Nowe przepisy na 2016 rok. Które ustawy weszły w życie 1 stycznia?

Związane jest to z wejściem w życie 1 stycznia 2016 r. kolejnych ustaw przygotowywanych w ramach reformowania prawa gospodarki odpadami: Ustawy z 27 maja 2015 r. o zmianie ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji¹ oraz niektórych innych ustaw oraz Ustawy z 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym². Ponadto 24 stycznia 2016 r. zaczyna w pełni obowiązywać Ustawa z 14 grudnia 2012 r. o odpadach³ i w tym terminie następuje uchylenie niektórych wydanych na podstawie Ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach decyzji administracyjnych i rozporządzeń.

Recykling pojazdów

Nowelizacja Ustawy z 27 maja 2015 r. o zmianie ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz niektórych innych ustaw wynikała przede wszystkim z potrzeby zapewnienia pełnej transpozycji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji⁴. Drugim z celów nowelizacji jest wyeliminowanie szarej strefy w przetwarzaniu pojazdów wycofanych z eksploatacji, w szczególności przez skierowanie strumienia powstających odpadów do legalnych stacji demontażu. Branża recyklerów dość jednoznacznie podkreśliła, iż uważa, że cele te nie są możliwe do osiągnięcia za sprawą nowej ustawy⁵.

Obowiązki wprowadzającego

Wskazać trzeba, iż w słowniczku ustawy zmieniono definicję wprowadzającego pojazd. Jest nim teraz przedsiębiorca będący producentem pojazdu lub ten prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu. Zmiana ta miała na celu ograniczenie tego pojęcia do wyłącznie profesjonalnych producentów, importerów i wewnątrzwspólnotowych nabywców. Do tej pory wprowadzającymi pojazd były także osoby (prowadzące działalność inną niż handel samochodami), które dokonały wprowadzenia np. jednego pojazdu na terytorium kraju na użytek własnej firmy.

Istotne zmiany nastąpiły w zakresie obowiązku zapewnienia sieci zbierania pojazdów. Wprowadzający pojazd jest obowiązany zagwarantować sieć zbierania pojazdów obejmującą terytorium kraju w taki sposób, aby w każdym województwie były prowadzone co najmniej trzy stacje demontażu lub punkty zbierania pojazdów (w tym co najmniej jedna stacja demontażu), położone w różnych miejscowościach, umożliwiające właścicielowi oddanie pojazdu wycofanego z eksploatacji. Natomiast wprowadzający na terytorium kraju nie więcej niż 1000 pojazdów w ciągu roku kalendarzowego jest obowiązany zapewnić sieć obejmującą co najmniej trzy stacje demontażu lub punkty zbierania pojazdów (w tym co najmniej jedną stację demontażu), położone w różnych miejscowościach na terenie kraju. Wprowadzający pojazd zapewnia sieć wyłącznie przez własne stacje demontażu i punkty zbierania pojazdów lub na podstawie umów z przedsiębiorcami prowadzącymi stacje demontażu. Zniesiono zarazem dotychczasowy wymóg, aby sieć obejmowała terytorium kraju w taki sposób, by zapewnić właścicielowi możliwość oddania pojazdu wycofanego z eksploatacji do punktu zbierania pojazdów lub stacji demontażu położonych w odległości nie większej niż 50 km w linii prostej od miejsca zamieszkania albo siedziby właściciela pojazdu.

Opłaty a brak dopłat

Zniesiono 500-złotową opłatę wnoszoną przez podmioty niebędące przedsiębiorcami, które dokonują wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu pojazdu oraz wprowadzających, którzy nie mają dotychczas obowiązku zapewnienia sieci, która budziła poważne wątpliwości co do jej zgodności z prawem UE.

