18 grudnia 2003 r. Sejm RP przyjął ustawę o zmianie ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, która składa się z dwóch artykułów. Wprowadzono 19 poprawek, które można podzielić na następujące grupy: dotyczące znakowania opakowań, związane ze zmianą przepisów celnych, dotyczące zmian definicji oraz inne zmiany. Ustawa została skierowana do podpisu prezydenta RP.

Obowiązująca obecnie Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (DzU Nr 63, poz. 638 i z 2003 r. Nr 7, poz. 78) w art. 6 ust. 1 (stosowny przepis karny znajduje się w art. 21) nałożyła na producenta i importera opakowań obowiązek ich oznakowania. Oznakowanie to, zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy, powinno określać: rodzaj materiałów wykorzystywanych do produkcji opakowania, możliwość jego wielokrotnego użytku oraz przydatność opakowania do recyklingu. Szczegółowe określenie rodzajów opakowań podlegających oznakowaniu oraz wzory oznaczeń zostały określone w wydanym na podstawie art. 6 ust. 5 ustawy Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2003 r. w sprawie oznaczania opakowań (DzU Nr 105, poz. 994), które weszło w życie z dniem 1 lipca 2003 r. Zastąpiło ono obowiązujące uprzednio Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 lutego 1998 r. w sprawie oznaczania opakowań (DzU Nr 25, poz. 138), które obowiązywało od 1 stycznia 1999 r. Obligatoryjne oznakowanie opakowań nie jest w pełni zgodne z prawem UE.
W UE oznakowanie opakowań jest regulowane przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (OJ L 365 31.12.1994 p.10) oraz wydanej na jej podstawie decyzji Komisji 97/129/WE z dnia 28 stycznia 1997 r. ustanawiającej system identyfikacji materiałów opakowaniowych, podjętej stosownie do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (OJ L 050 20.02.1997 p. 28).
Dyrektywa 94/62/WE w załączniku I zakłada, że system oznakowania opakowań będzie składał się z cyfr od 1 do 79 (dla tworzyw sztucznych od 1 do 19, dla papieru od 20 do 39, dla metalu od 40 do 49, dla drewna od 50 do 59, dla tkanin od 60 do 69, dla szkła od 70 do 79). Do identyfikacji numerycznej może być dołączona identyfikacja w postaci skrótów literowych. Dane te będą umieszczone w centrum albo poniżej znaku graficznego wyrażającego przydatność materiału do recyklingu.
Decyzja Komisji 97/129/WE, wydana na podstawie art. 8 dyrektywy 94/62/WE, precyzuje zakres oznaczeń, dodając w załączniku VII dodatkowe oznaczenia dla opakowań złożonych z kilku typów materiałów (numeracja od 80 do 99). Decyzja ta określa w art. 3 system oznaczania opakowań jako system dobrowolny, zakładając możliwość stworzenia prawnego obowiązku oznakowania opakowań w przyszłości, po wypełnieniu stosownej procedury z art. 21 dyrektywy 94/62/WE. Taka procedura nie została jeszcze wdrożona.
Obowiązujący w Polsce od 1999 r. obligatoryjny system znakowania opakowań może powodować zakłócenia w swobodnym przepływie towarów, bowiem regulacja polska uniemożliwi obrót na terytorium RP opakowaniami dopuszczonymi do obrotu w innych państwach UE. W związku z powyższym dokonano zmiany art. 6 ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, polegającej na rezygnacji z obligatoryjnego oznakowania opakowań, a wprowadzeniu w to miejsce fakultatywnego systemu znakowania opakowań. Jednakże ten, kto zdecyduje się na znakowanie swoich opakowań, będzie obowiązany do stosowania oznakowania określonego w rozporządzeniu ministra właściwego ds. środowiska – transponującego wymagania dyrektywy i decyzji Komisji. Stosownie do zmiany art. 6 zaproponowano zmiany w art. 8 (zmiany natury redakcyjnej) oraz przepisów karnych, tj. zmianę brzmienia art. 21 i dodanie art. 21a.

