Sortownia nowoczesną inwestycją

Po trzech miesiącach od oficjalnego otwarcia Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Lulkowie k. Gniezna, którego budowa trwała zaledwie rok, sprawdziliśmy efekty jego funkcjonowania.

Zakład powstał w wyniku podpisania w 2008 r. Porozumienia międzygminnego w sprawie wykonania projektu pt. ?System unieszkodliwiania odpadów komunalnych dla gmin objętych Porozumieniem wraz z budową Zakładu Zagospodarowania Odpadów w Lulkowie?. Podpis złożyło 14 gmin, a projekt swoim zasięgiem obejmuje dwa powiaty: gnieźnieński (bez gm. Mieleszyn) i wrzesiński. W ramach przedsięwzięcia powstała także Stacja Przeładunkowa Odpadów w Bardzie (gm. Września). Inwestorem jest firma Urbis, będąca własnością miasta Gniezno. Wartość brutto projektu wynosi 81,5 mln zł, a dofinansowanie z Unii Europejskiej stanowiło 49,5 mln zł. Przy kalkulowaniu kosztów dotyczących procedury przetargowej należało założyć 10% nadwyżki. ? Dobre oszacowanie całej inwestycji pozwoliło zwrócić nadwyżkę Ministerstwu Środowiska ? mówi Edmund Młodzikowski, prezes firmy Urbis.

Decydujący głos

Inwestycja przebiegła sprawnie dzięki przygotowaniu dokumentacji zgodnie z ustalonym harmonogramem. Procesy w Lulkowie i w Bardzie były prowadzone równolegle. Za przeprowadzenie konsultacji społecznych dotyczących lokalizacji zakładu i jego oddziaływania na środowisko od strony formalnej odpowiadała gmina. ? Rezultaty rozmów powinny być zapisane w decyzji środowiskowej ? zauważył E. Młodzikowski. W przypadku inwestycji w Lulkowie decyzje środowiskowe i lokalizacyjne przygotowano już w 2010 r. ? Nie było sprzeciwu lokalnej społeczności ? potwierdzi Karol Kasprzyk, pełnomocnik projektu. Wpływ na to mogły mieć położenie zakładu z dala od zabudowań, w pobliżu lasów, a także perspektywa nowych miejsc pracy. Dodatkowo zainstalowana przy biokompostowni płuczka minimalizuje uciążliwości odorowe.

Proces inwestycyjny budowy zakładu w Lulkowie rozpoczął się od rozpoznania technologii. Przedstawiciele urzędu miasta i firmy Urbis odwiedzili kilka zakładów. Zebrali dane niezbędne do określenia technologii, w jakiej przedsięwzięcie będzie realizowane. Najważniejszymi kryteriami, jakimi kierowano się przy wyborze zakładów, były podobna do planowanej w Lulkowie przepustowość i strumień odpadów oraz zapewnienie możliwe dużego poziomu odzysku frakcji materiałowych do recyklingu. Instalacje obsługują obszar zamieszkiwany przez ok. 200 tys. mieszkańców. ? Dobranie takich kryteriów pozwoliło na skalkulowanie kosztów działalności zakładu i zweryfikowanie rodzaju obiektów wchodzących w jego skład ? dodał E. Młodzikowski.

Przy aplikowaniu o środki unijne złożono dodatkowe dokumenty: studium wykonalności, czyli opracowanie finansowe, i program funkcjonalno-użytkowy, czyli specyfikację istotnych warunków zamówienia oraz komplet załączników, w tym prawomocne decyzje administracyjne. Do właściwej realizacji procesu inwestycyjnego niezbędne było wyłonienie w procedurach przetargowych dwóch podmiotów, tj. inżyniera kontraktu i pomocy technicznej. ? Kluczowymi warunkami sprawnego przebiegu inwestycji są rzetelnie funkcjonujący inżynier kontraktu (zespół nadzorujący budowę) i dobra pomoc techniczna (nadzorująca elementy ekonomiczne i techniczne) ? zaznaczył K. Kasprzyk. W trakcie budowy muszą zostać wykonane rozruchy technologiczne i odbiory końcowe, niezbędne do wydania pozwolenia na użytkowanie obiektu. Odpowiednio ułożony grafik odbioru przez poszczególne instytucje ułatwia uzyskanie stosownych pozwoleń. ? Konieczne są decyzje, m.in. inspektora pracy, sanepidu, straży pożarnej i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska ? mówi K. Kasprzyk. Zawiadomienie o zakończeniu inwestycji należy zgłosić do WIOŚ-u na miesiąc przed planowanym terminem odbioru.

W drodze do mechanizacji

Gminy podpisują kontrakty z przedsiębiorstwami odbierającymi odpady i dostarczającymi je do, pracującego w systemie dwuzmianowym, zakładu. Na samym początku trafiają one do hali przyjęć. Tam urządzenie rozrywa worki z odpadami, a te przekazywane są na linię segregacji. Projekt zakłada przepustowość linii segregacji na poziomie 56 000 Mg/rok dla odpadów zmieszanych, w tym ok. 5000 t/rok odpadów zbieranych selektywnie.

