W Polsce nie dokonano oceny potencjału reakcji strony popytowej (DSR – Demand Side Response), czyli gotowości strony odbiorczej do reagowania na sygnały ekonomiczne prowadzące do zmiany (głównie redukcji) zapotrzebowania.

Dotychczas przyjmowano, iż popyt na energię elektryczną jest nieelastyczny. Jednakże założenie to w najbliższym czasie będzie poddane istotnej próbie w związku z nadchodzącymi zmianami dotyczącymi Smart Grid i Smart Metering. Wpływ na zachowanie odbiorców, poza „rewolucją Smart”, będzie miał również rosnący koszt zaopatrzenia w energię elektryczną i zobowiązania związane z pakietem „3×20”.
 
Cele mechanizmów DSR
Reakcja DSR to dobrowolne, tymczasowe działanie odbiorcy powodujące zmianę wielkości jego zapotrzebowania pod wpływem różnorodnych bodźców, realizowane zasadniczo na podstawie umowy. Jako główne cele mechanizmów DSR należy wymienić: redukcję maksymalnych obciążeń szczytowych, przesunięcie obciążeń pomiędzy różnymi porami dnia lub roku oraz dopasowanie obciążenia do aktualnych warunków pracy systemu elektroenergetycznego.
Zależnie od kategorii odbiorców i ich wyposażenia w infrastrukturę pomiarową możliwe jest (nawet już dziś dla dużych odbiorców) wdrożenie programów DSR dedykowanych albo sprzedawcom, albo operatorowi systemu przesyłowego (OSP). W przypadku OSP istotne są te programy, których oddziaływanie na system można wykorzystać w trakcie planowania oraz prowadzenia ruchu systemu elektroenergetycznego. Na rysunku przedstawiono rolę, jaką odgrywają poszczególne programy DSR w procesach planowania oraz sterowania pracą systemu elektroenergetycznego.
 
Na rysunku oznaczono te programy, których wdrożenie (w pierwszej kolejności pilotażowe) już rozpoczął PSE Operator. Są to: programy przeciwawaryjne, taryfy z wyłączeniem oraz bezpośrednie sterowanie odbiorem.
Program przeciwawaryjny przewiduje zachęty finansowe dla odbiorców za redukcję ich obciążenia podczas zdarzeń zagrażających niezawodności dostaw energii elektrycznej, przy czym samo przystąpienie do programu nie zobowiązuje odbiorcy do redukcji obciążenia.
Program oparty o taryfy z wyłączeniem charakteryzuje się umownym zobowiązaniem odbiorcy do dokonania redukcji obciążenia w przypadku, gdy ceny energii na rynku bilansującym przekroczą z góry ustaloną wartość progową. Program oparty o bezpośrednie sterowanie odbiorem charakteryzuje się zdalnym (wyłączeniem urządzeń odbiorcy przez gestora programu (w założeniach OSP).
 
Motywacja PSE
Podstawową motywacją PSE Operator do wdrażania programów DSR jest poprawa stanu zbilansowania KSE i ograniczenie ryzyka wynikającego z braku zdolności wytwórczych w konsekwencji wyłączeń wyeksploatownych źródeł, niespełniających kryteriów emisji, przy istotnym ryzyku niezrealizowania inwestycji w nowe moce w wymaganym czasie. Sposobem przeciwstawienia się tym zagrożeniom jest aktywowanie potencjału strony popytowej i spopularyzowanie programów DSR.
W PSE Operator dokonano wstępnego typowania przedsiębiorstw przemysłowych, które mogłyby uczestniczyć w takich programach i w wyniku oceny ich potencjału redukcji i charakterystyki obciążenia wskazano przedsiębiorstwa, którym zostanie przedstawiona propozycja przystąpienia do programu pilotażowego. W jego ramach zweryfikowane zostaną wszystkie elementy procesu przygotowania, aktywacji i rozliczenia redukcji zapotrzebowania. W szczególności przetestowane będą sposoby i reżim czasowy komunikacji, realizacja podejmowania decyzji o redukcji, realizacja redukcji zapotrzebowania, pozyskiwanie danych koniecznych do rozliczeń, wymiana raportów handlowych, przeprowadzenie rozliczeń, a także infrastruktura pomiarowa i telekomunikacyjna, niezbędne do realizacji opisanych wyżej funkcji.
Obecnie realny potencjał redukcji zapotrzebowania (w ramach programów DSR) wykazują wyłącznie duże przedsiębiorstwa przemysłowe o odpowiedniej charakterystyce procesów technologicznych (grupy taryfowe A i B) i odpowiedniej infrastrukturze pomiarowej oraz telekomunikacyjnej. Należy jednak podkreślić, iż po wdrożeniu na masową skalę inteligentnego opomiarowania będzie również możliwe wykorzystanie potencjału redukcji zapotrzebowania odbiorców pozostałych grup taryfowych, w tym odbiorców komunalnych, których liczniki będą wyposażane w układ ograniczenia mocy. To w znaczący sposób zwiększy potencjał redukcji w całym systemie elektroenergetycznym. Szacuje się, że po pełnym wdrożeniu inteligentnego opomiarowania wdrożenie programów zarządzania stroną popytową (Operator planuje również wprowadzenie możliwości składania ofert redukcji zapotrzebowania przez odbiorców na rynku bilansującym (opcja ta na rysynku oznaczona jest jako „Oferty strony popytowej”).. W warunkach krajowych dopuszczenie strony odbiorczej do składania ofert bilansujących będzie kolejnym elementem rozwoju mechanizmu bilansowania. Możliwość ta jest immanentną cechą nowej architektury hurtowego rynku energii elektrycznej w Polsce, projektowanej w ramach prac prowadzonych w ramach realizacji Polityki energetycznej Polski do 2030 roku.
Przedstawione możliwości pozwolą na aktywne działania odbiorców. Efektem DSR będzie wyrównanie krzywej zapotrzebowania na moc, co przełoży się na racjonalizację wykorzystania zasobów wytwórczych. Dla Operatora systemu przesyłowego bodźcowe programy DSR będą miały charakter działań „ostatniej szansy”, których celem stanie się zapewnienie bezpieczeństwa KSE.
Tytuł i śródtytuły od redakcji