Kuzynka wierzby – topola
Coraz więcej rolników i osób posiadających grunty nadające się pod uprawę roślin „energetycznych” zastanawia się, jaką roślinę wybrać do uprawy na plantacji.
Największym zainteresowaniem plantatorów cieszy się obecnie wierzba wiciowa, dla której warunki przyrodnicze są w większości rejonów naszego kraju wyśmienite. Powszechna staje się wiedza na temat zasad uprawy tej rośliny, systemach zbioru i przechowywania uzyskanej biomasy wierzbowej, a także o sposobach jej przetwarzania na określone nośniki energii. Zasadne wydaje się więc przybliżenie „kuzynki” wierzby – topoli.
Oba rodzaje: topola (Populus L.) oraz wierzba (Salix L.) – należą do tej samej rodziny botanicznej – wierzbowatych (Salicaceae). W naszych warunkach klimatycznych są to najszybciej rosnące drzewa. W stosunkowo krótkim czasie dostarczają znacznych ilości drewna, znacznie większych niż inne gatunki, lecz stosunkowo szybko się starzeją.
Właśnie ta cecha była zapewne przyczyną pewnej niechęci wobec topoli i wierzby przy zadrzewieniach miejskich i komunikacyjnych, bowiem konary drzew kilkudziesięcioletnich stają się kruche i łamliwe.
Wspólne cechy
Naturalnym środowiskiem życia wierzby i topoli są gleby aluwialne, napływowe. W takich właśnie warunkach rosły one w Polsce, obficie zasiedlając doliny rzeczne, brzegi jezior i stawów oraz wilgotne gleby w obniżeniach terenu. Od niepamiętnych czasów towarzyszyły człowiekowi, dostarczając (szczególnie na wsiach) budulca i opału. Tworzyły korzystny mikroklimat wokół zagród i obejść gospodarskich, poprawiały retencję wód, a równocześnie – dzięki swym wymaganiom pokarmowym i obfitym systemom korzeniowym – działały jak naturalne oczyszczalnie korzeniowe. Od zamierzchłych czasów z pączków, liści i kory zarówno wierzby, jak i topoli wytwarzano, szczególnie na wsi, leki dla ludzi i zwierząt gospodarskich. Lecznicze właściwości tych roślin wykorzystują dzikie zwierzęta.
Poza tym zarośla wierzbowe lub topolowe stanowiły naturalne siedliska dla wielu gatunków ptaków, zwierząt polnych i owadów, zapewniając im schronienie i pokarm.
Inną wspólną cechą wierzby i topoli jest ogromna łatwość krzyżowania się i dostosowywania do warunków klimatycznych i glebowych, panujących w różnych szerokościach geograficznych naszego globu, oraz szczególna łatwość rozmnażania wegetatywnego.
Do tej pory poznano ok. 300 gatunków wierzby i 30 gatunków topoli, a oprócz tego niezliczone wprost ilości mieszańców i odmian powstałych naturalnie w obrębie każdego rodzaju.
Większe plony
Te cechy topoli i wierzby sprawiły, że od wielu lat na szeroką skalę prowadzone są prace hodowlane i selekcja, zmierzające do uzyskania mieszańców wyróżniających się szczególnie wielką dynamiką wzrostu i narastania biomasy, wysoką odpornością na niesprzyjające warunki wzrostu oraz odpornością na choroby i szkodniki.
W Europie Zachodniej celom energetycznym służą plantacje zarówno wierzby, jak i topoli. W niektórych krajach biomasę uzyskuje się prawie wyłączne z plantacji specjalnie wyhodowanej, szybko rosnącej topoli, bowiem jej plony są większe niż plony wierzby.
Sposób zakładania plantacji, warunki wodno-glebowe i agrotechnika w przypadku topoli energetycznej są takie same jak w przypadku wierzby. Jedynie zbiór w cyklu dwuletnim wymaga specjalistycznego sprzętu, bowiem topola tworzy pręty (pnie) znacznie grubsze i dłuższe niż wierzba. Na przykład na plantacjach włoskich czy francuskich w pierwszym zbiorze po założeniu plantacji rośliny mają wysokość 6-8 m, w kolejnych zbiorach już 10-12 m i średnicę pnia ok. 8 cm.
