Brakuje poparcia społecznego

Po raz czwarty odbyła się Międzynarodowa Konferencja „Termiczne przekształcanie odpadów – od planów do realizacji”. Tradycyjnie już, po wcześniejszych konferencjach przeprowadzonych w salach Rady Miasta Krakowa (2005 r.) i Poznania (2006 r.), tym razem konferencja ta odbyła się w salach Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy. Współgospodarzem było Biuro Ochrony Środowiska, które bardzo mocno zaangażowało się w to przedsięwzięcie. Frekwencja dopisała, a nawet – ku rozczarowaniu organizatora i opiekuna naukowego – musiała zostać ograniczona z powodów technicznych.

W porównaniu do poprzednich edycji konferencji modyfikacji uległo jej hasło przewodnie. Dotychczasowe: „za i przeciw” zastąpiono hasłem: „od planów do realizacji”. Zdecydowanie bardziej adekwatnie odnosi się ono do aktualnych celów, które po raz pierwszy są tak ściśle zdefiniowane przez dwa rządowe, strategiczne dla rozwoju w Polsce instalacji termicznego przekształcania odpadów, dokumenty. Pierwszy z nich to KPGO 2010, a drugi to tzw. indykatywna lista projektów kluczowych, w tym dużych, z zakresu gospodarki odpadami, zaproponowana do Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” (POIiŚ) na lata 2007- 2013.
 

Fundamentalne kwestie w zakresie rozwoju problematyki termicznego przekształcania odpadów komunalnych, np. udowodniona potrzeba budowy w Polsce określonej liczby instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych, wpisanych w systemy kompleksowego ich zagospodarowania; brak ze strony spalarni odpadów komunalnych zagrożenia dla zdrowia mieszkańców i środowiska oraz wskazanie optymalnej technologii, zostały definitywnie rozstrzygnięte podczas poprzednich edycji. Podczas bieżącej konferencji zagadnienia te zostały ostatecznie potwierdzone, także przez Jana Manders’a – prezydenta organizacji CEWEP, zrzeszającej w Europie ok. 330 spalarni odpadów komunalnych. Podkreślona została także aktualność jednego z najbardziej istotnych problemów w budowie tego rodzaju instalacji w dużych polskich miastach, a mianowicie niewystarczająco wysoka akceptacja społeczna. Kryterium to pozostanie nadal wiodącym zagadnieniem podczas kolejnych edycji konferencji.

Podsumowując obrady IV edycji tej imprezy, można stwierdzić, że potwierdzona jest na szczeblu rządowym, długo oczekiwana, wynikająca z konieczności wypełnienia zapisów Traktatu Akcesyjnego i przepisów ustawowych, celowość wdrożenia projektów budowy spalarni odpadów komunalnych w dużych polskich miastach czy regionach kraju. Udowodnili to w swoich wystąpieniach Janusz Mikuła – minister rozwoju regionalnego i Beata Kłopotek – dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Środowiska. Potwierdzono dalej, że są zarezerwowane w POIiŚ na ten cel znaczne środki finansowe z Funduszu Spójności (FS), istotnie wspierające możliwości finansowe w tym względzie ze strony potencjalnych beneficjentów, są wystarczająco zdefiniowane rozwiązania technologiczne, oparte na paleniskach z ruchomym rusztem. Ponadto, że istnieje wśród potencjalnych beneficjentów w miarę dobre rozeznanie, co do wymaganego zakresu przeprowadzenia procedury niezbędnej dla pozyskania środków z FS, a także dobra znajomość koniecznego modelu własności i modelu eksploatacji projektowanej spalarni odpadów. Przedstawiciele wszystkich potencjalnych beneficjentów zaprezentowali w dyskusji panelowej, jak daleko w poszczególnych miastach zaawansowane są prace nad opracowaniem niezbędnej dokumentacji dla złożenia ostatecznego wniosku o pozyskanie środków z FS dla projektów spalarni odpadów komunalnych.

W wielu jednak przypadkach nad daleko zaawansowanymi projektami ciągle wisi, jak przysłowiowy miecz Damoklesa, nieuzgodniona kwestia akceptacji społecznej. Nie przedstawiono, niestety, ani jednego przykładu projektu budowy spalarni, dla którego ostatecznie pozyskano akceptację społeczną i osiągnięto niezbędny konsensus, bez uzyskania którego projekty te nie będą mogły zostać sfinansowane z funduszy UE. Problematyka akceptacji społecznej była podczas obecnej edycji konferencji szeroko dostrzegana, co potwierdziły referaty wybitnych polskich specjalistów w tej dyscyplinie, a także udowodniła to szeroka dyskusja. Jednak akceptacja społeczna ciągle stanowi najistotniejszą barierę.
 

Do grupy zasadniczych wniosków zamykających IV edycję konferencji należała kwestia szybkiego dopracowania fakultatywnego rozporządzenia Ministra Środowiska w kwestii zaliczania części energii odzyskiwanej z odpadów w spalarniach i współspalarniach, zawartej w ich frakcjach ulegających biodegradacji, jako energii należącej do grupy odnawialnych źródeł. Postanowiono też prowadzić dalsze dyskusje nad tzw. paliwami alternatywnymi, nad wprowadzeniem w mediach publicznych ogólnopolskiej kampanii na rzecz racjonalnej gospodarki odpadami komunalnymi i roli w tej gospodarce instalacji termicznego przekształcania odpadów. Ponadto omówiono kwestie podtrzymania obecnego hasła konferencji, a w jego ramach dalszego wspierania wysiłków na rzecz pozyskiwania akceptacji społecznej oraz przygotowywania (od strony formalnej) przez kolejnych beneficjentów dokumentacji niezbędnej dla pozyskania dofinansowania ze strony FS.

W ostatnim dniu konferencji znaczna część uczestników (ok. 70 osób) miała okazję bezpośrednio poznać jedyną polską spalarnię odpadów komunalnych, jaka pracuje wśród instalacji sortowania i kompostowania w Zakładzie Unieszkodliwiania Stałych Odpadów Komunalnych, zlokalizowanym na prawym brzegu Wisły, w przemysłowej części warszawskiej dzielnicy Targówek. Wizyta była doskonałą okazją do bezpośredniej obserwacji szeregu problemów, które były poruszane na konferencji.

 

dr inż. Tadeusz Pająk, Eur Ing

Opiekun naukowy konferencji

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie