Do 2030 r. cena uprawnień do emisji CO2 może wzrosnąć trzykrotnie

W czwartek Forum Odbiorców Energii Elektrycznej i Gazu przedstawiło raport pt. “Ocena wpływu wdrożenia celu 90 proc. redukcji emisji CO2 w gospodarce unijnej do 2040 r. oraz regulacji pakietu “Gotowi na wszystko 55″ (Fit 55) na polski przemysł” na podstawie oceny Komisji Europejskiej.

Unia pochłania masę energii

Autorzy raportu zwrócili uwagę, że z prognoz Komisji redukcji emisji CO2 wynika, że do 2040 r. sektor elektroenergetyczny ma zostać zdekarbonizowany, a do 2050 r. pozostałe sektory z wyjątkiem rolnictwa. Emisje pozostające w gospodarce UE w 2050 r. mają być neutralizowane przez zalesianie, wychwyt i magazynowanie lub recykling CO2 oraz wychwyt CO2 z powietrza.

Wskazano, że dominującą technologią produkcji energii elektrycznej w UE w 2040 r. mają być OZE – w 2040 r. 85 proc., a w 2050 r. ma to być już 90 proc.

W raporcie zwrócono też uwagę na “drastyczny” wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną w UE, wynikający przede wszystkim z elektryfikacji przemysłu, transportu czy ciepłownictwa. W 2040 r. produkcja energii elektrycznej ma sięgnąć ponad 5000 TWh, by w 2050 r. dojść do prawie 7000 TWh. W opracowaniu przypomniano, że w 2022 r. produkcja energii elektrycznej w UE wyniosła ok. 2800 TWh. Energetyka jądrowa w 2040 r. ma odpowiadać tylko za ok. 10 proc. produkcji energii, a w 2050 r. produkcja z energetyki jądrowej ma spaść już do ok. 7 proc. Zaznaczono, że po 2040 r. z paliw kopalnych zostanie w miksie energetycznym UE tylko gaz ziemny z kilkuprocentowym udziałem, a instalacje węglowe zostają w całości odstawione.

Raport zakłada dużo wychwytu, magazynowania i recyklingu CO2

Autorzy raportu zauważyli, że z prognozy KE wynika, iż “hurtowe ceny energii dla przemysłu praktycznie stoją w miejscu w okresie 2030-2050 – na poziomie ok. 130 euro/MWh”. “Wcześniejsze analizy Komisji zakładały istotny spadek cen hurtowych w czasie, w związku z przejściem na wyznaczanie cen energii przez instalacje OZE nieponoszące kosztów zmiennych” – dodano.

Jak podano w raporcie, scenariusz S3 (rekomendowany w analizach KE) zakłada “masowy” rozwój technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS), oraz wychwytywania i utylizacji dwutlenku węgla (CCU) w przemyśle, co ma pozwolić uniknąć ok. 137 mln ton emisji CO2 już w 2040 r. “Choć ostatnio pojawiło się sporo projektów przemysłowych w technologiach CCS/CCU – w tym jeden polski projekt w Cementowni Kujawy – to na dziś nie ma żadnego operacyjnego projektu (…) i istnieje szereg niepewności związanych z ich komercjalizacją w przyszłości” – podano w raporcie, wskazując, że jest to wynik niepewności co do rozwoju infrastruktury przesyłowej CO2 i składowisk na obszarach morskich.

W raporcie podkreślono natomiast, że “bardzo niskie” emisje procesowe CO2 netto branż przemysłowych mają wynikać m.in. z założeń KE, że technologie wychwytu i magazynowania lub recyklingu CO2 będą “szeroko stosowane, zwłaszcza w branżach produktów mineralnych i chemicznej”.

Skąd uprawnienia do emisji po 2040 r.?

Zaznaczono, że KE wprost nie oszacowała cen uprawnień do emisji CO2 w ocenie wpływu celu 90 proc. redukcji emisji do 2040 r. “Jeśli jednak przełożyć wartości CO2 na ceny uprawnień do emisji, to w 2040 r. powinny one wynosić ok. 290 euro/t CO2, a w 2050 r. aż 470 euro/t CO2. To astronomiczny wzrost” – ocenili autorzy opracowania. Aktualne ceny uprawnień na rynku spot na giełdzie EEX wynoszą ok. 63 euro/t CO2. Zauważono też, że już w perspektywie do 2030 r. ceny uprawnień do emisji CO2 mogą ulec prawie 3-krotnemu wzrostowi – do 179 euro/t CO2.

Dodano, że KE ocenia, iż około 2040 r. wyczerpie się pula uprawnień do emisji CO2 w ramach systemu EU ETS. Autorzy opracowania zaznaczyli, że sektory przemysłowe mają nadal emitować CO2 w 2040 r., natomiast nie jest jasne skąd zdobędą niezbędne do umorzenia w tym czasie uprawnienia. Wskazali, że co prawda Komisja zakłada zmiany w podaży uprawnień do emisji, ale należy się spodziewać, że jeśli w 2040 r. nadal będzie dostępna podaż uprawnień do emisji CO2 na rynku pierwotnym w EU ETS, to będzie ona “marginalna”.

Branże energochłonne popadną w koszty

Zauważono, że również nowe cele redukcyjne do 2030 r. zaostrzone z 43 proc. do 62 proc., mogą także skutkować spadkiem darmowych przydziałów uprawnień do emisji wydawanych branżom energochłonnym na podstawie wskaźników produktowych, jeśli okaże się, że liczba bezpłatnej alokacji w ramach wskaźników będzie zbyt wysoka w stosunku do całkowitej dostępności puli uprawnień w systemie EU ETS.

Dodano, że niezbędne roczne nakłady inwestycyjne w przemyśle związane z realizacją scenariusza S3 mają wynieść szacunkowo 48 mld euro rocznie w okresie 2031-2040 oraz 22 mld euro rocznie w latach 2041-2050.

Jak stwierdzili autorzy raportu stopniowe odejście od darmowych alokacji uprawnień do emisji CO2 prowadzone równolegle do wprowadzania mechanizmu CBAM i wzrostu ich cen w ramach EU ETS – będzie zwiększać koszty operacyjne branż energochłonnych, zwłaszcza po 2028 r. Mechanizm CBAM (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism) dotyczy importu do UE określonych towarów. Ma on dostosowywać ceny na granicach UE z uwzględnieniem emisji CO2. W raporcie zauważono, że CBAM nie uwzględnia ochrony eksportu europejskiego przemysłu energochłonnego w formie rabatów eksportowych. Według autorów raportu bez ulg eksportowych, CBAM powoduje pogorszenie konkurencyjności producentów z UE na rynkach zagranicznych.

Przypomniano też, że obecnie konsultowany projekt KPEiK (Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu) w scenariuszu ambitnym (WAM – ang. with additional measures) zawiera cel dla Polski do 2030 r. udziału OZE w energii finalnej wynoszący 32,5 proc. Zauważono, że to będzie oznaczało znaczne zwiększenie zużycia OZE także w przemyśle. Dodatkowo branże przemysłowe poniosą wyższe koszty w ramach opłaty OZE wypłacanej wytwórcom, kiedy rynkowe ceny energii będą niższe od cen ustalonych w dwustronnych kontraktach różnicowych na aukcjach OZE.