Wprowadzono także zmiany do przepisów dotyczących opłaty za brak sieci. Wzór obliczania wysokości opłaty za brak sieci jest określony w załączniku do ustawy o recyklingu pojazdów. Wysokość opłaty, tak jak w obowiązującej ustawie o recyklingu pojazdów, zależy od liczby wprowadzanych pojazdów oraz ilości dni, w których nie zapewniono sieci, a dodatkowo od liczby brakujących elementów sieci (punktów demontażu lub punktów zbierania pojazdów). Takie podejście umożliwia nałożenie opłaty proporcjonalnej do stopnia niezapewnienia sieci. Maksymalna wysokość opłaty stałej za brak sieci wynosi 20 000 zł, a maksymalna stawka opłaty za brak sieci to 20 zł za brak jednej stacji demontażu lub jednego punktu zbierania pojazdów w ciągu roku kalendarzowego za każdy pojazd wprowadzony na terytorium kraju w ciągu tego roku. W związku z terminem wejścia ustawy w życie do opłat za brak sieci zbierania pojazdów należnych za okres przed 1 stycznia 2016 r. stosuje się przepisy dotychczasowe. W artykule 17 ustawy o recyklingu pojazdów zmieniono wysokość dodatkowej opłaty za brak sieci z 50% na 20%.

Zmianie uległa generalna zasada związana z pobieraniem opłaty przy przyjmowaniu pojazdów wycofanych z eksploatacji na jej niepobieranie. Przedsiębiorca prowadzący stację demontażu jest obowiązany do przyjęcia każdego pojazdu wycofanego z eksploatacji, który posiada cechy identyfikacyjne pojazdu, o których mowa w art. 66 ust. 3a pkt 1 Ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, przy czym właśnie co do zasady nie pobiera opłaty od właściciela pojazdu. Przedsiębiorca prowadzący stację demontażu przy przyjmowaniu pojazdu wycofanego z eksploatacji może pobrać opłatę od właściciela pojazdu, jeżeli jest spełniony co najmniej jeden z warunków. Po pierwsze, pojazd wycofany z eksploatacji nie jest zarejestrowany na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Po drugie, pojazd wycofany z eksploatacji: jest niekompletny (za niekompletny pojazd uważa się taki, który nie zawiera co najmniej jednego istotnego elementu określonego w przepisach wykonawczych) albo zawiera odpady, które zostały do niego dodane.

W przypadku przyjmowania niekompletnego pojazdu wycofanego z eksploatacji opłata nie może przekraczać 10 zł za każdy kilogram brakującej masy pojazdu.

Kolejną zmianą jest wprowadzenie przepisów dotyczących opłaty za nieosiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu pojazdów dla przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu. W dotychczasowym systemie warunkiem otrzymania dopłaty do prowadzenia działalności było uzyskanie wymaganych poziomów odzysku i recyklingu. W związku ze zniesieniem dopłat wprowadzono wymienione opłaty. Przedsiębiorca prowadzący stację demontażu, który w roku kalendarzowym nie wykonał obowiązku osiągnięcia poziomów odzysku i recyklingu jest obowiązany do obliczenia i uiszczenia bez wezwania opłaty za nieosiągnięcie wymaganego poziomu odzysku i recyklingu odpadów pochodzących z pojazdów wycofanych z eksploatacji, obliczanej odrębnie w przypadku nieosiągnięcia wymaganego poziomu odzysku lub recyklingu. Opłatę tę oblicza się jako iloczyn stawki opłaty i brakującej masy odpadów niezbędnej do osiągnięcia wymaganego poziomu odzysku lub recyklingu odpadów pochodzących z pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Elektroodpady

Ustawa z 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym wdraża postanowienia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE z 4 lipca 2012 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE). Zastąpi 1 stycznia 2016 r. Ustawę z 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym⁶. Nowa ustawa składa się z 16 rozdziałów oraz 6 załączników. Stosuje się ją w przypadku sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytego sprzętu.

Wśród kluczowych nowych regulacji wskazać można zmniejszenie kategoryzacji grup sprzętu elektrycznego i elektronicznego z dziesięciu do sześciu. Jednakże ta nowa kategoryzacja zacznie obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2018 r. Do tego czasu stosowana będzie dotychczasowa kategoryzacja, określona w załączniku nr 7 do ustawy (dziesięć kategorii).