Envicon 2020. Europejski Zielony Ład i polska droga do jego osiągnięcia

– Tegoroczny Envicon jest wyjątkowy i odbiega swoją formułą od innych. Salę obrad zamieniliśmy na studio i cały Kongres transmitujemy w trybie on-line. Dziękujemy wszystkim, którzy wspierali nas przy realizacji tego projektu – mówili Magdalena Dutka i Robert Rosa, prezes i wiceprezes zarządu firmy Abrys, która jest organizatorem wydarzenia.

Tematyka Kongresu została tak przygotowana aby największy nacisk skierowany był na aspekty gospodarcze branży komunalnej. Jak nigdy dotąd efektywność działania nie miała takiego znaczenia, jakie będzie miała po ustaniu pandemii – podkreślono podczas otwarcia Envicon 2020.

– Inwestycje w ochronę środowiska i gospodarkę komunalną mogą okazać się istotnym stymulantem dla odbudowy gospodarek krajów członkowskich UE, szczególnie w sytuacji kiedy optymizm konsumpcyjny obywateli będzie znacznie zmniejszony. Jednocześnie jest to okazja do zweryfikowania wspólnotowej polityki w zakresie gospodarki odpadami i wodno- ściekowej – ocenił Robert Rosa.

Resort klimatu i środowiska szykuje ważne zmiany

Jacek Ozdoba, wiceminister klimatu i środowiska zwrócił uwagę na priorytetowe działania, które są obecnie podejmowane przez resort w panującej, specyficznej sytuacji, wynikającej z szerzącej się epidemii.

Minister mówił o trwających pracach m.in. nad rozporządzeniem MBP, mówił o uchyleniu listy instalacji termicznego przekształcania odpadów, konieczności wprowadzenia rozszerzonej odpowiedzialności producenta, stawce maksymalnej z nieruchomości niezamieszkałych czy osiągnięciu niezbędnych poziomów recyklingu.

Jacek Ozdoba podkreślił też, że trwają prace nad rozbudową bazy danych odpadowych. –Jesteśmy otwarci na wszystkie uwagi dotyczące systemu BDO. W miarę możliwości technicznych uwzględniamy wszelkie zgłaszane do nas uwagi – zapewnił przedstawiciel rządu.

Podkreślił także, że ministerstwo chce skutecznie walczyć z patologiami w branży. – Nie chcemy też utrudniać życia tym, którzy działają zgodnie z prawem. Trzeba jednak pamiętać, że koordynacja działań jest niezwykle istotna – zaznaczył. I dodał, że resort będzie ułatwiać również działania podmiotom, które chcą rozwijać swoje przedsiębiorstwa, czy wszelkim start-upom.

Europejski Zielony Ład. Środowisko priorytetem dla Unii

O tym, czym jest Europejski Zielony Ład mówiła z kolei Sabine Bourdy, Naczelnik Wydziału, Mainstreaming & Environmental Assessments, European Commission. Na początku swojego wystąpienia przedstawiła obecne, europejskie wyzwania. Należą do nich m.in. rozwój demograficzny, brak możliwości korzystania z wielu zasobów, które są mocno zdegradowane, kryzys klimatyczny, utrata bioróżonorodności, mniejsza dostępność zasobów wodnych, rozmaite zdarzenia pogodowe.

– Obywatele UE apelują o działania w obszarze ochrony środowiska, chcą zmiany dotychczasowych standardów. Musimy uwzględnić w wychodzeniu z kryzysu również panującą epidemią – stwierdzała Sabine Bourdy. I poinformowała, że Komisja Europejska opublikowała 11 grudnia 2019 r. komunikat w sprawie europejskiego zielonego ładu, w którym przekazano, że Unia Europejska chce przewodzić globalnej walce ze zmianą klimatu.

