Jednym z obszarów aktywności gmin, będącym odpowiedzią na potrzeby gospodarcze, społeczne, środowiskowe oraz ekonomiczne, jest rzetelne kształtowanie i wdrażanie lokalnej polityki energetycznej.

W czasach wielu wyzwań stojących przed polską energetyką, zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i długoterminowej, niezwykle ważną rolę odgrywa ,,Polityka energetyczna Polski do 2030 roku?, przyjęta przez Radę Ministrów. W dokumencie zawarto kluczowe kierunki dla polskiej polityki energetycznej, a wśród nich wymienia się:

  • zwiększenie bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,
  • poprawę i wzrost efektywności energetycznej,
  • zmniejszenie negatywnego oddziaływania energetyki na środowisko,
  • rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,
  • zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, również biopaliw.

Założenia oraz cele polityki energetycznej dotyczą obszaru całego kraju. Jednak aby sprawnie je realizować, należy w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego wprowadzić lokalną politykę energetyczną, która będzie spójna z wytycznymi zawartymi w krajowym dokumencie strategicznym. Działania takie pozwolą na dokładne opracowanie strategii lokalnych w zakresie wzrostu efektywności energetycznej oraz bezpieczeństwa energetycznego. Zarówno duże, jak i te mniejsze gminy powinny zaangażować się w kwestie związane z lokalną polityką energetyczną. Korzyści wynikające z podjęcia takiej inicjatywy będą widoczne w obszarze związanym z kształtowaniem i wdrażaniem zrównoważonej gospodarki energetycznej na poziomie lokalnym, która winna opierać się na dokumentach strategicznych opracowanych w ramach procesu planowania energetycznego. Natomiast rezultatem jej realizacji powinna być optymalizacja zużycia paliw i energii, skutkująca poprawą efektywności energetycznej i jakości środowiska naturalnego. Takie skonsolidowane działania, a szczególnie ich skutki, to istotna składowa marketingu jednostki samorządowej, który obecnie jest niezbędny do osiągnięcia sukcesu przez wszystkie organizacje i jednostki.

Charakterystyka marketingu terytorialnego

W celu podkreślenia atrakcyjności danej gminy niezwykle istotne jest systematyczne i efektywne prowadzenie działań wchodzących w skład marketingu terytorialnego. 
Marketing terytorialny posiada cechy marketingu komercyjnego i stosowanego przez instytucje non-profit. Poza tym ukierunkowany jest na realizację trzech celów, którymi są: kreowanie i utrwalanie pozytywnego wizerunku jednostki terytorialnej, zwiększanie atrakcyjności regionów oraz gmin w oczach mieszkańców, osób przyjezdnych, inwestorów oraz wzmacnianie pozycji wśród konkurencji, a także rozwijanie usług oferowanych przez instytucje publiczne w celu łatwiejszego korzystania z nich przez mieszkańców i podmioty gospodarcze.  
Analizując wymienione cele, można zauważyć, że lokalna polityka energetyczna jest silnie powiązana z dwoma pierwszymi punktami. Gmina, angażując się w tego typu działania. znacznie poprawia swój wizerunek, zarówno wśród mieszkańców, jak i inwestorów. Staje się również miejscem atrakcyjnym i nowoczesnym, które potrafi w pełni racjonalnie korzystać ze swoich zasobów poprzez efektywne zarządzanie i gospodarowanie nimi. Istotnym atutem podjętych inicjatyw w tym obszarze jest również zmiana postrzegania gmin przez przedsiębiorstwa energetyczne, które traktują aktywne samorządy jak partnerów. 
Jednostki samorządu terytorialnego rywalizują ze sobą na wielu płaszczyznach. W związku z tym powinny uwzględniać w swoich działaniach kilka czynników, dzięki którym postrzegane są na rynku jako gminy konkurencyjne. Pod tym względem warto wymienić:

  • innowacyjność oraz nowoczesność firm,
  • poziom i jakość życia mieszkańców,
  • efektywność procesu zarządzania,
  • ofertę i poziom usług publicznych,
  • stan środowiska naturalnego oraz dbałość o nie,
  • wizerunek i relacje z otoczeniem,
  • infrastrukturę techniczno-ekonomiczną oraz społeczną.