Mimo iż w Polsce obecnie nie są prowadzone działania zmierzające do wyselekcjonowania i hodowli nowych odmian i mieszańców topoli, przydatnych do prowadzenia plantacji energetycznych, pojawia się zainteresowanie sadzonkami odmian i mieszańców wyhodowanych w krajach Unii Europejskiej, szczególne w Szwecji i we Włoszech. To rodzące się zainteresowanie jest korzystne nie tylko ze względów ekonomicznych, ale również przyrodniczych – niech topola wróci na tereny, na których rosła od pradziejów.
dr inż. Elżbieta Karwowska-Marska
konsultant naukowy firmy Hipperpol, Elbląg
Największym zainteresowaniem plantatorów cieszy się obecnie wierzba wiciowa, dla której warunki przyrodnicze są w większości rejonów naszego kraju wyśmienite. Powszechna staje się wiedza na temat zasad uprawy tej rośliny, systemach zbioru i przechowywania uzyskanej biomasy wierzbowej, a także o sposobach jej przetwarzania na określone nośniki energii. Zasadne wydaje się więc przybliżenie „kuzynki” wierzby – topoli.
Oba rodzaje: topola (Populus L.) oraz wierzba (Salix L.) – należą do tej samej rodziny botanicznej – wierzbowatych (Salicaceae). W naszych warunkach klimatycznych są to najszybciej rosnące drzewa. W stosunkowo krótkim czasie dostarczają znacznych ilości drewna, znacznie większych niż inne gatunki, lecz stosunkowo szybko się starzeją.
Właśnie ta cecha była zapewne przyczyną pewnej niechęci wobec topoli i wierzby przy zadrzewieniach miejskich i komunikacyjnych, bowiem konary drzew kilkudziesięcioletnich stają się kruche i łamliwe.
Wspólne cechy
Naturalnym środowiskiem życia wierzby i topoli są gleby aluwialne, napływowe. W takich właśnie warunkach rosły one w Polsce, obficie zasiedlając doliny rzeczne, brzegi jezior i stawów oraz wilgotne gleby w obniżeniach terenu. Od niepamiętnych czasów towarzyszyły człowiekowi, dostarczając (szczególnie na wsiach) budulca i opału. Tworzyły korzystny mikroklimat wokół zagród i obejść gospodarskich, poprawiały retencję wód, a równocześnie – dzięki swym wymaganiom pokarmowym i obfitym systemom korzeniowym – działały jak naturalne oczyszczalnie korzeniowe. Od zamierzchłych czasów z pączków, liści i kory zarówno wierzby, jak i topoli wytwarzano, szczególnie na wsi, leki dla ludzi i zwierząt gospodarskich. Lecznicze właściwości tych roślin wykorzystują dzikie zwierzęta.
Poza tym zarośla wierzbowe lub topolowe stanowiły naturalne siedliska dla wielu gatunków ptaków, zwierząt polnych i owadów, zapewniając im schronienie i pokarm.
Inną wspólną cechą wierzby i topoli jest ogromna łatwość krzyżowania się i dostosowywania do warunków klimatycznych i glebowych, panujących w różnych szerokościach geograficznych naszego globu, oraz szczególna łatwość rozmnażania wegetatywnego.
Do tej pory poznano ok. 300 gatunków wierzby i 30 gatunków topoli, a oprócz tego niezliczone wprost ilości mieszańców i odmian powstałych naturalnie w obrębie każdego rodzaju.
Większe plony
Te cechy topoli i wierzby sprawiły, że od wielu lat na szeroką skalę prowadzone są prace hodowlane i selekcja, zmierzające do uzyskania mieszańców wyróżniających się szczególnie wielką dynamiką wzrostu i narastania biomasy, wysoką odpornością na niesprzyjające warunki wzrostu oraz odpornością na choroby i szkodniki.
W Europie Zachodniej celom energetycznym służą plantacje zarówno wierzby, jak i topoli. W niektórych krajach biomasę uzyskuje się prawie wyłączne z plantacji specjalnie wyhodowanej, szybko rosnącej topoli, bowiem jej plony są większe niż plony wierzby.
Sposób zakładania plantacji, warunki wodno-glebowe i agrotechnika w przypadku topoli energetycznej są takie same jak w przypadku wierzby. Jedynie zbiór w cyklu dwuletnim wymaga specjalistycznego sprzętu, bowiem topola tworzy pręty (pnie) znacznie grubsze i dłuższe niż wierzba. Na przykład na plantacjach włoskich czy francuskich w pierwszym zbiorze po założeniu plantacji rośliny mają wysokość 6-8 m, w kolejnych zbiorach już 10-12 m i średnicę pnia ok. 8 cm.
Mimo iż w Polsce obecnie nie są prowadzone działania zmierzające do wyselekcjonowania i hodowli nowych odmian i mieszańców topoli, przydatnych do prowadzenia plantacji energetycznych, pojawia się zainteresowanie sadzonkami odmian i mieszańców wyhodowanych w krajach Unii Europejskiej, szczególne w Szwecji i we Włoszech. To rodzące się zainteresowanie jest korzystne nie tylko ze względów ekonomicznych, ale również przyrodniczych – niech topola wróci na tereny, na których rosła od pradziejów.
dr inż. Elżbieta Karwowska-Marska
konsultant naukowy firmy Hipperpol, Elbląg