W związku z tym przywódcy Unii Europejskiej stawiają sobie ambitny cel, aby do 2050 r. Europa stała się neutralna klimatycznie, w myśl porozumienia paryskiego. Nowo proponowana strategia ma też przekształcić Unię w sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo o nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce. Europejski zielony ład wymaga podejścia całościowego, czyli udziału wszystkich działań i polityk UE w realizacji jego celów.

Realizacja tak ambitnych działań wymaga podjęcia inicjatyw we wszystkich sektorach naszej gospodarki, m.in. inwestycji w technologie przyjazne dla środowiska, obniżenie szkodliwych emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej budynków, nowy plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, wspieranie innowacji przemysłowych współpraca z partnerami międzynarodowymi w celu poprawy światowych norm środowiskowych. UE zapewni wsparcie finansowe i pomoc techniczną dla tych, którzy najbardziej odczuwają skutki przejścia na gospodarkę ekologiczną. Służyć temu będzie mechanizm sprawiedliwej transformacji. Dzięki niemu najbardziej dotknięte regiony mają otrzymać 100 mld euro w latach 2021–2027.

– Europejski Zielony Ład to plan działania na rzecz zrównoważonej gospodarki UE. Można to osiągnąć poprzez przekształcenie wyzwań związanych z klimatem i środowiskiem w nowe możliwości we wszystkich obszarach polityki, a także zadbanie o to, by transformacja była sprawiedliwa i sprzyjała włączeniu społecznemu – podsumowała Sabine Bourdy. W najbliższym czasie Komisja Europejska będzie przedstawiać dalsze szczegóły dotyczące Europejskiego Zielonego Ładu.

Następnie Kamil Wyszkowski z Global Compact Network Poland omówił strategie i kierunki działań aby osiągnąć Europejski Zielony Ład. Mówił m.in. o porozumieniu bankowym, do którego doszło w Nowym Yorku. Jego celem było przygotowanie sektora finansowego na zmiany płynące z kryzysu klimatycznego.

Sektor bankowy, który dostrzega ryzyko związane ze zmianami klimatu i innymi wyzwaniami środowiskowymi, może nie tylko napędzać przejście na gospodarki niskoemisyjne i odporne na zmiany klimatu, ale może z nich skorzystać. Stąd 23 września 2019 r., podczas szczytu klimatycznego ONZ w Nowym Jorku, liderzy krajów członkowskich obiecali m.in. rezygnację z inwestowania w węgiel, pomoc słabiej rozwiniętym krajom, wdrożenie zmian w transporcie publicznym, a także osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r.

W tym czasie odbywało się też spotkanie banków z całego świata, które podpisały dokument o nazwie „Zasady Odpowiedzialnej Bankowości”. Zobowiązały się one do dostosowania swojej działalności do celów porozumienia paryskiego. W sumie w inicjatywę zaangażowało się 130 banków odpowiedzialnych za 47 bilionów dolarów  – czyli aż jedna trzecia całego światowego sektora bankowego. Wśród sygnatariuszy znaleźli się m.in. ING, BNP Paribas, Société Générale i Barclays.

KPO szansą dla Polski

Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) to kompleksowym programem reform i projektów strategicznych, który pozwoli polskiej gospodarce na odbudowę po pandemii. Jego celem jest wzmocnienie odporności społecznej i gospodarczej oraz budowa potencjału gospodarki na przyszłość.

– KPO służy sprawnej odbudowie kondycji gospodarki, a także zapewnieni jej większą odporności na ewentualne przyszłe kryzysy. Pozwoli też unowocześnić Polskę, zwiększy konkurencyjność gospodarki i poprawi jakość życia. Reformy zawarte w KPO powinny długofalowo realizować neutralną klimatycznie, cyrkularną oraz cyfrową transformację – powiedział  Waldemar Buda, Sekretarz Stanu, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

Przygotowanie KPO wynika z Europejskiego Instrumentu Odbudowy (Recovery and Resilience Facility – RRF) – wartego 750 mld euro programu, stanowiącego część Wieloletnich Ram Finansowych UE na lata 2021-2027. Państwa członkowskie UE przygotowują KPO na potrzeby realizacji RRF. Plany te zawierają program reform i inwestycji państwa członkowskiego na lata  2021-2023 i obejmują środki służące wdrażaniu reform i projektów inwestycji publicznych w postaci spójnego pakietu.

