Ideą przewodnią budowanego systemu odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych jest oparcie go na mechanizmie rynkowym i kształtowanie – poprzez bodźce o charakterze ekonomiczno-finansowym – pożądanych postaw podmiotów zobowiązanych. Mają one charakter motywacyjno-sankcyjny, a instrumenty prawne zostały ograniczone do podmiotu i przedmiotu obowiązków.

Realizację obowiązku w pożądanym zakresie warunkuje kształtowanie właściwych relacji kosztowych pomiędzy działaniami preferowanymi i dyskryminowanymi. Motywacja ekonomiczna nie jest ograniczona tylko do przedsiębiorców. Oddziaływanie na gospodarstwa domowe ma miejsce poprzez różnicowanie cen opakowań, a zatem także cen towarów, oraz motywowanie do prowadzenia selektywnej zbiórki.

Mechanizm kształtowania efektywności
Problematykę kształtowania efektywności odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych należy rozpatrywać w dwóch obszarach: w odniesieniu do przedsiębiorców oraz gospodarstw domowych. W wymiarze prawnym grupę zobowiązaną do realizacji obowiązku stanowią tylko podmioty gospodarcze, pomimo iż w istotnym zakresie uzyskanie pożądanych efektów jest uwarunkowane zachowaniami gospodarstw domowych. Dla podmiotów zobowiązanych wyznacznikami efektywności działań na rzecz realizacji obowiązku odzysku i recyklingu są opłata produktowa oraz relacje kosztowe pomiędzy poszczególnymi metodami zagospodarowania odpadów.
Na decyzje gospodarstw domowych wpływa natomiast koszt odbioru ...