Finanse jednostek samorządu terytorialnego są ostatnio tematem ożywionej dyskusji. Toczy się ważna debata nad kształtem ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, wiele mówi się także o zadłużeniu samorządów. Oba wątki mają istotne znaczenie w perspektywie akcesji Polski z Unią Europejską, w tym korzystania ze środków unijnych.
W wielu publikacjach i dyskusjach o zadłużeniu samorządów podkreślano wzrost tego zadłużenia, mocno akcentując jego niekorzystny charakter oraz pytając o możliwe skutki tej sytuacji i ewentualne zagrożenia.
Zarząd Związku Miast Polskich wskazuje na kilka przyczyn zaciągania przez gminy kredytów czy emisji obligacji. Analizując czynniki, które doprowadziły do obecnego poziomu zadłużenia samorządów, wskazujemy na zmniejszenie wydajności źródeł zasilania finansowego gmin oraz jego niedoszacowanie dla powiatów i województw. Zjawiska te wystąpiły w wyniku uchwalenia przez Sejm ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w 1998 r., która – przyjęta tymczasowo na 2 lata – obowiązuje do dziś. Innym powodem osłabienia finansów samorządowych jest systematyczne niedoszacowanie subwencji szkolnej oraz dotacji celowych na zadania własne i zlecone (przede wszystkim w dziedzinie pomocy społecznej). W wyniku takiego postępowania władz centralnych, możliwość finansowania inwestycji z własnych środków budżetowych spadła w gminach z 25% w 1997 r. do 18% w 2002 r., natomiast w miastach na prawach powiatu - odpowiednio z 21% d...