Polska może otrzymać ok. 23,1 mld euro w postaci środków bezzwrotnych na granty i ok. 34,2 mld EUR w postaci ewentualnych pożyczek. Plan wymaga zatem podzielenia inwestycji na finansowane grantowo i pożyczkowo.

– Plan odbudowy ma na celu zbudowanie odporności poprzez realizację projektów w obszarach: odporne społeczeństwo (ochrona zdrowia i edukacja), odporne państwo (cyfryzacja usług publicznych, infrastruktura i komunikacja), odporna gospodarka (umiejętności i nowe technologie), a także odporne środowisko (budynki i energetyka) – podkreślił Waldemar Buda.

Z regulacji unijnych wynika, że KPO ma być przedstawiony Komisji Europejskiej od 15 października 2020 r. (wraz z projektem budżetu) do 30 kwietnia 2021 r. (lub 2022 r.). Z kolei KE ma dwa miesiące na podjęcie decyzji o wsparciu finansowym KPO.

Krok w dobrym kierunku

O wyzwaniach związanych z transformacją w kierunku neutralności klimatycznej mówił natomiast dr inż. Krystian Szczepański, Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy.

– Główny cel europejskiego Zielonego Ładu to stworzenie wielkiego planu gospodarczego, który pozwoliłby UE stać się neutralną klimatycznie do 2050 r. przy jednoczesnym stymulowaniu wzrostu gospodarczego i poprawy jakości życia ludzi poprzez m.in. inwestycje w efektywność energetyczną, OZE, elektromobilność i gospodarkę o obiegu zamkniętym. W sumie obejmuje 48 działań w różnych dziedzinach – podkreślił Krystian Szczepański.

Poinformował również, że IOŚ-PIB/KOBIZE jest zaangażowany w realizację projektu LIFE Climate CAKE PL. Jest to system dostarczania i wymiany informacji w celu strategicznego wspierania i wdrażania polityki klimatyczno-energetycznej. Głównym celem jest wspieranie rozwoju i wdrażanie polityki energetyczno-klimatycznej Polski i UE do 2030 r., w tym także perspektywę długoterminową do 2050 r. (European Green Deal).

Biznes wobec wyzwań Europejskiego Zielonego Ładu z punktu widzenia branży tworzyw sztucznych to temat wystąpienia dr inż. Kazimierza Borkowskiego z PlasticsEurope Polska. Na wstępie prelegent zaznaczył, że Europejski Zielony Ład to wielkie wyzwanie dla przemysłu tworzyw sztucznych i całego przemysłu chemicznego. – Przejście na innowacyjne niskoemisyjne technologie wytwarzania tworzyw sztucznych będzie wymagało wielkich nakładów na działalność B+R i na same instalacje do produkcji tworzyw sztucznych według nowych technologii – stwierdził.

Poinformował również, że High Level Exper Group on Energy-Intensive Industries (Grupa Ekspercka Wysokiego Szczebla ds. Przemysłu Energochłonnego) wypracowała w 2019 r. masterplan w zakresie technologii wytwarzania energii i surowców-półproduktów w kontekście osiągniecia przez Europę neutralności klimatycznej w roku 2020 r. – Dla przemysłu tworzyw sztucznych największym wyzwaniem technologicznym będzie odejście od surowców nieodnawialnych w kierunku innych źródeł – mówił Kazimierz Borkowski. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, że Nowy Plan Działań dotyczący GOZ zawiera wiele różnych, wzajemnie połączonych działań, które będą miały wpływ na przemysł tworzyw sztucznych, w tym m.in. potencjalne ograniczenia odpadów tworzyw sztucznych czy obowiązkowa zawartość recyklatu w wyrobach.

