Nieudana rewolucja śmieciowa, czyli ze statystykami radzimy sobie znakomicie

Pierwszą część dyskusji zdominowała rozmowa o wymaganych poziomach recyklingu i udziale w tych statystykach prywatnych punktów skupu surowców. Przykład stanowił tu Toruń, reprezentowany przez MPO – gospodarza spotkania.

Punkty skupu to (nie)remedium

W 2014 r. do recyklingu w Toruniu trafiało 8 tys. ton odpadów. W 2018 r. już 11 tys. ton. W 2019 r. przekazano jak dotąd ponad 11 tys. ton. 4,5 tys. pochodziło z zakładu unieszkodliwiania odpadów komunalnych, a pozostałe ponad 6 tys. ton – z punktów skupu.

– Wspomagające nas punkty skupu sprawiają, że mimo planowanych przestojów związanych z planowaną modernizacją sortowni, nie widzimy problemu, żeby Toruń uzyskał wymagane poziomy recyklingu – stwierdził prezes MPO Toruń Piotr Rozwadowski.

– Powinniśmy nadal inwestować w instalacje komunalne, odzysk na sortowniach, ale punkty skupu niech te surowce zbierają. To, co trafia do punktów skupu nie trafia do pojemników. Chodzi o to, żeby jak najlepiej zbierać surowiec u źródła – podsumował.

Wojciech Janka, prezes KFDZOM zauważył, że w związku z nowelizacją przepisów odpadowych przyszłość punktów skupu stoi pod znakiem zapytania. Otwarta pozostaje odpowiedź na pytanie, ile z nich będzie w stanie spełnić restrykcyjne wymogi monitoringu i ppoż. związane z gromadzeniem i magazynowaniem odpadów.

Sceptycznie do rozwiązania opierającego się o punkty skupu podchodzi Mariusz Rajca, prezes Tomra Sorting. – Patrząc na punkty skupu, wiele wskazuje, że nadal będziemy chcieli być dobrzy w statystyce – mówił.

Przekazanie to nie recykling

Zamknięcie się rynku chińskiego na plastikowe odpady boleśnie obnażyło problem odpadów mających trafić do recyklingu. Wcześniej wysyłanie odpadów tworzyw sztucznych do Azji uznawane było za recykling, teraz jednak sytuacja uległa zmianie.

Paweł Lachowicz, prezes ZUOK Spytkowo przedstawił dane z instalacji, które wskazują, że poziom wysortowywania odpadów sięga 12 – 13 proc. (po odjęciu selektywnej zbiórki to 6-7 proc.).

– Zastanawialiśmy się, czy istnieją technologie, które pozwalałyby podnieść te wskaźniki i okazało się, że inwestycja warta 20 mln zł poprawiłby tę efektywność do 14 – 15 proc. – tłumaczył Lachowicz.

– Przyjmując najbardziej optymistyczny wariant, sortownie są w stanie wysortować ok. 15 proc. materiałów, które można przekazać do recyklingu – mówił. Żeby była jasność: te instalacje są efektywne w okolicach 90 proc., ale w tym strumieniu nie ma już surowców dobrej jakości – stwierdził.

Zdecyduje rynek

Już niedługo (za rok) zmieni się metodologia obliczania ilości odzysku i recyklingu odpadów. Wskaźniki będą obliczane od całkowitej masy wszystkich odpadów komunalnych. W kolejnych latach wskaźniki recyklingu będą obliczane od poddania odpadów recyklingowi, a nie tylko za przekazanie ich do recyklingu.

I tu pojawia się ogromne wyzwanie dla rynku gospodarki odpadami: O ile przetwarzanie odpadów jest co do zasady lokalne, o tyle już sprzedaż frakcji materiałowych przeznaczanych do recyklingu, w szczególności tworzyw sztucznych odbywa się na rynku międzynarodowym – mówił Mariusz Rajca z Tomra Sorting, dodając, że zakłady recyklingu kierują się rachunkiem ekonomicznym, tak przy decyzji o rozbudowie mocy produkcyjnych, jak i pozyskiwaniu surowca. Nie ma żadnych przeszkód, aby pozyskiwać materiały z innych rynków. Dzisiaj jest to szczególnie widoczne w przypadku folii PE. Tak więc, to jak szybko będziemy obserwowali zwiększanie efektywności procesów sortowania pod kątem pozyskiwania frakcji wysokiej jakości do recyklingu, oraz czy te trudniej do zagospodarowania frakcje pochodzące z tych instalacji w Polsce trafią do zakładów recyklingu, w dużej mierze zależeć będzie od tego czy, a jeżeli tak, to jaka część środków z ROP trafi właśnie do operatorów tych instalacji.

Wiele wskazuje też, że wielkie koncerny, właściciele największych marek – m.in. producentów żywności – podejmą decyzję o wyłożeniu kilkudziesięciu milionów euro na badania nad technologiami pozwalającymi, by opakowania częściowo zawierające surowce pochodzące z recyklingu były bezpieczne dla konsumentów.

Nieudana rewolucja

Co w obecnej rzeczywistości musiałoby się zmienić, żeby poprawić sytuację w  gospodarce odpadami w krótkim i dłuższym horyzoncie czasu? – Powinna nastąpić zmiana podejścia do frakcji energetycznej w perspektywie najbliższych lat: po pierwsze, otwarcie składowisk na tę frakcję – cofnięcie zakazu składowania – z zachowaniem wysokiej opłaty za korzystanie ze środowiska, do czasu stworzenia wymaganych zdolności przerobowych tej frakcji, po drugie stworzenie całościowego planu inwestycji ze szczególnym uwzględnieniem sektora energetycznego, po trzecie wdrożenie dobrego rozwiązania związanego z rozszerzoną odpowiedzialnością producenta, tak aby stworzyć motywację do zwiększania efektywności procesów sortowania i pozyskiwania frakcji materiałowych do recyklingu oraz ułatwienia ich zagospodarowania na rynku krajowym i międzynarodowym – stwierdził Mariusz Rajca.

O ROP mówiła też Magdalena Dziczek ze Związku Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach Eko-Pak. – Przedsiębiorstwa powinny inwestować dwutorowo: w technologie pozwalające na rozwój recyklingu, ale też rozsortowywania odpadów z udziałem środków ROP. Apeluję jednak o to, aby instalacje komunalne silnie się włączyły w tworzenie systemu ROP. Obecnie zaproponowany przez Ministerstwo Środowiska system wyklucza te instalacje – stwierdziła Dziczek.

Krzysztof Kuźmiński, prezes PGKiM Inowrocław powiedział: – Głównym zadaniem pozostaje ograniczenie frakcji odpadów zmieszanych, bo z tym zadaniem sobie nie poradziliśmy. Nie można odejść od inwestycji w przetwarzanie, choć wydaje się, że rewolucja z 2013 r. się nie powiodła – podsumował.