Odpady trafiają najpierw do ręcznego wstępnego przesortowania (w kabinie zamkniętej), a następnie kierowane są do sita bębnowego, gdzie wydzielane są poszczególne frakcje granulometryczne (<80 mm, 80-340 mm oraz > 340 mm). Potem frakcja 80-340 mm przechodzi przez poszczególne separatory. Zakład wyposażony jest w kilka separatorów: sześć optycznych, jeden balistyczny oraz dwa metali żelaznych i jeden nieżelaznych. Wszystkie automatycznie wydzielone frakcje materiałowe trafiają do kabiny sortowniczej w celu kontroli jakości, doczyszczenia lub dalszego rozsortowania: ? W Wielkopolsce wyróżniamy się pod względem liczby separatorów. Wskutek tego otrzymane przez nas frakcje stanowią gotowy do sprzedaży surowiec ? podkreśla K. Kasprzyk. Wybrana technologia ma bardzo dobry wskaźnik separacji. ? Dobrze zaprojektowane i funkcjonujące maszyny to niski koszt eksploatacji, a odpowiednie wysortowanie materiału wiąże się z jego wartością rynkową ? analizuje K. Kasprzyk. W efekcie działalności zakładu wydzielane są frakcje: metali żelaznych, nieżelaznych, makulatury, szkła, tworzyw sztucznych (butelki PET z podziałem kolory: transparentne, zielone i niebieskie, opakowania HDPE/PP), kartoniki wielomateriałowe po żywności płynnej oraz komponenty do produkcji paliwa alternatywnego

Efektywność w działaniu

Na obszarze działalności porozumienia międzygminnego nie istnieje jeszcze zintegrowany system selektywnej zbiórki i odbioru odpadów. Zadaniem gminy jest zdecydowanie o obowiązującym na jej terenie rodzaju zbiórki. ? Możemy doradzić, jakie rozwiązanie będzie najlepsze pod względem ekonomicznym i ekologicznym ? dodaje E. Młodzikowski. Na razie zakład przyjmuje odpady zmieszane. Osobno prowadzona jest selektywna zbiórka szkła i butelek PET. ? Docelowo ma być zapewniona zbiórka odpadów zmieszanych ?suchych? i ?mokrych? ? twierdzi K. Kasprzyk. Na razie należy przeliczyć, czy taki system będzie opłacalny, bo wymaga zorganizowana odpowiedniego transportu. Warto jednak zaznaczyć, że samorządy są ustawowo zobligowane do przeprowadzania zbiórki selektywnej. Zgodnie z unijnymi dyrektywami i zapisami Ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, do 2020 r. musi zostać wykazany odpowiedni poziom recyklingu. W przypadku odpadów komunalnych ma on wynosić co najmniej 50% wagowo, z podziałem na cztery frakcje: papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło.

Po trzech miesiącach działalności zakładu można mówić o efektywności przeprowadzanego w nim sortowania. ? Frakcje są bardzo czyste. Rekomendowana skuteczność sortowania frakcji materiałowych to 80-90%. Średnia wydzielania surowców wtórnych kierowanych do recyklingu to 15% odpadów kierowanych do instalacji ? mówi K. Kasprzyk. Jednak dane muszą zostać poparte badaniami, które zaplanowano na koniec października. ? Należy je przeprowadzić po trzech miesiącach od momentu, kiedy marszałek województwa wpisze zakład na listę regionalnych instalacji przetwarzania odpadów ? dodaje K. Kasprzyk. Wtedy dokładnie będzie wiadomo, ile przetwarza się odpadów i jaka jest ich morfologia.

Dawid Lemanowicz

 

Komentarz 

W 2012 roku oddano do użytku trzy pierwsze instalacje w Polsce: w Ełku, Elblągu i Bielsku Białej, gdzie wdrożono w życie koncepcję sortowania z zastosowaniem separacji optycznej. Priorytetem był skuteczny odzysk frakcji do recyklingu takich jak: papier, folia PE, PET, HDPE/PP oraz kartoniki wielomateriałowe. Na tych instalacjach po raz pierwszy wykazano, że procesy sortowania zarówno odpadów komunalnych zmieszanych, jak i zbieranych selektywnie mogą być bardziej efektywne niż było to znane dotychczas na instalacjach opierających się wyłącznie na sortowaniu manualnym.

ZZO Lulkowo to kolejna instalacja w Polsce, która w realny sposób wspomaga osiągnięcie wymaganych poziomów recyklingu, dzięki możliwości wydzielenia odpowiedniej ilości i jakości frakcji materiałowych ze strumieni odpadów komunalnych, zbieranych selektywnie oraz zmieszanych. Wydzielenie ponad 50% papieru, odpowiednich rodzajów tworzyw sztucznych i metali z przeznaczeniem do recyklingu już dzisiaj jest możliwe. Proces w ZZO Lulkowo może podlegać również optymalizacji ? a nawet w przypadku, gdy będzie to ekonomicznie uzasadnione możliwa jest jego dalsza rozbudowa. Jakość koncepcji procesu sortowania, projektu technologicznego, dostarczonej instalacji i jej wyposażenia oraz jakość przygotowania inwestora decydują o sukcesie i efektach, jakie mogą być osiągane przez w następnych latach eksploatacji zakładu. Wszystkie te elementy złożyły się na ostateczny kształt instalacji do sortowani. 

Mariusz Rajca,  TOMRA Sorting