Skąd pieniądze na zieloną przyszłość?

Na zakończenie sesji inauguracyjnej odbył się panel dyskusyjny, który poprowadził Piotr Talaga, redaktor naczelny wydawnictw z firmy Abrys. W panelu gościli Kamil Wyszkowski z Global Compact Network Poland, Leszek Świętalski, sekretarz generalny z Związku Gmin Wiejskich Rzeczpospolitej Polskiej, Andrzej Kruk, dyrektor ds. rozwoju z Saur Polska oraz dr inż. Kazimierz Borkowski, PlasticsEurope Polska.

Podczas dyskusji skupiono się na Europejskim Zielonym Ładzie i polskiej drodze do jego osiągnięcia. Rozpoczynając dyskusję, Piotr Talaga odniósł się do wypowiedzi Waldemara Budy, wiceministra w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, który wskazał, że projekt polskiego stanowiska do dyskusji z Unią Europejską na temat Krajowego Planu Odbudowy (który wpisuje się w Europejski Zielony Ład) ma pojawić się po pierwszym kwartale br. Wcześniej zakładano, że ten projekt pierwotnie miał być przedstawiony do dyskusji z UE do końca października, potem pojawił się termin końca roku.

– Jest odstępstwo od wcześniejszych deklaracji ponieważ zakładano, że na poziomie krajowym powstaną dwa komponenty związane z tym nowym mechanizmem finansowym UE. Będzie to Krajowego Planu Odbudowy oraz Krajowy Program Reform. KPO miał być przygotowany do końca br., a KPR do kwietnia przyszłego roku – powiedział Leszek Świętalski.

Obecnie terminy te nie są zagrożone, ponieważ na poziomie europejskim nie skończyły się jeszcze wszelkiego rodzaju uzgodnienia, powstają też normy prawne które mają wprowadzać mechanizm instrumentu odbudowy i zwiększania odporności. To jest nowy element, bo obecna perspektywa finansowa poprzez Brexit jest o wiele skromniejsza niż wcześniej zakładano. W dobie epidemii miała być uzupełniona specjalnym, trzyletnim mechanizmem. Aby to jednak nastąpiło to musi nastąpić zarówno na poziomie europejskim, jak i wszystkich krajów członkowskich proces ratyfikacji nowego dokumentu na podstawie, którego UE będzie mogła zawrzeć zobowiązania finansowe na pokrycie tego programu.

–Pieniądze w tym komponencie nie będą pochodzić z budżetów państw członkowskich tylko UE na ten cel wyemituje obligacje – zaznaczył Leszek Świętalski. Poinformował też, że ten proces ratyfikowania podstawowych dokumentów obecnie zatrzymał się na poziomie europejskim. W minionym tygodniu przystąpiła do pracy grupa negocjacyjna Parlamentu Europejskiego pomiędzy Radą Europejską, która ma jak najszybciej doprowadzić do konsensusu. – W tej sytuacji opóźnienie jest z pewnością złą informacją dla samorządów. Jednak należy podkreślić, że proces ratyfikacji jest w tym przypadku bardzo skomplikowany – stwierdził Leszek Świętalski.

W dalszej części debaty rozmówcy zastanawiali się, czy KPO może stanowić instrument finansowy, który wesprze Europejski Zielony Ład. – Mamy m.in. cele zrównoważonego rozwoju, które obejmują szeroki zakres wyzwań, istnieje też Europejski Bank Inwestycyjny, który pozyskuje środki finansowe na rynkach kapitałowych i udziela kredytów na preferencyjnych warunkach na projekty wspierające cele UE oraz porozumienie bankowe, do którego doszło w Nowym Yorku w ub.r. Jego celem było przygotowanie sektora finansowego na zmiany płynące z kryzysu klimatycznego – wyliczał Kamil Wyszkowski. I zaznaczył, że to co powinno być przedmiotem dyskusji w kontekście europejskiego zielonego ładu to jak wykorzystać te wszystkie możliwości. – Jednym ze sposobów zdobycia przez gminę dodatkowego źródła finansowania jest też emisja obligacji – powiedział Kamil Wyszkowski.

