Ochrona środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniami powietrza to bardzo złożony problem. Wszelkie działania z tym związane, takie jak ograniczanie niskiej emisji, tworzenie nowych przepisów czy edukacja ekologiczna, muszą być poparte szczegółowymi danymi. Dzięki nim i zaawansowanym systemom informatycznym, które je przetwarzają, jesteśmy w stanie lepiej dbać o otaczający nas świat.

Niska emisja to jeden z elementów najbardziej wpływających na czystość polskiego powietrza. Szacuje się, że ok. 90% zanieczyszczeń jest generowane właśnie przez nią. Powstaje ona, kiedy do ogrzewania domów lub mieszkań oraz wody używa się pieców niespełniających norm lub wykorzystuje się nieodpowiednie paliwo. Stąd właśnie przymiotnik ?niska?, ponieważ kominy domów ogrzewanych w niewłaściwy sposób znajdują się zazwyczaj na wysokości zaledwie kilkunastu metrów. Aby skutecznie walczyć z tym problemem, trzeba przede wszystkim gromadzić informacje na temat źródeł występowania niskiej emisji i cały czas kontrolować jej poziom.

Organami, które w najszerszym zakresie gromadzą statystyki na temat jakości powietrza w Polsce, są Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) oraz, regionalnie, Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska (WIOŚ). Jednym z najistotniejszych zadań realizowanych przez GIOŚ jest prowadzenie badań i ocen stanu środowiska, w tym monitoringu zanieczyszczeń powietrza. Działania te nadzoruje Ministerstwo Środowiska. Wiąże się to także z wypełnianiem wymagań zawartych w przepisach Unii Europejskiej i prawie polskim.

Około 90% pomiarów jakości powietrza wykonywanych przez instytucje rządowe prowadzone jest przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska, które następnie kierują je do GIOŚ-u. Jednostka ta jednocześnie nadzoruje i koordynuje wykonywanie programu badań i ocen jakości powietrza, określonego w krajowym i wojewódzkich programach Państwowego Monitoringu Środowiska.

Dane o zanieczyszczeniach powietrza w Polsce dostępne są publicznie i każdy może sprawdzać je na bieżąco w Internecie pod adresem powietrze.gios.gov.pl. Na stronę trafiają pomiary z kilkuset stacji monitoringu rozmieszczonych w całej Polsce. Dzięki nim możemy uzyskać informacje na temat aktualnych stężeń najczęściej występujących zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, benzenu, tlenku węgla, ozonu, pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz pomiary ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle PM10. Portal to także kompendium wiedzy na temat całego problemu zanieczyszczeń powietrza. Użytkownicy mogą ponadto pobrać archiwalne wyniki pomiarów i śledzić ostrzeżenia o wysokich stężeniach zanieczyszczeń występujących na terenie Polski. Otwarte dane dostępne są także w postaci aplikacji mobilnej na smartfony.

Informacje GIOŚ-u na temat czystości powietrza wykorzystywane są też w takich aplikacjach jak SmokSmog czy Zanieczyszczenia Powietrza. Pomagają one także organizacjom zaangażowanym w ochronę i monitorowanie stanu środowiska, takim jak Polski Alarm Smogowy oraz jego lokalne oddziały. Działalność GIOŚ-u w tym zakresie wykorzystuje również rząd, podsumowując swoje dotychczasowe działania oraz planując kolejne rozwiązania mające na celu ograniczanie niskiej emisji.

Jakub Wojajczyk