Nowelizacja ustawy górniczej ma m.in. zmienić sposób likwidacji kopalń

Przygotowana przez Ministerstwo Przemysłu nowelizacja, której projekt umieszczono w czwartek w serwisie Rządowego Centrum Legislacji, umożliwia również finansowanie świadczeń dla pracowników likwidowanych zakładów górniczych.

12 kopalń do likwidacji

– Oczekiwanym efektem wejścia w życie projektowanych regulacji będzie kontynuacja procesu stopniowego wygaszenia działalności 12 podziemnych zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny energetyczny w Polsce w sposób społecznie akceptowalny i niewpływający negatywnie na bezpieczeństwo energetyczne kraju – napisano w uzasadnieniu projektu.

W ocenie skutków regulacji wyjaśniono m.in., że zmiana ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego ma umożliwić spółkom objętym tzw. Nowym Systemem Wsparcia (Polska Grupa Górnicza, Południowy Koncern Węglowy i Węglokoks Kraj) przeprowadzenie procesu stopniowej likwidacji zakładów górniczych wydobywających węgiel kamienny inny, niż koksujący oraz wypłatę świadczeń socjalnych pracownikom likwidowanych zakładów górniczych – co w aktualnym stanie prawnym de facto jest niemożliwe.

Co się zmieni?

Obecnie tzw. dotację na likwidację może otrzymać wyłącznie Spółka Restrukturyzacji Kopalń. Jednocześnie nie ma już możliwości przekazywania zakładów górniczych do SRK, ponieważ zgodnie z Prawem geologicznym i górniczym w przypadku zakładów, których likwidację rozpoczęto po 31 grudnia 2023 r., przedsiębiorstwo górnicze samo finansuje likwidację kopalni z funduszu likwidacji zakładu górniczego.W OSR wskazano przy tym, że środki zgromadzone na funduszach likwidacji zakładów górniczych (na podstawie obowiązujących przepisów) przez przedsiębiorstwa objęte Nowym Systemem Wsparcia nie są wystarczające dla przeprowadzenia procesu likwidacji zakładów.

Projektowane przepisy mają umożliwić otrzymywanie przez przedsiębiorstwa górnicze tzw. dotacji na likwidację (autorzy nowelizacji wskazują, że powinno to m.in. przyczynić się do ograniczenia udzielania tym podmiotom dopłat do redukcji zdolności produkcyjnych).

Ministerstwo chce angażować załogi zakładów

Wprowadzono kolejność źródeł finansowania likwidacji wskazując, że przedsiębiorstwo górnicze wykonuje te czynności ze środków funduszu likwidacji zakładu górniczego i innych środków własnych, a po ich wyczerpaniu z dotacji budżetowej oraz innych źródeł finansowania (w szczególności podwyższenia kapitału zakładowego papierami wartościowymi przez Skarb Państwa).

Celem likwidowania kopalń przez przedsiębiorstwa górnicze jest w jak najszerszym stopniu zaangażowanie w proces – w tym w wykonywanie robót likwidacyjnych – załóg własnych zakładów.

Projekt zakłada też umożliwienie wszystkim przedsiębiorstwom górniczym wydobywania metanu z pokładów węgla kamiennego bez obowiązku uzyskania koncesji (obecnie takie prawo ma tylko SRK). Jak wyjaśniono, chodzi o zmniejszenie kosztów działalności w okresie likwidacji zakładu górniczego.

Proponowane zmiany mają również umożliwić wypłacanie świadczeń pracownikom likwidowanych zakładów górniczych bezpośrednio przez przedsiębiorstwa górnicze objęte Nowym Systemem Wsparcia ze środków z dotacji budżetowej przeznaczonej na ten cel. W ten sposób realizowany będzie odpowiedni punkt umowy społecznej dla górnictwa węgla kamiennego.

Będą konsultacje ze środowiskiem

Jeszcze jeden, postulowany m.in. przez samorządy, przepis ma umożliwić przekazywanie w drodze darowizny nieruchomości zbędnych dla przedsiębiorców górniczych na realizację celów publicznych na rzecz nie tylko, jak dotąd, gmin górniczych, ale wszystkich jednostek samorządu, samorządowych i państwowych osób prawnych oraz spółek zarządzających specjalną strefą ekonomiczną.

Zmiana ta ma pozwolić m.in. na lepsze niż dotychczas zagospodarowanie nieruchomości pozostałych po zlikwidowanych zakładach górniczych.

Projekt ma być szeroko konsultowany. “Zakłada się, że ustawa wejdzie w życie w drugiej połowie 2025 r., najpóźniej z dniem 1 stycznia 2026 r.” – napisano w ocenie skutków regulacji. Wpływ przepisów na budżet państwa w ciągu dziesięciu lat oszacowano na 4,182 mld zł.