Zmiany związane ze zmianą przepisów celnych

Po wejściu Polski do UE ulegną zmianie przepisy celne i w konsekwencji m.in. znaczenie pojęć „importer” i „eksporter”. Importerem będzie przywożący towary do Polski spoza terytorium UE, zaś eksporterem – wywożący towary z Polski poza terytorium UE. Chcąc objąć przepisami ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych przywożących towary do Polski z terytorium innych państw UE, rozszerzono dotychczasowe obowiązki nałożone na importerów opakowań oraz produktów w opakowaniach na dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia. Natomiast przepisami dotyczącymi dotychczas eksporterów objęto też dokonujących wewnątrzwspólnotowej dostawy. Ze względu na wielokrotne występowanie w ustawie pojęć „importer” i „eksporter” poprawki te stanowią najliczniejszą grupę. Ponadto pojęcie „polski obszar celny” nie będzie używane. W związku z tym w art. 2 ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych zostało ono zastąpione pojęciem „terytorium Reczypospolitej Polskiej”.

Zmiany definicji

Zostały zmienione definicje „opakowania” i „środków niebezpiecznych”. Zmiana definicji pojęcia „opakowanie” ma charakter redakcyjny. Dotychczasowe zdanie wstępne w art. 3 ust. 2 brzmiące: „opakowania obejmują” zostało rozszerzone o wyrazy „następujące kategorie”.
Znacznie poważniejsze zmiany wprowadzono w definicji pojęcia „środki niebezpieczne”. Po zmianie, jako środki niebezpieczne rozumie się substancje i preparaty chemiczne zaklasyfikowane jako bardzo toksyczne, toksyczne, rakotwórcze kategorii 1 lub 2, mutagenne kategorii 1 lub 2, działające szkodliwie na rozrodczość kategorii 1 lub 2 lub niebezpieczne dla środowiska z przypisanym symbolem N, określone w przepisach o substancjach i preparatach chemicznych, oraz środki ochrony roślin zaklasyfikowane jako bardzo toksyczne lub toksyczne dla ludzi, pszczół lub organizmów wodnych, określone w przepisach o ochronie roślin uprawnych. Ww. substancje i preparaty chemiczne zostały określone w Ustawie z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (DzU Nr 11, poz. 84, z późn. zm.) oraz w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (DzU Nr 171, poz. 1666) i w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (DzU Nr 199, poz. 1948). Ich opakowania są oznaczane stosownymi znakami ostrzegawczymi i symbolami (T+, T i N) zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów chemicznych (DzU Nr 173, poz. 1679).
Natomiast środki ochrony roślin zostały określone w ustawie z dnia 12 lipca 1995 r. o ochronie roślin uprawnych (DzU z 1999 r. Nr 66, poz. 751, z późn. zm.) oraz w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad wydawania zezwoleń na dopuszczenie środków ochrony roślin do obrotu i stosowania (DzU Nr 24, poz. 250 i z 2003 r. Nr 18, poz. 162).

Inne zmiany

Został zmieniony art. 13 ust. 2 ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Przepis ten zawierał w dotychczasowym brzmieniu obligatoryjne upoważnienie dla ministra zdrowia do określenia rodzajów napojów, które mogą występowaa w ofercie jednostek handlowych o powierzchni handlowej powyżej 25 m&sup2 tylko w opakowaniach jednorazowych. Ze względu na fakt, że nie ma obecnie potrzeby wydania powyższego rozporządzenia, zmieniono charakter upoważnienia z obligatoryjnego na fakultatywne. Ponadto brzmienie przepisu karnego w art. 28 dostosowano ściśle do brzmienia przepisu materialnego w art. 15.

Wejście w życie ustawy

Art. 2 ustawy określa termin wejścia jej w życie z dniem uzyskania przez RP członkostwa w UE, z wyjątkiem przepisu dotyczącego zmiany charakteru upoważnienia do wydania rozporządzenia przez ministra zdrowia oraz przepisu zmieniającego definicję środków niebezpiecznych, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


dr inż. Beata B. Kłopotek
Naczelnik Wydziału ds. Strategii
i Programów Ekologicznych w Departamencie Polityki Ekologicznej Ministerstwa Środowiska