W teorii prawa administracyjnego pojęcia „kontrola” i „nadzór” różnią się od siebie w zależności od zakresu i skutków prawnych działań. Pierwsze obejmuje m.in. uprawnienie do oceny działalności podmiotu kontrolowanego, drugie zaś – również prawo do władczego kształtowania sytuacji nadzorowanego podmiotu.
 
Kontrola dotyczy też poinformowania kontrolowanego podmiotu o wynikach oceny. Ocena ma polegać na porównaniu z określonym wzorcem i wykazaniu ewentualnych rozbieżności. W ściśle rozumianym pojęciu „kontrola” nie mieści się prawo organu kontrolującego do władczego oddziaływania na podmiot kontrolowany, nawet jeżeli wyniki kontroli wskazywałyby na taką potrzebę. Dla podjęcia działań w sposób wiążący kształtujących sytuację podmiotu kontrolowanego organ kontrolujący musi mieć wyraźne upoważnienie. Jeżeli przepisy przyznają organowi takie upoważnienie, kontrola z teoretycznego punktu widzenia staje się „nadzorem”. „Nadzór” bowiem to nie tylko uprawnienie do wyciągania wniosków z wyników kontroli, ale także – jak wspomniano – prawo władczego kształtowania sytuacji nadzorowanego podmiotu. To kształtowanie polega na zobowiązaniu danego podmiotu do usunięcia stwierdzonych w wyniku kontroli rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym a założonym wzorcem1, 2.
 
...