– Obecnie na rynku istnieją różne formuły finansowania inwestycji samorządowych, które wpisują się w Europejski Zielony Ład. Firma Saur działająca w sektorze wodno-kanalizacyjnym czeka obecnie z niecierpliwością na decyzję dotyczące źródeł możliwości pozyskiwania grantów – powiedział Andrzej Kruk. I zaznaczył, że cały czas w obszarze finansowania inwestycji odczuwany jest niedosyt. Wciąż brakuje niezbędnych środków na realizację danych projektów. Inwestycje planowane przez samorządy w obszarze gospodarki wodno-ściekowej są konieczne a co kilkanaście lat niezbędna jest wymiana urządzeń i instalacji. Nawet jak będą granty to i tak będą potrzebne środki na współfinansowanie projektów i w tym widzimy swoją rolę. – Jako przedstawiciel sektora prywatnego jesteśmy gotowi na rozpoczęcie współpracy z samorządami w obszarach min. zaopatrzenia w wodę, działania w ramach programu Stop suszy i wielu, wielu innych – stwierdził Andrzej Kruk.

Jednym z elementów Europejskiego Zielonego Ładu jest gospodarka odpadami i problem zagospodarowania plastiku. – Kwestia zanieczyszczania środowiska plastikami stanowi poważny, globalny problem. Warto przypomnieć, że mamy określone cele Gospodarki Obiegu Zamkniętego. Faktem jest, że zmiany projektowania opakowań, zastosowanie innego materiału czy efektywna zbiórka selektywna i każde tego typu działanie wymaga ogromnego wysiłku nas wszystkich – mówił Kazimierz Borkowski. Zaznaczył też, że zwiększanie zbiórki selektywnej to niezbędny kierunek działań nie tylko w Polsce, ale w każdym innym kraju. – Warto też podkreślić, że istnieje wciąż bardzo duża rozbieżność między tym jak przemysł sobie wyobraża funkcjonowanie systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producentów a ministerstwo – powiedział. Uczestnicy panelu dyskusyjnego rozmawiali też m.in. o wykorzystanie potencjału energetycznego drzemiącego w odpadach komunalnych i osadach, znaczeniu racjonalnego gospodarowania wodą i zapobieganiu trwonieniu jej zasobów czy roli samorządu w drodze do Europejskiego Zielonego Ładu.

– Polska działać musi lokalnie i patrzeć z naszej perspektywy jak to wygląda na innych, zagranicznych rynkach, szczególnie tam gdzie udało się przeprowadzić określone przedsięwzięcia, które okazały się efektywne – skonkludował Piotr Talaga.

Envicon 2020

Envicon to jeden z największych i najbardziej rozpoznawalnych Kongresów w Polsce, który jest poświęcony ochronie środowiska. Stanowi on platformę do wymiany doświadczeń pomiędzy ekspertami z branży komunalnej czy organizacji branżowych, przedstawicielami Komisji Europejskiej, administracji rządowej, samorządowej, a także przedsiębiorcami oraz naukowcami.

Podczas tegorocznej edycji odbędzie się siedem sesji i paneli dyskusyjnych oraz niemal 50 wystąpień, podczas których na poszczególnych sesjach tematycznych zostaną omówione kluczowe wyzwania, które stoją głównie przed branżą związaną z ochroną środowiska.

Wydarzenie zostało objęte patronatem honorowym Ministerstwa Klimatu, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie, Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie, Związku Gmin Wiejskich RP.

Partnerem kongresu jest grupa Saur (Spółki SAUR Polska, SAUR Konstancja, SAUR Horyzont, Separator Service). Mecenasem gali jest firma UNISOFT, a partnerem specjalnym – NEO Bio Energy.

Envicon 2020: obejrzyj kongres ochrony środowiska on-line i na Portalu Komunalnym