Gminy powinny systematycznie rozwijać się we wszystkich wymienionych aspektach, aczkolwiek często wybierają kluczowe obszary, w których mogą prowadzić działania w najbardziej efektywny sposób. Mimo różnic pomiędzy poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego, istotną kwestią jest wspieranie działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej, która pozytywnie wpływa nie tylko na wizerunek gminy i jej konkurencyjność, ale również na poziom życia mieszkańców oraz stan środowiska naturalnego. Dlatego tak ważne jest to, aby gminy starały się wprowadzać do swoich długofalowych działań i strategii elementy lokalnej polityki energetycznej.

Gminne przykłady lokalnej polityki

W celu zaprezentowania efektów prowadzenia działań wchodzących w skład lokalnej polityki energetycznej przedstawiono dwa miasta i ich osiągnięcia w tej dziedzinie. 
Pierwszym miastem jest Częstochowa, która w ostatnich latach niezwykle prężnie i aktywnie działa na rzecz lokalnej zrównoważonej gospodarki energetycznej. Kluczowe założenia polityki energetycznej udostępnione przez Urząd Miasta Częstochowy są zgodne z kierunkami działań zawartymi w dokumencie ,,Polityka energetyczna Polski do 2030 roku?. Wśród nich wymienia się:

  • zapewnienie właściwego zaopatrzenia w media energetyczne odbiorców na terenie miasta przy właściwym stopniu bezpieczeństwa dostaw energii,
  • poprawa efektywności energetycznej w obiektach miejskich,
  • rozwój konkurencyjnych rynków energii,
  • rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Istotne elementy polityki energetycznej gminy stanowią także: planowanie energetyczne, zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej, tworzenie nowatorskich platform współpracy samorządu, przedsiębiorstw energetycznych, ośrodków naukowych oraz niezależnych ekspertów. 
Należy również podkreślić, że zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej stanowi niezwykle ważny element polityki energetycznej gminy, którego realizacja przynosi znaczące efekty (ograniczenie zużycia mediów i zmniejszenie kosztów z tego tytułu). Częstochowa dofinansowuje realizację zadań wynikających z ?Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta Częstochowy? w zakresie modernizacji i zmiany systemów grzewczych na energooszczędne oraz ekologiczne, a także montażu (przez osoby fizyczne) kolektorów słonecznych w budynkach mieszkalnych na obszarze miasta. 
Częstochowa razem z Fundacją na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii z Katowic zrealizowała projekt w ramach działań edukacyjnych ,,Podnoszenie poziomu świadomości społecznej w zakresie aktywnego udziału w procesie podejmowania decyzji dotyczących ochrony środowiska?. W związku z tym na stronie Urzędu Miasta został uruchomiony internetowy portal informacyjny ,,Energia i środowisko?, którego tematyka poświęcona jest oszczędzaniu energii, poprawie efektywności energetycznej i stanu środowiska naturalnego. 
Dzięki dużej aktywności w obszarze kształtowania i wdrażania lokalnej polityki energetycznej Częstochowa otrzymała wiele nagród. W 2013 r. przyznano jej: wyróżnienie w konkursie ECO-MIASTO za politykę w zakresie budownictwa ekologicznego oraz wyróżnienie w konkursie ?Miasto Szans ? Miasto Zrównoważonego Rozwoju? za konsekwentne i innowacyjne działania w zakresie poprawy efektywności energetycznej. 
