Ile jeszcze będziemy czekać na system kaucyjny i ROP? Pytają organizacje pozarządowe

Sygnatariusze listu wymagają od rządzących podjęcia zdecydowanych kroków polegających na wprowadzeniu rozwiązań, które jak najszybciej zostaną wprowadzone w życie i zaczną działać z korzyścią dla środowiska i obywateli. Organizacje chcą w ten sposób skłonić rządzących do jak najszybszego przyjęcia uchwały o systemie kaucyjnym oraz ROP.

“Nie mamy czasu do stracenia. Systemu kaucyjnego chcą Polacy, domagają się go firmy działające na naszym rynku. Apelujemy o podjęcie niezwłocznej decyzji – nasza cierpliwość się wyczerpuje. Każdy dzień zwłoki oddala nas od celu jakim jest czyste środowisko bez zalegających w nim odpadów. Zasłużyliśmy na poważne traktowanie.”

 Ewa Chodkiewicz, Dyrektorka Działu Ochrony Przyrody Fundacja WWF Polska

Dużo słów i żadnych zmian

W dniu 2 czerwca 2022 roku odbyła się w Ministerstwie Klimatu i Środowiska konferencja prasowa ogłaszająca końcówkę prac legislacyjnych nad wprowadzeniem systemu kaucyjnego w Polsce. Minister Jacek Ozdoba przedstawił założenia systemu kaucyjnego. Minęły trzy miesiące, a mimo szumnych zapowiedzi, oczekiwań wszystkich interesariuszy i zainteresowania mediów gospodarka odpadami w Polsce nie zmieniła się ani trochę na lepsze. Wciąż nie ma także innych ustaw, których wprowadzenie wymusza na Polsce seria unijnych dyrektyw zwana pakietem odpadowym. 3 lipca minął drugi rok zwłoki we wprowadzeniu ustawy o produktach jednorazowych z tworzyw sztucznych (tzw. SUP), wciąż nie ma ustawy o rozszerzonej odpowiedzialności producentów, w skrócie ROP.

„Jako społeczeństwo obywatelskie wysyłamy do MKiŚ ponaglenie w sprawie planowanych ustaw o systemie kaucyjnym oraz ROP. To są kluczowe działania, które pozwolą nam osiągnąć cele dyrektyw środowiskowych, do których jesteśmy zobowiązani jako członkowie UE. Ponadto, systemy kaucyjne otwierają potencjał dla rozwoju lokalnej konsumpcji i produkcji napojów w opakowaniach wielorazowych, co jest znacznie korzystniejsze dla środowiska i lokalnych gospodarek”.

 Piotr Barczak, starszy specjalista ds. polityk odpadowych i GOZ w European Environmental Bureau

Wszystkie frakcje zanieczyszczają po równo

Skuteczny i optymalny system kaucyjny to taki, który obejmuje wszystkie frakcje materiałowe i traktuje je jak surowce o równej wartości, które w równy sposób zanieczyszczają środowisko i stanowią niebezpieczeństwo dla planety, ludzi i zwierząt.

Włączenie do systemu butelek plastikowych, puszek oraz butelek szklanych jedno- i wielorazowych to nie tylko wywiązania się z unijnych zobowiązań. To także zwiększenie poziomów recyklingu tych strumieni i duży krok w stronę gospodarki obiegu zamkniętego oraz minimalizowanie zanieczyszczenia środowiska, także najmniejszymi, a tak powszechnymi w Polsce, małpkami. Jedna kaucja na wszystkie rodzaje opakowań to także jasne i przejrzyste zasady dla konsumentów, a co za tym idzie skuteczność systemu.

“W ramach Akcji Czysta Odra zebraliśmy ponad 120 ton śmieci, z czego zdecydowaną większość stanowiły opakowania po napojach: puszki, butelki szklane i plastikowe, w tym mnóstwo butelek po alkoholach! Opóźnianie wprowadzania kompleksowej kaucji na te opakowania dramatycznie pogarsza stan naszej rzeki, szczególnie teraz, kiedy Odrę dotknęła katastrofa ekologiczna. Problem zaśmiecenia opakowaniami i ściekami dotyczy wszystkich rzek w Polsce. Wysoka i kompleksowa kaucja musi być wprowadzona, aby ochronić nasze rzeki, Bałtyk, lasy i całe środowisko przed dalszą degradacją!”

 Dominik Dobrowolski, Akcja Czysta Odra – ODROdzenie

Bez ROP-u ani rusz

W przesłanym do Minister Klimatu i Środowiska, Anny Moskwy, organizacje upominają się także o ustawę o rozszerzonej odpowiedzialności producentów (ROP). Każdy dzień bez tej regulacji to niezmiennie straty dla środowiska ii zyski dla producentów, którzy nie ponoszą odpowiedzialności za produkty, na których zarabiają. Wprowadzenie systemu kaucyjnego z pominięciem lub odroczeniem ustawy o ROP może okazać się nieskuteczne i powodować straty w budżetach gminnych.

“System kaucyjny, stanowiący element ROP ma szansę zmienić oblicze przestrzeni publicznych i środowiska naturalnego w Polsce, poprzez wyrugowanie zeń butelek PET, szklanych, w tym „małpek”, oraz puszek. Przyczyni się to do zmniejszenia poziomu zaśmiecania, obniży koszty sprzątania ponoszone przez gminy i instytucje, ale co najważniejsze, uczyni nasze otoczenie dużo bardziej przyjaznym i bezpiecznym dla obywateli. Dlatego tak ważne jest szybkie wprowadzenie rzeczonych przepisów w życie.”

 Filip Piotrowski, Polskie Stowarzyszenie Zero Waste

Pod listem podpisały się organizacje krajowe i zagraniczne, m.in. European Environmental Bureau, Fundacja Greenpeace Polska, Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju, Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie, Fundacja Nauka dla Środowiska, Instytut Gospodarki o Obiegu Zamkniętym, Instytut Spraw Obywatelskich, Polskie Stowarzyszenie Zero Waste, Towarzystwo na  Rzecz Ochrony Przyrody, WWF Polska, Zero Waste Europe.