Rozpoczynający się rok jest pierwszym rokiem wdrażania nowego Prawa ochrony środowiska, a w wielu regionach naszego kraju także pierwszym rokiem wprowadzania opracowanych wcześniej strategii rozwoju, które nie mogą pozostać tylko w sferze teorii. Dla ich realizacji konieczne są programy konkretnych rozwiązań oraz znaczne środki finansowe, przygotowane w ramach kontraktów z rządem.
Ostatnie 20 lat działalności w zakresie ochrony środowiska i przyrody, chociaż w wielu zakresach mało doskonałe, przyniosło jednak szereg znaczących rezultatów. Niezbędne jest obecnie właściwe wykorzystanie tego dorobku w procesie dostosowywania prawa ochrony środowiska do wymagań Unii Europejskiej. Konieczne jest m.in. przygotowanie służb inspekcyjnych do wykonywania zadań wynikających z przyjmowania przepisów Unii, np. w zakresie przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska i kontroli transgranicznego przemieszczania odpadów. Zakłady produkcyjne muszą dążyć do umocnienia bezpieczeństwa ekologicznego oraz wdrażania najlepszych dostępnych technik i systemów zarządzania środowiskiem. Ich brak spowoduje szybkie wypadnięcie z rynku.
Szczególnie istotne są badania stanu środowiska i informowanie społeczeństwa. Celem strategicznym jest także dostosowanie zarządzania w funduszach ochrony środowiska i gospodarki wodnej do standardów obowiązujących w instytucjach finansowych.
Wpływ gospodarczej działalności człowieka na wiele elementów środowiska wcale nie zmalał, a często wyraźnie wzrasta. Pogłębiający się brak ładu w przestrzeni nie omija nawet terenów prawnie chronionych. Powodem do niepokoju o stan środowiska jest jednak nie tyle narastająca antropopresja, co niewystarczające i często mało efektywne wydatkowanie środków finansowych przeznaczonych na niwelowanie zagrożeń z nią związanych oraz niewielkie kompetencje części pracowników administracji i inwestorów. Wyraźnie widoczna jest nieumiejętność korzystania przez społeczeństwo z otrzymanych w wyniku decentralizacji państwa instrumentów zarządzania środowiskiem i przestrzenią, względnie wykorzystywanie ich przez jednostki wyłącznie dla własnych partykularnych celów.
W rozpoczynającym się roku życzmy sobie rozwiązania chociaż części istniejących problemów. Wszystkie one są ważne, ale bez wątpienia decydującą dla ochrony środowiska i zasobów przyrody sprawą będzie właściwa edukacja społeczeństwa. Tylko jej wzrost, mierzony skutecznym postępowaniem w codziennym życiu, a nie liczbami absolwentów różnych szkół, często o działalności pozorowanej, zadecyduje o możliwościach dalszej skutecznej i w pełni akceptowanej przez całe społeczeństwo ochrony środowiska i przyrody.

Krzysztof Kasprzak
Przewodniczący Rady Programowej