Częstochowa, oprócz uczestniczenia w wielu konkursach i ciekawych przedsięwzięciach, przynależy również do stowarzyszeń, z którymi wspólnie kształtuje najbardziej efektywne działania wchodzące w skład lokalnej polityki energetycznej. Miasto jest członkiem Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć ,,Energie Citiés? ? organizacji pozarządowej współpracującej z lokalnymi samorządami w obszarze kreowania lokalnej polityki energetycznej ? oraz Porozumienia między burmistrzami ruchu europejskiego skupiającego władze lokalne i regionalne, działające na rzecz zwiększenia efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Miasto przystąpiło również do ?Koalicji na rzecz utworzenia krajowego systemu zrównoważonego gospodarowania energią?, której celem jest wprowadzenie kompleksowego planowania gospodarki niskoemisyjnej w samorządach na wszystkich poziomach oraz w instytucjach publicznych. 
Kolejnym przykładem miast zaangażowanych w kwestie energetyczne jest Bielsko-Biała. W mieście realizowany jest program obniżenia emisji (POE). Od 2007 r. przestarzałe węglowe źródła ciepła w domach jednorodzinnych wymieniane są na źródła ekologiczne. Do 2013 r. dzięki dotacjom z gminy wymieniono 1500 takich kotłowni oraz zainstalowano 780 instalacji solarnych. Bielsko-Biała prowadzi również działania w obszarze odnawialnych źródeł energii, zwłaszcza pod kątem wykorzystania energii słonecznej oraz biogazu. W ramach dużej aktywności w tym obszarze miasto otrzymało wiele nagród i wyróżnień. W 2013 r. gmina otrzymała dwie nagrody: najwyższe europejskie wyróżnienie EPSA nadane przez Europejski Instytut Administracji Publicznej za projekt ,,Bielsko-Biała chroni klimat? oraz pierwszą nagrodę w europejskim konkursie w ramach festiwalu ,,Science on Stage 2013? za najlepszy projekt w kategorii współpraca edukacji z samorządem ?,,Bielsko-Biała chroni klimat?. 
Bielsko-Biała przynależy do stowarzyszeń krajowych i zagranicznych, w tym do Energy Citiés, Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć Energie Citiés i Porozumienia między burmistrzami. 
Działania podejmowane przez oba miasta poprawiają jakość środowiska naturalnego i życia mieszkańców oraz mają pozytywny wpływ na sytuację ekonomiczną i gospodarczą na ich obszarze. Liczne wyróżnienia, które otrzymały oba samorządy, potwierdzają zaangażowanie oraz profesjonalizm prowadzonych działań z zakresu lokalnej polityki energetycznej. Wpływają również korzystnie na wizerunek gmin, zapewniają im większą rozpoznawalność na rynku krajowym oraz międzynarodowym. Samorządy postrzegane są jako jednostki nowocześnie zarządzane, które nie boją się kształtowania i wdrażania zrównoważonej gospodarki energetycznej oraz wykorzystują do tego działania inwestycyjne, zarządcze, edukacyjne i informacyjne. Ich inicjatywy w tym trudnym obszarze są pozytywnie oceniane przez niezależnych krajowych i międzynarodowych ekspertów, a miasta kojarzą się z samorządem ?energetycznie świadomym?. Czas na odpowiedź na pytanie, czy gminy powinny prowadzić lokalną politykę energetyczną? Co więcej, czy warto wykorzystać jej efekty w działaniach marketingowych? Odpowiedź jest jednoznaczna ? oczywiście, że tak. Są to inicjatywy coraz bardziej doceniane przez wszystkich zainteresowanych, w tym mieszkańców i zagranicznych inwestorów. Gminy muszą nauczyć się czerpać dodatkowe korzyści w obszarze marketingu i promocji wskutek prowadzonych przez siebie działań w różnych zakresach. Częstochowa i Bielsko-Biała są przykładami, które dowodzą, że przynosi to odpowiednie efekty.

 

Źródła

  1. Chrzan E.: Charakterystyka marketingu terytorialnego. [W:] Łazorko K., Niedzielska A. (red.): Kreowanie wizerunku miejsca w koncepcji marketingu terytorialnego. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej. Częstochowa 2011.
  2. Kasiewicz S.: Ryzyko inwestowania w polskim sektorze energetyki odnawialnej. CeDeWu. Warszawa 2012.
  3. Informacje na temat działań z zakresu polityki energetycznej prowadzonych w miastach przekazane przez Urząd Miasta Częstochowy i Urząd Miasta Bielsko-Białej.

 

Iwona Herbuś 
Krajowa Agencja Poszanowania Energii