. W projekcie uchwały czytamy, że na tym terenie na szczególną uwagę zasługują gatunki, które są wskaźnikami różnorodności biologicznej siedlisk, gatunki zwierząt, których tempo zaniku jest najszybsze na świecie oraz gatunki rzadkie w skali Polski i Europy. Stwierdzono tam obecność różnorodnych zbiorowisk roślinnych, którymi są m.in: łąki trzęślicowe czy zbiorowiska wrzosowisk. Występują również chronione motyle, owady, płazy, gady oraz pięć gatunków nietoperzy.

Obszar będący przedmiotem uchwały podlega ustaleniom miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „Kliny – Gadomskiego II”.

Negatywna opinia prezydenta Krakowa

Po analizie prawnej i merytorycznej prezydent zaopiniował negatywnie projekt uchwały, zaproponowany przez radnych Komisji Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska. Przesłanką dla takiej oceny stał się fakt, że degradacji uległ cel ochrony określony w projekcie uchwały, tj. ekosystem łąkowy oraz zbiorowiska zaroślowe, szuwarowe, a także drzewostany stanowiące siedlisko i ostoję chronionych gatunków roślin i zwierząt. Zniszczenie wspomnianego ekosystemu wykazała kontrola Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie. Jako że doszło do naruszenia prawa, sprawa została przekazana do organów ścigania.

W uzasadnieniu do negatywnej opinii można także przeczytać, że nieruchomości stanowią własność osoby prawnej. Przy rozpatrywaniu zasadności ustanowienia użytku ekologicznego, obok wartości przyrodniczych, trzeba brać pod uwagę prawo własności, a w konsekwencji ewentualne skutki finansowe dla budżetu miasta w wyniku podjęcia projektowanej uchwały.

Spółka MDR Inwestycje 16, planująca zabudowę na terenie projektowanego użytku wskazuje, że jeżeli został ograniczony sposób korzystania z nieruchomości lub z jej części w sposób zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części.

Właściciel złożył miastu ofertę sprzedaży nieruchomości za kwotę ponad 344 milionów zł. Na tę kwotę składa się zarówno wartość nieruchomości, jak i wartość utraconych korzyści.

Dyskusja trwa od niemal 3 lat

Przypomnijmy: 29 sierpnia 2018 r. została podjęta uchwała Rady Miasta w sprawie ustalenia kierunków działania dla Prezydenta Miasta Krakowa w zakresie ustanowienia Użytku ekologicznego „Łąki na Klinach”. Pod koniec 2018 r. została zlecona firmie Geomind Robert Wańczyk „Inwentaryzacja przyrodnicza projektowanego użytku ekologicznego”. W 2019 r. prowadzone były szczegółowe badania przyrodnicze, które obejmowały inwentaryzację zbiorowisk roślinnych, roślin naczyniowych, chronionych, rzadkich i zagrożonych gatunków owadów ze szczególnym uwzględnieniem motyli dziennych, herpetofauny, ptaków, ssaków.

Po tej ekspertyzie zleconej przez miasto na badanym obszarze stwierdzono zarówno wysokie, jak i przeciętne wartości przyrodnicze oraz występowanie stanowisk chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk.

Opracowanie zostało przedstawione podczas sesji rady miasta w styczniu 2021 r., a następnie przy Komisji Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska powstał zespół, aby odpowiedzieć na pytanie, czy zasadnym jest powstanie użytku ekologicznego na Klinach. Po odbyciu 7 posiedzeń, podczas posiedzenia Komisji Planowania i Ochrony Środowiska, które odbyło się 17 maja, radnym przedstawione zostało sprawozdanie wraz ze stanowiskiem z dotychczasowej pracy Zespołu. Radni przyjęli też inicjatywę uchwałodawczą w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego „Łąki na Klinach”.

W skład zespołu ds. użytku ekologicznego na os. Kliny weszli radni: Grzegorz Stawowy jako przewodniczący zespołu, Małgorzata Kot, Adam Migdał, Marek Sobieraj i Michał Starobrat, a w późniejszym terminie także radni Łukasz Maślona i Jan Stanisław Pietras. W pracach zespołu uczestniczyli też przedstawiciele organizacji pozarządowych, ekologicznych oraz krakowskich uczelni.

W Krakowie obecnie znajduje się 15 użytków ekologicznych: „Uroczysko w Rząsce”, „Łąki Nowohuckie”, „Staw przy Kaczeńcowej”, „Rozlewisko potoku Rzewnego”, „Dolina Prądnika”, „Uroczysko Kowadza”, „Staw Dąbski”, „Las w Witkowicach”, „Rybitwy”, „Staw w Rajsku”, „Staw Królówka”, „Staw przy Cegielni”, „Dąbrowa”, „Dolina Potoku Olszanickiego – Łąki Olszanickie” oraz „Zakrzówek”.