EMAS dla branży gospodarki odpadami

Ostatnie lata dla branży gospodarki odpadami w Polsce to czas dynamicznych zmian. Nowe przepisy, nakładając kolejne obowiązki, wymusiły zaangażowanie znacznego kapitału i czasu na dostosowanie do zmieniających się warunków.

Jednak samo nadążanie za zmieniającym się prawem nie gwarantuje już przewagi konkurencyjnej. Coraz istotniejsza staje się kultura organizacyjna firm, bazujących na efektywnym zarządzaniu zasobami oraz budowanie wiarygodnego wizerunku w oczach kontrahentów i zainteresowanych stron.

Konieczność sprostania nowym wyzwaniom powoduje, że firmy z branży gospodarki odpadami poszukują sprawdzonych standardów działania. Szczególnie dobrym wyborem okazuje się system ekozarządzania i audytu (EMAS). Zaspokaja on trzy podstawowe potrzeby przedsiębiorstw z tej branży. Po pierwsze, pomaga odnaleźć się w gąszczu zmieniających się przepisów i uporządkować rozbudowane obowiązki związane z ochroną środowiska. Po drugie, dzięki efektywnemu zarządzaniu zasobami i energią firmy generują oszczędności. To ważne w każdym momencie, a szczególnie przy wdrażaniu zmian pochłaniających znaczny kapitał. Po trzecie, EMAS jest skutecznym narzędziem kształtowania wiarygodnego wizerunku firmy odpowiedzialnej społecznie i środowiskowo. To ułatwia nie tylko relacje z kontrahentami biznesowymi, ale również z administracją publiczną.

Standard w zarządzaniu

EMAS (ang. Eco Management and Audit Scheme), to promowany przez Unię Europejską instrument ochrony środowiska, funkcjonujący w oparciu o rozporządzenie (WE) nr 1221/2009 w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie1. Przez ekspertów nazywany jest najwyższym standardem zarządzania środowiskowego. Na EMAS warto spojrzeć, jak na swoisty know-how, pozwalający firmom osiągać cele biznesowe w sposób odpowiedzialny środowiskowo, czyli efektywnie, oszczędnie i ekologicznie.

Komisja Europejska zachęca organizacje do uczestnictwa w EMAS-ie dwutorowo, przez działania informacyjno-promocyjne, ale również poprzez uwzględnianie EMAS-u w legislacji. Odwołanie do niego pojawiło się m.in. w dyrektywie IED oraz dyrektywach o bateriach i akumulatorach czy o zużytym sprzęcie elektrycznymi i elektronicznym.

Podobna tendencja obserwowana jest w naszych krajowych przepisach, dotyczących ochrony środowiska, a szczególnie w tych o odpadach, w których odniesienia do EMAS znalazły się m.in. w:

  • Ustawie z 14 grudnia 2012 r. o odpadach,
  • Ustawie z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi,
  • Ustawie z 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o bateriach i akumulatorach oraz niektórych innych ustaw,
  • Ustawie z 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.

Przywoływanie EMAS-u w nowych przepisach o odpadach miewa różny charakter, jednak zasadniczo wynika z założenia, że stosowanie tego instrumentu oznacza spełnianie najwyższych standardów ochrony środowiska.

Nowe obowiązki

Ustawa opakowaniowa, a za nią również ustawa o ZSEE, wprowadza obowiązek przeprowadzania rocznych audytów zewnętrznych dla podmiotów wystawiających poświadczenia odzysku i recykling. Obowiązek ten będzie dotyczyć przedsiębiorców, którzy prowadzą recykling lub inny niż recykling proces odzysku odpadów opakowaniowych, posiadających zezwolenia na przetwarzanie powyżej 400 Mg odpadów opakowaniowych rocznie, a także przedsiębiorców, którzy eksportują odpady opakowaniowe lub dokonują wewnątrzwspólnotowej dostawy tych odpadów o masie przekraczającej 400 Mg rocznie. W przypadku ZSEE audyty będą dotyczyć zarówno zakładów przetwarzania, jak i organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

Jedynymi podmiotami wskazanymi w przepisach jako upoważnione do prowadzenia audytów zewnętrznych są akredytowani weryfikatorzy środowiskowi systemu ekozarządzania i audytu (EMAS).

Zapisy ustawy o gospodarce opakowaniami, dotyczące wprowadzenia obowiązkowych audytów zaczną obowiązywać 1 stycznia 2016 r. Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym zakłada wejście w życie analogicznych przepisów do 1 stycznia 2017 r.

Marchewka zamiast kija

Przydatność EMAS-u jako narzędzia zarządzania oraz jego obecność w nowych przepisach o odpadach powodują, że firmy z sektora gospodarki odpadami wykazują rosnące nim zainteresowanie. Z tego sektora już teraz pochodzi blisko 30% podmiotów zarejestrowanych w EMAS-ie w Polsce.

Warto podkreślić, że EMAS jest instrumentem nadzorowanym przez administrację rządową. W Polsce zajmują się tym Ministerstwo Środowiska oraz Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. To różni go od innych przyznawanych na zasadach komercyjnych, tzw. ekocertyfikatów. Organizacje zarejestrowane w EMAS spełniają najwyższe wymagania w zakresie ochrony środowiska. W związku z tym powinny one móc liczyć na zwiększony kredyt zaufania ze strony administracji odpowiedzialnej za ochronę środowiska.

Przyjęta przez Polskę w 2014 r. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko zakłada wprowadzenie do 2020 r. systemu rozwiązań legislacyjnych i finansowych, wspierających wdrażanie systemu ekozarządzania i audytu (EMAS) w organizacjach. Już teraz firmy zarejestrowane w EMAS-ie mogą liczyć m.in. na zwolnienia z podatku akcyzowego na gaz i węgiel, a także na wydłużenie okresów między kontrolami inspekcji ochrony środowiska. Dzięki Strategii BEiŚ w najbliższych latach można spodziewać się większej ilości tego typu ?marchewek?.

Maciej Krzyczkowski, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

Źródło

  1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1221/2009 z 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS), uchylające rozporządzenie (WE) nr 761/2001 oraz decyzje Komisji 2001/681/WE i 2006/193/WE (Dz. Urz. UE L 342 z 22.12.2009, s. 1).

 

Śródtytuły od redakcji